NATULI - dzieci są ważneSpełniająca się mama i żona, pedagożka, coach, wykładowczyni. Promotorka naturalnego rodzicielstwa, neurobiologii i Porozumienia bez Przemocy. Na co dzień wspiera rodziców i nauczycieli w budowaniu empatycznych i konstruktywnych relacji z dziećmi. Autorka podręczników, artykułów i bliskościowo-naukowego bloga www.magdalenabockomysiorska.pl.
Jeszcze nie tak dawno sądzono, że na rozwój dziecka i jego życiowe możliwości wpływają przede wszystkim uwarunkowania genetyczne. Badacze mózgu w ciągu ostatnich dziesięcioleci dowiedli jednak, że na rozkwit możliwości intelektualnych, emocjonalnych i społecznych dzieci decydująco oddziałują nie geny, a dorośli, którzy na co dzień im towarzyszą.
Coraz więcej rodziców, nauczycieli i osób zainteresowanych świadomym kształceniem zastanawia się dzisiaj nad funkcjonowaniem szkoły – systemu, który działa schematycznie i w niezmienny od lat sposób. Aby zrozumieć mechanizmy szkoły tradycyjnej, warto przyjrzeć się historii jej powstania.
Coraz częściej mówi się dzisiaj o istocie empatii w rodzicielstwie, edukacji, relacjach partnerskich i zawodowych. Wszyscy wiemy, jak wielką wartość niesie ze sobą empatyczna komunikacja i jak bardzo dobroczynnie wpływa ona na rozwój inteligencji oraz budowanie autentycznych i trwałych relacji z innymi ludźmi. Jako świadomi rodzice chcielibyśmy więc, aby nasze dzieci były empatyczne teraz i w swojej dorosłości. Tylko czy możemy nauczyć je empatii?
Dorośli z coraz większym zaangażowaniem skupiają się na uczeniu maluchów akademickich umiejętności (czytania, pisania, liczenia), sięgając po coraz bardziej nowatorskie metody. Niestety, po pewnym czasie odkrywają, że ich wysiłki nie przynoszą oczekiwanych efektów.
Wielu z nas – rodziców i nauczycieli – coraz częściej zastanawia się dzisiaj nad tym, jaka powinna być dobra szkoła: na jakich wartościach powinna bazować i w jaki sposób wspierać dzieci w uczeniu się siebie i otaczającego je świata.
Współczesne badania potwierdzają, że system edukacyjny nie sprzyja naturalnym procesom uczenia się oraz zdrowemu i twórczemu rozwojowi. Szkoła nie uczy ważnych życiowych cech i umiejętności, a tym samym nie najlepiej przygotowuje do swobodnego i odważnego poruszania się we współczesnym świecie. Zgodnie z opiniami licznych naukowców system edukacyjny skutecznie zabija w dzieciach wrodzony geniusz oraz wewnętrzną motywację do nauki i działania.
Okresy wrażliwe, zwane też okresami krytycznymi albo sensytywnymi, to fazy rozwojowe, w których – jak potwierdzają liczne badania naukowe – dzieci wykazują szczególną zdolność do rozwinięcia konkretnej umiejętności, funkcji ciała czy umysłu.
Wnioski płynące z wieloletnich badań neuronaukowców, psychologów i psychoterapeutów jasno pokazują, że szkoła nie jest optymalnie dostosowana do potrzeb dzieci i młodzieży – w znacznej mierze nie uwzględnia praw, jakie rządzą zdrowym i twórczym rozwojem młodych ludzi, i w rezultacie nie wspiera naturalnych procesów uczenia się.
Z najnowszych badań wynika, że podstawową i najważniejszą rolą współczesnego nauczyciela jest wspieranie uczniów w ich społecznym, poznawczym i emocjonalnym rozwoju.* Ograniczenie jego funkcji jedynie do przekazywania informacji i egzekwowania ich jest poważnym błędem szkoły systemowej.
Liczba młodych ludzi przejawiających trudności w szkole rośnie w zastraszającym tempie. Dzieje się tak dlatego, że aktualny system edukacji nie uwzględnia naturalnych praw, jakie rządzą procesem uczenia się dziecka. Nie przywiązuje on wagi do najważniejszych i potwierdzonych naukowo zasad jego rozwoju, przez co zabija wewnętrzną motywację, wrodzone zdolności dziecka do łatwej i szybkiej nauki oraz kreatywnego myślenia.
Amerykańscy badacze określają ją mianem nauki o szczęściu człowieka. Psychologia pozytywna to stosunkowo młody ruch, zajmujący się badaniem czynników wyzwalających naturalną i autentyczną radość z życia.
Jako rodzice pragniemy, aby nasze dzieci były silne, szczęśliwe i dobrze radziły sobie w swojej dorosłości. Chcemy, aby wiedziały o tym, że są wartościowe. By potrafiły kochać i akceptować siebie takimi, jakimi są. Aby miały w sobie głębokie przekonanie o tym, że o ich wartości stanowią oni sami, a nie opinie wygłaszane przez innych.
Emocje to nieodłączna część naszego życia. Niezależnie od ich natężenia oraz barwy (zwykliśmy dzielić je na pozytywne i negatywne) towarzyszą nam każdego dnia i w każdej sytuacji. Umiejętność rozpoznawania, nazywania, rozumienia i ostatecznie przeżywania różnych stanów emocjonalnych należy do najbardziej wymagających, ale jednocześnie kluczowych kompetencji, jakie warto rozwijać u siebie i swoich dzieci.
Rozmowa z Marią Żynel – aktorką, pedagogiem, reżyserką spektaklu „Grzeczna” w teatrze Baj w Warszawie.
Niezależnie od pory roku i towarzyszącej jej aury dzieci łapią infekcje. Katar, kaszel, gorączka, wysypka czy problemy z brzuszkiem należą do tych najczęściej wymienianych przez rodziców. Kiedy u dziecka zaczyna rozwijać się choroba, wśród dorosłych pojawia się zwykle jedna myśl: „Oby skończyło się tylko na katarze. A co, jeśli będziemy musieli znowu podać antybiotyk…?”.
Współczesne dzieci żyją coraz szybciej i coraz bardziej intensywnie. Ich grafiki po brzegi wypełnione są nauką, odrabianiem lekcji i zajęciami dodatkowymi, nie zawsze zgodnymi z rzeczywistymi zainteresowaniami dziecka. Młodzi ludzie mają coraz mniej okazji na nienarzuconą z góry formę zabawy oraz spędzania czasu wolnego.
„Grzeczna” to opowieść o ładnej, zadbanej i posłusznej dziewczynce, niepotrafiącej robić niczego, co wykracza poza oczekiwania dorosłych. Lusia to dziecko wprost idealne. Wzorowa córeczka i uczennica. Nieskazitelnie czysta i cicha. Tak bardzo cicha, że w końcu staje się niewidzialna i znika, zatapia się w ścianie.
Chcesz, aby twoje dziecko było szczęśliwe? Spójrz na siebie i na nie z innej/nowej perspektywy: pielęgnuj relację z nim, rozmawiaj, poświęcaj czas, słuchaj… Jak zadbać jednak o potrzeby całej rodziny, kiedy każdy z domowników ma coś do zrobienia, każdy ma też inne oczekiwania? Czy żyjąc w pośpiechu da się zbudować dobrą relację z dzieckiem?
“Dzieci potrzebują rodziców jako przywódców stada, którzy pomogą im odnaleźć się w puszczy życia – dokładnie tak samo jak małe wilczki. Dzieci potrzebują rodziców, którzy wysyłają im jasne sygnały. Widzimy dzisiaj wiele rodzin, w których dorośli tak bardzo boją się skrzywdzić lub zaszkodzić swoim dzieciom, że to one stają się przywódcami, a rodzice błądzą zdezorientowani przez las”.
Dzieci przebywają w szkole sporą część dnia. Każda jednostka lekcyjna trwa 45 minut. Zakładając, że lekcji w ciągu dnia mamy zwykle sześć, młodzi ludzie spędzają w tygodniu około 1350 minut, siedząc nieruchomo w szkolnej ławce. Musicie przyznać, że to niemało! Jak one to wytrzymują, mając naturalną potrzebę ruchu na poziomie o wiele wyższym niż osoby dorosłe? Jak ich mózgi mają w pełni wykorzystać swój potencjał, kiedy nie zapewnia się im podstawowych warunków do sprawnego funkcjonowania?