Czasem nawet przez wiele tygodni. Takie rozwiązanie, choć konieczne i niezbędne do tego, by utrzymać ciążę do bezpiecznego terminu, może mieć swoje negatywne następstwa. Oczywiście, w kontekście przedwczesnego porodu lub poronienia wydają się one niemal nieznaczącym drobiazgiem. Warto jednak mieć świadomość, jak ruch wpływa na rozwój nienarodzonego dziecka i jak można spróbować łagodnie wspomóc jego funkcjonowanie.

W fizjologicznie przebiegającej ciąży, gdy mama jest aktywna, nienarodzone dziecko nieustannie jest w ruchu. Podczas gdy mama chodzi, pływa, tańczy, kołysze biodrami, płód otrzymuje różnorodną stymulację. Mówi się także o naprzemiennej aktywności mamy i dziecka: gdy mama jest w ruchu, maleństwo często śpi (kołysane), natomiast gdy mama się kładzie, dziecko się aktywizuje. Zmiany położenia ciała mamy wpływają na zmiany położenia ciała dziecka, stymulując w ten sposób jego układ przedsionkowy i czucie głębokie. To szczególnie ważne, tym bardziej, że to struktury, które oprócz zmysłu dotyku i zmysłu proprioceptywnego są najpełniej ukształtowane w momencie przyjścia dziecka na świat. Zatem gdy ciąża jest zagrożona i przyszła mama musi leżeć, proces ten może zostać zakłócony. Tymczasem rola układu przedsionkowego jest niezwykle ważna w dalszym harmonijnym rozwoju dziecka i ma wpływ na całe jego funkcjonowanie, w tym także uczenie się.

Rola układu przedsionkowego

Zmysł równowagi jest ściśle powiązany z innymi zmysłami i pomaga w utrzymaniu prawidłowej postawy ciała, napięcia mięśniowego oraz odpowiada za czucie własnego ciała w przestrzeni i koordynację ruchową. W późniejszym funkcjonowaniu przekłada się to m.in. na orientację w przestrzeni, świadomość kierunku (prawo, lewo, góra, dół) i wyobraźnię przestrzenną.

Badacze są zdania, że rozwój dziecka w najwcześniejszym okresie życia – przede wszystkim funkcjonowanie narządów zmysłów wyższego rzędu oraz właściwe przetwarzanie bodźców płynących z otoczenia – w dużej mierze zależy od prawidłowego funkcjonowania układu równowagi. Wszelkiego rodzaju nieprawidłowości mogą utrudniać codzienne funkcjonowanie. Dzieje się tak dlatego, że układ przedsionkowy jest według wielu neurofizjologów czymś, co jednoczy pracę innych układów sensorycznych. A nasze zmysły nie działają w izolacji – współdziałają ze sobą, by odbierać sygnały ze świata zewnętrznego i tym sposobem tworzyć obraz otaczającej rzeczywistości.

Gdy układ przedsionkowy nie funkcjonuje prawidłowo…

Sygnały świadczące o tym, że układ przedsionkowy nie pracuje prawidłowo, często są subtelne i na pierwszy rzut oka mylnie interpretowane. Może się zdarzyć, że dziecko:

• ma trudności z uczeniem się,
• jest bardzo emocjonalne,
• ma problemy z koordynacją ruchową,
• ma trudności z codziennymi aktywnościami: wiązaniem butów, samodzielnym ubieraniem się,
• często się przewraca, potyka,
• boi się wspinać,
• ma trudności z jazdą na rowerze, hulajnodze,
• wydaje się nieadekwatnie reagować na pozornie normalne sytuacje.

Oznacza to, że przetwarzanie bodźców pochodzących ze świata zewnętrznego jest zakłócone, zatem integracja sensoryczna nie przebiega prawidłowo.

Integracja sensoryczna to zdolność układu nerwowego do organizacji i interpretacji informacji dostarczanych przez zmysły oraz adekwatna reakcja organizmu na bodźce płynące z otoczenia – mózg otrzymuje informacje pochodzące ze wszystkich receptorów: wzrokowych, słuchowych, smakowych, węchowych i czuciowych, potrafi je odpowiednio zinterpretować i na nie odpowiedzieć.

Integracja sensoryczna kształtuje się już życiu płodowym

Przebieg ciąży i poród mogą mieć bardzo duże znaczenie: zarówno ciąże patologiczne, leżące, jak i cesarskie cięcie są uznawane jako potencjalne czynniki ryzyka, które mogą wpłynąć negatywnie na późniejsze prawidłowe funkcjonowanie układu przedsionkowego i czucie głębokie. To dlatego, że takie dziecko w życiu płodowym otrzymuje uboższą stymulację, czyli mniej bodźców niż maluchy, których mamy są w naturalny sposób aktywne. Istnieje także hipoteza, że dzieci, które są w tzw. ułożeniu pośladkowym, mają uszkodzony układ przedsionkowy, dlatego nie potrafią rozpoznać różnicy między górą a dołem i przybrać właściwej pozycji.

Korzyści płynące z… bujania

Na szczęście istnieje sposób, który może w łagodny sposób wspomóc prawidłowy rozwój i funkcjonowanie układu przedsionkowego. To nic innego, jak… bujanie się! Przyszłe mamy, nawet te, które są w ciąży zagrożonej, powinny starać się dostarczać sobie tego typu stymulacji: np. polegiwać w hamaku lub w bujanym fotelu. Łagodne kołysanie powoduje delikatne zmiany położenia ciała w przestrzeni, dzięki czemu maluch w brzuchu mamy dostaje bodźce, których tak bardzo mu brak. Ta pozornie prosta czynność dostarcza rozwijającemu się maleństwu mnóstwo korzyści.

Dlaczego bujanie/kołysanie w leżącej ciąży jest ważne?

• pobudza mózg do aktywności,
• stymuluje układ przedsionkowy,
• pomaga w wytwarzaniu połączeń między neuronami,
• wzmacnia mięśnie posturalne ciała.

W przyszłości może przełożyć się to na prawidłowe napięcie mięśniowe, dobrą koordynację ruchową, świadomość swojego ciała w przestrzeni oraz wyobraźnię przestrzenną.

Łagodne bujanie i kołysanie jest bardzo ważne także po narodzinach. Noszenie na rękach, kołysanie w wózku lub w kołysce działają na niemowlęta uspokajająco i wyciszająco. Badania pokazują, że mogą również przyspieszać rozwój motoryczny dziecka.

Foto: flikr.com/bortescristian