Homeopatia – sposób działania

Istota leczenia homeopatycznego leży w tym, by pobudzić organizm do uzyskania naturalnej, wewnętrznej równowagi. To pacjent walczy z chorobą, a odpowiednio dobrane leki jedynie ingerują w jego system odpornościowy, by ten zareagował z odpowiednią siłą na przyczynę konkretnego problemu. To zupełnie inaczej, niż w przypadku medycyny konwencjonalnej, która zazwyczaj skupia się na leczeniu objawów. Leki homeopatyczne uderzają w chorobę, traktując objawy jako informację o tym, co dzieje się głębiej, wewnątrz organizmu. Takie leczenie wymaga jednak potężnej wiedzy o pacjencie, którą lekarz zdobywa na podstawie szczegółowego wywiadu. Homeopatia traktuje o tym, że wiele chorób powstaje w wyniku działania wielu czynników, wzajemnie na siebie wpływających. To dlatego lekarz, zanim przepisze dany lek homeopatyczny, musi poznać styl życia pacjenta, jego uwarunkowania genetyczne czy codzienną dietę.

Leki homeopatyczne produkuje się z surowców pochodzenia naturalnego: roślinnego, zwierzęcego bądź mineralnego. Są to leki zawierające substancje czynne w ogromnym rozcieńczeniu, które dobiera się indywidualnie dla każdego pacjenta kierując się zasadą podobieństwa (czyli simila similbus curantur – podobne leczyć podobnym). W dużym uproszczeniu oznacza to tyle, że jeśli chcielibyśmy wyleczyć katar wywoływany krojeniem cebuli, prawdopodobnie otrzymalibyśmy lek homeopatyczny stworzony na bazie wyciągu właśnie z tego warzywa.

Największe zagadki leczenia homeopatycznego

Wśród najczęstszych pytań krążących wokół homeopatii, od lat pojawiają się pytania dotyczące rzeczywistej skuteczności tej metody. Zarzuca się jej bowiem wiele: że to tylko kulki cukru, a całość opiera się na efekcie placebo, że nie ma badań naukowych potwierdzających słuszność tego leczenia, a same leki nie podlegają tak restrykcyjnym kontrolom, jak leki tradycyjne.

Przeczytaj: Homeopatia – leczenie pacjenta, nie choroby

Z każdym z tych zarzutów można by dyskutować osobno, wskazując, że wynikają one z braku elementarnej wiedzy na temat samej metody i chęci jej poznania. Kulki cukru faktycznie w homeopatii występują, ale są nasączone substancją otrzymywaną z wystandaryzowanych (ujednoliconych) produktów. Zasady ich powstawania określają szczegółowe dokumenty farmaceutyczne, zarówno europejskie, jak też polskie. Wszystkie – są lekami zarejestrowanymi w naszym kraju zgodnie z Prawem farmaceutycznym i sprzedawane w aptekach. Ich jakość i bezpieczeństwo gwarantują narodowe agencje ds. leków w Unii Europejskiej. Nie ma powodu, by twierdzić, że nie podlegają restrykcyjnym kontrolom a ich skuteczność opiera się wyłącznie na efekcie placebo. Dane doświadczalne zbierane przez pokolenia lekarzy stosujących tę metodę leczenia potwierdzają, że homeopatia działa również w przypadku noworodków, małych dzieci i zwierząt, w przypadku których efekt sugestii bardzo łatwo podważyć (bo w jaki sposób zasugerować zwierzęciu czy małemu dziecku, że ten lek go wyleczy?).

Skuteczność homeopatii – dowody naukowe

W czerwcu 2014 roku na zlecenie Polskiego Towarzystwa Homeopatii Klinicznej przeprowadzono badanie, z którego wynika, że 69 proc. polskich lekarzy stosuje leki homeopatyczne w swojej praktyce, uznając je za wyjątkowo bezpieczne i skuteczne w sytuacjach, dla których nie ma odpowiedniej, skutecznej terapii. Aż 59 proc. badanych (próba 1000 osób w wieku od 18 do 60 lat z wykształceniem średnim i wyższym) stosowało leki homeopatyczne, a dla 70 proc. badanych ważne jest, by były one dostępne w Polsce. Zdecydowana większość potwierdziła ich skuteczność w przypadku często występujących dolegliwości, takich jak przeziębienie, kaszel, katar, stres czy kłopoty ze snem.

Według dr Petera Fishera, członka specjalnej rady Światowej Organizacji Zdrowia zajmującej się homeopatią, istnieje dziś ponad 288 randomizowanych (czyli takich, w których zniwelowano wpływ niekontrolowanych zmiennych na wyniki eksperymentu), kontrolowanych badań, poświęconych tej metodzie. By nie pozostać gołosłownymi, przytoczymy część z nich:

• W badaniu opublikowanym w czasopiśmie Lancet z 1997 roku, dr Wayne Jonas oraz dr. Klaus Linde poinformowali, że po podsumowaniu 89. dobrze jakościowo przeprowadzonych badań dotyczących homeopatii, metoda ta okazała się być 2,45 razy skuteczniejsza, niż efekt placebo*. (placebo stosuje się także w badaniach leków alopatycznych).
• W 1996 roku badanie przeprowadzone przez organizację ekspertów unijnych ds. homeopatii Homeopathic Medicine Research Group potwierdziło, że homeopatia jest skuteczniejsza niż placebo, przy czym w tworzeniu projektu badania asystowała grupa osób sceptycznie nastawionych do tej alternatywnej metody.
• Ciekawe wnioski płyną z badania opublikowanego w 1991 roku w British Medical Journal. Dwóch duńskich badaczy oceniło efektywność różnych form medycyny alternatywnej – ich wnioski dotyczące homeopatii zamknąć można w tym wymownym stwierdzeniu: „Ilość pozytywnych rezultatów wielce nas zaskoczyła… Dowody uzyskane w tych badaniach byłyby zapewne wystarczające, aby uznać homeopatię za podstawowy sposób leczenia wybranych schorzeń”**.
• Badanie z 2000 roku zdaje się tę tezę potwierdzać: „W porównaniu z placebo, homeopatia wywołała widoczną, znaczącą i istotną pod względem klinicznym poprawę wartości szczytowego nosowego przepływu wdechowego, podobną do tej, jaką stwierdzono przy zastosowaniu donosowych steroidów”***.
• Skuteczność homeopatii potwierdzono w przypadku chorób układu mięśniowo-szkieletowego, problemów ze snem, niepokoju czy depresji (badanie EPI-3-Laser, przeprowadzone na 3 grupach lekarzy – stosujących tylko leki alopatyczne, leki alopatyczne i leki homeopatyczne oraz lekarzy stosujący głównie leki homeopatyczne). O tym, że jest to skuteczna, bezpieczna i tania metoda leczenia, mówi też najnowszy raport HTA rządu Szwajcarii.

Czy jest się czego obawiać?

Czy w przypadku metody skutecznie praktykowanej od 200 lat (poza lekami ziołowymi, żadnych innych lekarstw nie stosowano w historii naszej cywilizacji tak długo) można mieć wątpliwości? Garść praktycznych informacji:

• leki homeopatyczne są refundowane w krajach wysoko rozwiniętych (Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Szwajcaria),
• na całym świecie istnieją szpitale, gdzie pacjentów konsultują lekarze homeopaci, a leki homeopatyczne włącza się do terapii w ramach medycyny integracyjnej,
• najsłynniejszym szpitalem medycyny integracyjnej, łączącym leczenie alopatyczne z leczeniem homeopatycznym, jest Królewski Szpital Medycyny Integracyjnej w Londynie, pod patronatem Królowej Elżbiety II. Brytyjska rodzina królewska od dawna popiera stosowanie leczenia homeopatycznego,
• homeopatię wykłada się na uniwersytetach na całym świecie, w ramach studiów podyplomowych (m.in. we Francji, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Niemczech, Włoszech, Austrii, od niedawna również w Polsce),
• homeopatia wpisana została do konstytucji szwajcarskiej, która zapewnia dostęp do leczenia homeopatycznego w ramach ubezpieczenia społecznego. Szwajcarzy opowiedzieli się również w referendum za powszechnym dostępem do medycyny komplementarnej, w tym homeopatii.

Zalety leków homeopatycznych:

• są naturalne: nie zawierają środków chemicznych (najczęściej przygotowane są z substancji pochodzenia roślinnego, zwierzęcego lub z minerałów i ich związków),
• są skuteczne: ich efektywność jest potwierdzana w codziennej praktyce lekarzy i pacjentów, publikacjach i badaniach naukowych,
• leczą i modyfikują przyczyny, nie tylko objawy choroby,
• wzmacniają naturalne siły odpornościowe organizmu,
• surowce stosowane do produkcji leków homeopatycznych są bardzo wysokiej jakości,
• są dobrze tolerowane,
• ze względu na znaczne rozcieńczenia, nie odkładają się w organizmie (nie zawierają elementów toksycznych),
• są bezpieczne: nie są znane przeciwwskazania do stosowania leków homeopatycznych, nie powodują działań ubocznych, nie powodują powikłań,
• nie wykluczają stosowania innej terapii lekowej oraz nie wywołują niepożądanych interakcji z innymi lekami,
• nie stwarzają niebezpieczeństwa przedawkowania,
• można je stosować dłużej (np. w leczeniu stanów chorobowych przewlekłych), niż leki farmakologiczne, ponieważ nie powodują skutków ubocznych,
• mogą być stosowane przez kobiety w ciąży, kobiety karmiące piersią i małe dzieci lub we wszystkich stanach, gdzie mogą wystąpić działania uboczne lub toksyczne tradycyjnych leków,
• żaden lek homeopatyczny nigdy nie został wycofany z użycia,
• są oszczędne: terapia lekami homeopatycznymi jest tańsza, niż stosowanie leków tradycyjnych.

*http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(97)02293-9/abstract
**http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11098780
***http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC27460/