Skóra dziecka – jak się rozwija i jak ją pielęgnować

Kiedy dziecko rodzi się w terminie, jego skóra ma prawidłowo ukształtowaną strukturę, choć niesamowicie delikatną, cienką i bardzo podatną na uszkodzenia. Warstwa rogowa naskórka (warstwa zewnętrzna), naskórek, skóra właściwa i tkanka podskórna są całkowicie ukształtowane. Jednak skóra dziecka różni się znacznie od skóry osoby dorosłej.

Etapy rozwoju

Skóra dziecka jest organem (tak, organem – jednym z największych organów człowieka), który zaczyna tworzyć się od ok. 40 dnia ciąży. Zarodek jest wówczas bardzo malutki, mierzy zaledwie 10-14 mm, zaczyna kształtować się język, pojawiają się zawiązki zębów i zaczyna rozwijać się naskórek.

W 22 tygodniu ciąży maluszek mierzy już ok. 25 cm i waży 500 g. W okresie tym skóra jest już znacznie grubsza, ale nie ma pod nią warstwy tłuszczowej. Powstają gruczoły łojowe, które zaczynają wytwarzać substancję zwaną mazią płodową, której zadaniem jest ochrona skóry zanurzonej przez cały czas w płynie owodniowym i zapobieganie maceracji naskórka. W następnym tygodniu ciąży pojawia się tkanka tłuszczowa podskórna.

W 35 tygodniu ciąży dziecko mierzy ok. 45 cm i waży 2,5 kg. Maź płodowa, biaława substancja, którą pokryta jest jego skóra, jest ciągle obecna – pozostanie na niej do narodzin. Widoczna będzie również po narodzinach, kiedy po raz pierwszy weźmiesz dziecko w ramiona (chyba że ktoś z personelu medycznego zdąży wcześniej wykąpać twojego maluszka).

W 36 tygodniu ciąży dziecko jest już prawie gotowe do przyjścia na świat. Jego skóra jest już na tyle wykształcona, by zmierzyć się z warunkami panującymi na zewnątrz. Warstwa rogowa jest dostatecznie ukształtowana, choć pozostaje bardzo cienka i przepuszczalna. Skóra właściwa – składająca się z bardzo cienkich, elastycznych włókien kolagenowych – nie jest tak gruba jak u dorosłych.

Skóra po narodzinach

Przez pierwsze 4 lata życia dziecka skóra nadal nie stanowi takiej bariery dla czynników zewnętrznych, jak u człowieka w wieku dojrzałym. Dopiero ok. 4. urodzin staje się nieprzepuszczalna i osiąga strukturę właściwą dla skóry dojrzałej. Do tego czasu nie ma w pełni wykształconych mechanizmów obronnych i jest bardzo podatna na działanie składników chemicznych oraz zakażenia powodowane przez niektóre bakterie i grzyby. Szacuje się, iż na 1 cm kwadratowym skóry rozwija 50-60 milionów bakterii. To dość przerażająca myśl! Zwłaszcza, że każde nieleczone uszkodzenie skóry może stać się potencjalnym źródłem zakażenia.

Gruczoły potowe nie funkcjonują jeszcze prawidłowo. Można to ująć w ten sposób, że noworodki mają naturalny deficyt potu, co oznacza w praktyce, że mają problem z naturalnym usuwaniem toksyn z organizmu oraz prawidłową regulacją temperatury ciała. Słabiej „nawilżona” („napocona”) skóra ma tendencję do wysychania. Pocenie – mechanizm termoregulacji, jest u kilkutygodniowych osesków jeszcze niedostatecznie rozwinięty. Dlatego noworodki są bardziej podatne na zmiany temperatury niż dorośli.

Gruczoły łojowe – stymulowane w okresie prenatalnym przez hormony matki (androgeny przenikające przez łożysko) – wytwarzają nadmierne ilości wydzieliny łojowej. Jest to jeden z powodów problemów skórnych u niemowląt. Po początkowym okresie intensywnej pracy „przestymulowanych” gruczołów łojowych, wytwarzanie wydzieliny zdecydowanie zmniejsza się. W ciągu kilku pierwszych miesięcy życia, skóra dziecka dojrzewa i staje się stopniowo coraz bardziej „sucha”. Aż do okresu dojrzewania, kiedy za sprawą androgenów gruczoły łojowe znów dają o sobie znać.

Pokryta płaszczem hydrolipidowym, który jest zbyt cienki i nie dość wytrzymały, skóra dziecka jest szczególnie podatna na agresywne oddziaływanie czynników zewnętrznych, takich jak: wiatr, temperatura, ocieranie pieluszki czy ubrań. Skórze dziecka brakuje także melaniny, chroniącej ją przed promieniowaniem ultrafioletowym; dlatego jest on tak bardzo wrażliwa na agresywne działanie promieni słonecznych.

Jak pielęgnować delikatną skórę dziecka?

Skoro skóra dziecka jest tak delikatna, bardziej narażona jest na niekorzystne oddziaływanie czynników zewnętrznych. Żyjemy w XXI wieku, w warunkach, które nie zawsze są korzystne dla naszej skóry. Nasza skóra przystosowywała się do warunków ją otaczających przez tysiące lat. Ale to w ciągu ostatnich dziesięcioleci przyszło jej się zmierzyć z czynnikami wcześniej niespotykanymi. Nie dziwi więc fakt, że na te wszystkie nowe, niejednokrotnie sztuczne, chemiczne składniki, reaguje nadwrażliwością czy alergią.

Przeczytaj: Naturalna pielęgnacja. Mycie niemowlaka z dodatkiem mleka matki

Jak więc pielęgnować szczególnie wrażliwą skórę dziecka, zwłaszcza jeśli cierpi ono na alergie skórne lub atopowe zapalenie skóry? Każda mama zadaje sobie to pytanie, często jeszcze przed narodzinami dziecka. Najważniejsze jest, aby używać łagodnych kosmetyków, przeznaczonych specjalnie do pielęgnacji skóry dziecka. I nie przesadzać z ich ilością!

Lepsze są kosmetyki naturalne – ale prawdziwie naturalne, a nie tylko z nazwy. Ponieważ definicja „kosmetyku naturalnego” (jak również kosmetyku organicznego) nie została prawnie uregulowana, niektórzy producenci nadużywają pojęcia, jakim jest kosmetyk naturalny i określają nim produkty, które kosmetykami naturalnymi w rzeczywistości nie są. Warto wybierać więc kosmetyki naturalne i organiczne, których jakość została potwierdzona odpowiednimi certyfikatami, np. ECOCERT-COSMEBIO, BDIH, NaTrue, Soil Association.

Kosmetyki takie wytwarzane są ze składników występujących w naturze. Nie zawierają syntetycznych barwników i aromatów, parabenów czy produktów ropopochodnych. Poza tym wytwarzane są zwykle przez małe, często rodzinne przedsiębiorstwa – a nie wielkie korporacje międzynarodowe, z zachowaniem zasad zrównoważonego rozwoju i fair-trade. Sposób ich produkcji jest bardziej przyjazny dla środowiska.

Foto