Bycie rodzicem potrafiącym zadbać o zdrowe poczucie własnej wartości swojego dziecka to jedno z największych rodzicielskich wyzwań

W jaki sposób pomóc młodemu człowiekowi uwierzyć w siebie? Jak porozumiewać się z nim i odnosić się do niego, aby czuł się akceptowany, aby nie dorastał w przekonaniu, że nie musi się zmieniać, żeby zasłużyć na miłość innych ludzi?

Petra Krantz Lindgren, szwedzka psycholożka i autorka książki: “Mów słuchaj i zrozum. Zadbaj o poczucie własnej wartości swojego dziecka”, pokazuje rodzicom co mogą zrobić, by ich dzieci z odwagą wkraczały w świat, aby czuły, że są wartością dla siebie i swoich bliskich. Aby wierzyły w siebie i we własne możliwości oraz podążały za swoimi marzeniami.

Lindgren dzieli się z czytelnikami własnymi rodzicielskimi doświadczeniami oraz bogatym warsztatem pracy, który może być szczególnie pomocny dla rodziców pragnących rozwijać dobre relacje z dziećmi.

Opowiada o tym, czym jest poczucie własnej wartości i dlaczego jest takie ważne, oraz pokazuje, że stanowi ono “podstawę, na której rozwija się wiele innych cech dziecka”. Opisuje prawdziwe sytuacje z życia rodzinnego i proponuje praktyczne wskazówki do rozwiązywania różnych problemów i konfliktów w duchu Porozumienia bez Przemocy.

„Mów, słuchaj i zrozum. Zadbaj o poczucie własnej wartości swojego dziecka” w Natuli.pl

Dlaczego poczucie własnej wartości jest ważne?

Zdaniem autorki wpływa ono na stosunek człowieka do samego siebie, do innych ludzi oraz do życiowych radości i wyzwań:

• Wiąże się z umiejętnością takiego postępowania, które jest w zgodzie z nami, z naszymi potrzebami i wartościami, a nie takiego, które będzie zmuszało do dostosowywania się do innych. “Łatwiej podążać za własnymi potrzebami i wartościami, […] jeśli czuje się dla nich akceptację, niż jeżeli tej akceptacji brakuje” – podkreśla autorka książki.
• Znacznie ułatwia dbanie o swoje potrzeby i pomaga odważnie zwracać się do innych z prośbą o respektowanie tych potrzeb.
• Pozwala na bycie niezależnym w kontekście podążania za własnymi marzeniami i pragnieniami, nawet jeśli nie jest to zgodne z oczekiwaniami innych.
• Pomaga dać sobie przyzwolenie na “bycie niewystarczająco dobrym, na robienie rzeczy, co do których nie mam pewności, czy się powiodą”. Kiedy człowiek ma zdrowe poczucie własnej wartości, ma też wewnętrzne przekonanie, że jest wystarczająco dobry niezależnie od tego, co osiągnie. Jest mu też łatwiej otwierać się na nowe rzeczy i ich próbować, nie obawiając się, że coś może się nie powieść.
• Ułatwia akceptację własnych uczuć i emocji. Pomaga wyrażać je niezależnie od tego, jak bardzo są trudne.
• Pomaga budować autentyczne relacje z ludźmi (oparte na wzajemnym szacunku). Kiedy poczucie własnej wartości nie jest wystarczająco silne, porównujemy się do innych, szukamy u nich słabszych cech i często nawiązujemy relacje z tymi osobami, które w naszym mniemaniu są w czymś słabsze od nas. Osoba ze zdrowym poczuciem własnej wartości wie i wierzy w to, że każdy człowiek jest wartościowy i każdy jest na swój sposób wspaniały; buduje dzięki temu trwałe i dobre relacje z innymi, bazujące na wzajemnym poszanowaniu.

Co robić, by wzmacniać poczucie własnej wartości dziecka?

Aby wesprzeć dorosłych w znalezieniu odpowiedzi na to pytanie, autorka książki otwiera przed nimi drzwi do świata autentycznej i głębokiej relacji z dzieckiem, będącej niewyczerpalnym źródłem mocy i wiary w siebie.

Pokazuje, że budowanie dobrej relacji oraz szczere zainteresowanie rodziców i innych dorosłych dzieckiem jest podstawowym warunkiem tego, by dziecko czuło się ważne i wartościowe. Na to prawdziwe zainteresowanie się dzieckiem składają się m.in. autentyczna chęć spędzania z nim czasu oraz “zaciekawienie nim jako osobą”. Czy da się to jednak osiągnąć we współczesnym zabieganym świecie? Autorka nie ma wątpliwości, że tak, i podaje czytelnikowi wachlarz praktycznych przykładów i rozwiązań na pełne obecności i autentyczności towarzyszenie dziecku.

Lindgren podkreśla również istotę refleksji nad prostym pytaniem, które co dzień powinien zadawać sobie każdy dorosły: “Dlaczego?”.

Kiedy dziecko boli brzuch, ma gorączkę albo wysypkę, zwykle najpierw pytamy siebie “Dlaczego?”, “Co może być tego przyczyną?”. Kiedy jednak chodzi o emocje i zachowania naszych dzieci, zazwyczaj stawiamy pytanie: “Co zrobić, żeby…?”. Żeby szybciej zasypiało, żeby nie miało oporów wobec naszych próśb, żeby rano szybko się ubierało i sprawnie wychodziło z domu itd. Nie pytamy jednak “Dlaczego?”. Dlaczego nie chce się w coś ubrać, dlaczego nie chce pójść spać, kiedy rodzice o to proszą, dlaczego czuje się rozzłoszczone przed wyjściem do przedszkola czy szkoły, dlaczego nie chce posprzątać swoich zabawek itd.? Czy nie warto zadbać o zdrowie psychiczne naszych dzieci, tak samo jak pieczołowicie troszczymy się o ich zdrowie fizyczne? – pyta autorka. Pokazanie dziecku, że pragniemy dotrzeć do przyczyn jego uczuć, reakcji czy zachowań, to komunikat mówiący o tym, że jest dla nas ważne zawsze, że każda jego emocja jest istotna, niezależnie od tego, czy jest przyjemna, czy wiąże się z trudnymi przeżyciami (“Jestem ważny i wartościowy dla swoich rodziców, akceptuję więc siebie, mam siłę i odwagę, by radośnie kroczyć przez życie”).

Książka podpowiada, jak stworzyć przestrzeń do “empatycznego słuchania” młodych ludzi, czyli wsłuchiwania się w ich potrzeby bez manipulowania, odwracania uwagi, zbędnego moralizowania, krytykowania czy grożenia.

Autorka pokazuje, że rodzicielskie formy zwracania się do dzieci nie zawsze przynoszą pożądane efekty i nie wzmacniają poczucia ich własnej wartości. Jeśli mamy nauczyć się wzmacniać to poczucie, warto zwrócić uwagę na to, w jaki sposób komunikujemy się z dziećmi. Lindgren zaprasza do empatycznej komunikacji: “Spróbuj zrozumieć uczucia i potrzeby dziecka. Pokaż, że je szanujesz, nawet jeśli nie podoba ci się sposób ich wyrażania.” – pisze.

Autorka opowiada też o ważnej roli komunikowania dziecku swoich własnych potrzeb. Bardzo obrazowo przedstawia sugestie na temat tego, co zrobić, żeby dzieci zaczęły uwzględniać na co dzień potrzeby swoich rodziców. Podpowiada, jak można “powiedzieć dziecku o swoich uczuciach i potrzebach, aby dziecko chciało słuchać i uszanować je”. Często zdarza się, że rodzice wycofują się z mówienia o swoich potrzebach, ponieważ myślą, że dziecko i tak ich nie zrozumie. W rezultacie dzieje się tak, że “dziecko, które raz za razem, w różnych sytuacjach doświadczyło, że pozwolono jego własnym potrzebom mieć większą wagę niż potrzebom rodzica, może wkrótce zacząć wierzyć, że to jest słuszne i prawidłowe, że tak właśnie ma być”. Dziecku trudno jest wtedy zrozumieć, że rodzic jest ważny – że jego pragnienia są równie istotne.

Na zakończenie książki autorka pokazuje dorosłym, że popełnianie błędów w rodzicielstwie i życiu w ogóle jest rzeczą zupełnie naturalną. Każdemu dorosłemu zdarza się powiedzieć i zrobić coś, czego później bardzo żałuje. Zadręczanie się negatywnymi myślami na swój temat (jako rodzica) niczemu nie służy. Pomocne może jednak okazać się wsłuchanie się w siebie i zadanie sobie kilku pytań typu:

• Dlaczego to zdarzenie wywołało moje wyrzuty sumienia?
• Jakie potrzeby nie zostały zaspokojone, kiedy to się stało?
• Co czułam w tej konkretnej sytuacji i jakie potrzeby próbowałam zaspokoić swoim zachowaniem czy swoją reakcją?
• Co czuję teraz, kiedy już zrozumiałam, dlaczego tak źle o sobie pomyślałam?