To nie takie proste, czyli jak wybrać bezpieczną zabawkę dla dziecka

Koń na biegunach, drewniane klocki a może nowa lalka? Przed Świętami wielu rodziców zadaje sobie pytanie jaki prezent kupić swojemu dziecku. Kreatywny, inspirujący, bezpieczny? Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Inspekcja Handlowa dość często kontrolują zabawki dostępne na polskim rynku.

W pierwszym kwartale tego roku UOKiK skontrolował ponad 800 zabawek, które wprowadzono do obrotu przed i po 20 lipca 2011 roku. Skąd ta data? Otóż wtedy weszły w życie nowe  przepisy w sprawie wymagań dla zabawek. Inspektorzy podczas kontroli zwracali uwagę przede wszystkim na obowiązkowe oznakowanie, dołączane instrukcje czy bezpieczeństwo materiałów, z których zostały wykonane zabawki. Niestety, zdarza się, że zabawki znanych producentów, także te drewniane, mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia dziecka.

Definicja zabawki

Dotychczas za zabawki były uznawane tylko produkty specjalnie zaprojektowane i przewidziane do zabawy. Natomiast od połowy 2011 roku zabawka to wyrób zaprojektowany lub przeznaczony do zabawy oraz taki, który ze względu na swoje cechy charakterystyczne lub wygląd może być użyty do zabawy przez dzieci w wieku poniżej 14 lat. Zgodnie z tymi regulacjami, sprzęt sportowy przeznaczony dla dzieci o wadze poniżej 20 kg jest zabawką.

Informacje na opakowaniu

“Zawiera substancje zapachowe mogące powodować alergie” – to zupełnie nowy rodzaj ostrzeżenia, który zgodnie z przepisami musi pojawić się na zabawkach zapachowych, np. na grach, których celem jest ułatwienie dziecku rozróżniania zapachów lub smaków. Zapis ten musi widnieć także na opakowaniach kosmetyków dla dzieci. Ponadto wszyscy producenci zabawek będą musieli przestrzegać bardziej restrykcyjnych limitów szkodliwych substancji. Przedsiębiorcy mają czas na dostosowanie się do obowiązków dotyczących przestrzegania nowych limitów do lipca 2013 roku.

Analiza zagrożeń

Obowiązkiem producenta jest także konieczność przeprowadzenia przed wprowadzeniem zabawki do obrotu analizy zagrożeń, które zabawka może stwarzać, oraz dokonanie oceny ewentualnego narażenia na takie zagrożenia. Oznacza to, że już na etapie projektowania producent powinien zapobiegać lub minimalizować potencjalne zagrożenia.

CE

Wszystkie zabawki sprzedawane w Polsce muszą posiadać znak CE, który potwierdza, że produkt jest zgodny z zasadniczymi wymaganiami bezpieczeństwa obowiązującymi w UE. Aby producent mógł oznaczyć zabawkę znakiem CE, musi ona spełniać szereg wymogów odnośnie m.in. wytrzymałości, konstrukcji czy materiałów. Wszyscy producenci zabawek mają obowiązek wystawienia deklaracji zgodności czyli dokumentu, w którym na własną odpowiedzialność deklarują, że wytworzona przez nich zabawka jest zgodna z zasadniczymi wymaganiami. Tę deklarację zgodności producent lub jego przedstawiciel ma obowiązek przechowywać przez 10 lat od chwili wprowadzenia jej do obrotu.

Substancje szkodliwe

Substancje toksyczne to takie, które powodują zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu. Toksyczne mogą być wszystkie związki chemiczne w nieodpowiednich dawkach. W Specjalistycznym Laboratorium Produktów Włókienniczych i Analizy Instrumentalnej w Łodzi przeprowadzono badania laboratoryjne ponad 800 zabawek pod kątem występowania w nich substancji niedozwolonych, m.in. ftalanów i barwników azotowych. Barwniki azotowe działają uczulająco na drogi oddechowe i skórę, stanowią zagrożenie dla środowiska wodnego. Jeśli chodzi o ftalany, to eksperci zbadali 25 próbek zabawek, które w większości pochodziły z importu – z Chin. Ftalany występowały w 24% zbadanych zabawek.

Główne zastrzeżenia, które wykazała kontrola z początku tego roku:

• brak lub niezasadne umieszczenia ostrzeżenia „0-3”, które oznacza, że zabawka jest nieodpowiednia dla dzieci w tym wieku;
• nieprawidłowo sformułowane lub wskazane nieistniejące ryzyko;
• z uwagi na brak informacji o producencie lub importerze zabawki, utrudnione było ustalenie kto jest odpowiedzialny za jej wprowadzenie na rynek;
• zbyt duża zawartość szkodliwych substancji w produktach;
• łatwo odklejające się naklejki;
• poziom głośności dźwięku niektórych zabawek przekraczał dopuszczalne limity (80 decybeli), grożąc uszkodzeniem słuchu malucha;
• elementy, które mogą zranić dziecko, które może je połknąć lub zadławić się nimi.

O czym należy pamiętać wybierając zabawki dla najmłodszych?

Wybierz zabawkę odpowiednią dla wieku twojego dziecka – czytaj informacje na opakowaniu. Znajdziesz tam informację o grupie wiekowej dla której jest przeznaczona. W wyborze pomocny będzie znak CE, który musi znaleźć się na każdej zabawce i oznacza deklarację producenta, że produkt spełnia zasadnicze wymagania bezpieczeństwa.

Dokładnie obejrzyj (a nawet powąchaj) zabawkę – kilka istotnych cech można sprawdzić samemu, np. zbadać, czy krawędzie nie są ostre, przyjrzeć się małym elementom, często wystającym, ocenić długość sznurka (poniżej 220 mm dla zabawki przeznaczonej dla malucha poniżej 3. roku życia). Zabawki, które można złożyć (np. krzesełka, dziecięce deski do prasowania) muszą być wyposażone w blokadę zabezpieczającą. Wybierając zabawki dźwiękowe, zastanówmy się czy poziom decybeli nie uszkodzi słuchu dziecka. Jeżeli już w sklepie dźwięk wydaje się zbyt głośny, natarczywy – sięgnijmy po inny produkt.

Sprawdź, czy dołączona jest instrukcja w języku polskim – do niektórych zabawek. np. rowerów, hulajnóg, huśtawek, zabawek funkcjonalnych, powinny być dołączone instrukcje użytkowania. W przypadku zabawek kupowanych w stanie zdemontowanym również instrukcje montażu.

Pamiętaj również, że przyjęcie zwrotu zabawki, która nie ma wad, a jedynie nie podoba się dziecku, zależy tylko od dobrej woli sprzedawcy. Każdą zabawkę można reklamować w ciągu dwóch lat od zakupu, ale nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od wykrycia wady lub niezgodności z umową (tj. produkt nie posiada cech, o których zapewniał przedsiębiorca).

Kupując odzież, należy zapoznać się z oznaczeniami i etykietami, na których powinny znajdować się m.in. dane dotyczące składu surowcowego. Niestety, w warunkach domowych sprawdzenie zawartości chemicznej nie jest możliwe. Warto jednak wybierając ubrania dla dziecka zwracać uwagę na elementy ozdobne często wystające (np. cekiny, koraliki, sznureczki). Z badań Inspekcji Handlowej wynika, że niebezpieczne mogą być nadruki na ubraniach, które czasami zawierają zabronione związki chemiczne z pochodnymi kadmu i ołowiu. Zdarza się także, że mimo zakazu do wyrobu metalowych akcesoriów np. zamków błyskawicznych, został użyty nikiel. Obecność zakazanych pierwiastków chemicznych może powodować alergie i zatrucia. Uwaga – jeżeli uważasz, że zabawka, którą bawi się twoje dziecko nie jest bezpieczna, zgłoś się do Inspekcji Handlowej, której dane znajdziesz na stronie UOKiK.

Zabawki drewniane

Pierwszymi zabawki niemowlęcia będą zabawki z tkanin, z miękkich i miłych w dotyku materiałów. Istotne jest, by nie zawierały małych elementów, które maluch gryząc może odczepić a nawet połknąć. Gdy dziecko skończy pół roku, idealnym prezentem dla niego będą zabawki edukacyjne typowe dla niemowląt. Wtedy warto sięgnąć po zabawki drewniane, które będą doskonałym uzupełnieniem miękkich, materiałowych zabawek. Odpowiednio dobrane do wieku dziecka zabawki rozwijają wyobraźnię. Te drewniane są ciepłe w dotyku, są trwałe, rosną z dzieckiem, w przeciwieństwie do wielu zabawek plastikowych. Bezpieczne zabawki drewniane idealnie sprawdzają się jako pierwszy gryzak. Warto podkreślić, że zabawki drewniane nie są  tak mocno zmechanizowane i zmuszają dziecko do pewnego wysiłku intelektualnego.

Przeczytaj: Zabawki dla małych ekologów.

Zalety drewnianych zabawek wysokiej jakości są nie do przecenienia:

• są wytrzymałe;
• są bezpieczne (te wykonane w 100% z drewna, wolne od toksycznych związków i bardzo stabilne);
• mają mocną konstrukcję;
• dostarczają dziecku bodźców, stymulują jego rozwój.

Ich wadą może być tylko cena. Zabawki markowe wysokiej jakości, drewniane lub z miękkich tkanin, certyfikowane, ekologiczne, są zwykle droższe od swoich plastikowych odpowiedników. Jednak na bezpieczeństwie stosowania, jakości wykonania i co najważniejsze aktywizowaniu rozwoju dziecka rodzice nie powinni oszczędzać. I nasza rada:  nie warto przesadzać z ilością zabawek. Dużo nie zawsze znaczy lepiej. Im więcej dzieci mają zabawek, ty mniej się nimi bawią. Zbyt duża ilość zabawek zaburza koncentrację i rozprasza dziecko.

Atesty i oznaczenia na zabawkach drewnianych

Kiedy wybieramy zabawkę dla dziecka, uważnie obejrzyjmy pudełko (opakowanie). Z łatwością dostrzeżemy stale powtarzające się symbole, oznaczenia, a nawet obrazki. Zwróćmy uwagę na lakier, jakim pokryta jest zabawka! Powinien być bezpieczny, nietoksyczny, najlepiej ekologiczny.

Oznaczenia na zabawkach:

• CE – od angielskiego „Conformité Européenne” , oznaczający „zgodność europejską”. Informuje o tym, że zabawka została wykonana zgodnie z obowiązującymi normami europejskimi EN 71.
• Certyfikat Instytutu Matki i Dziecka oraz Państwowego Zakładu Higieny – symbol daje rodzicom gwarancję, że dana zabawka jest całkowicie bezpieczna dla naszego dziecka.
• TUV – informuje, że wszystkie substancje wykorzystane do produkcji danej zabawki są bezpieczne dla dziecka.
• FSC – materiał, z jakiego została wykonana zabawka pochodzi jedynie z lasów gospodarczych.
• PEFC – z ang. „Programme for the Endorsement of Forest Certification”. Mówi konsumentom o tym, że dana zabawka wytworzona została wytworzona z surowców drewnopochodnych pozyskanych z certyfikowanych obszarów leśnych.

Źródło: www.uokik.gov.pl