Drugi rok życia to czas dużych zmian w rozwoju dziecka. Z nieporadnego maleństwa wyłania się coraz bardziej samodzielny człowiek. Wielu rodziców małych dzieci zastanawia się, czy ich pociechy rozwijają się prawidłowo. Na jakie niepokojące sygnały w rozwoju dziecka powinniśmy zwrócić uwagę?
Rodzice często sięgają do poradników, sprawdzając, co i kiedy dwu- czy trzyletnie dziecko „powinno robić”. Czasem zaniepokojeni zwracają się do bliskich lub lekarzy i słyszą: „wyrośnie”, „jeszcze jest małe, ma czas”. Niekiedy jest to prawda, ale w wielu przypadkach niepokojące objawy nie zanikają (np. mowa wciąż się nie rozwija lub dziecko wciąż nie interesuje się rówieśnikami). Te z kolei może być to zapowiedzią nieharmonijności w rozwoju, która wymaga konsultacji z psychologiem dziecięcym.
Jak zrozumieć małe dziecko
Poradnik pomagający w codziennej opiece nad Twoim dzieckiem
Rozwój dziecka. Co powinno umieć roczne dziecko, a co dwuletnie?
Każde dziecko rozwija się we własnym, indywidualnym tempie. Oznacza to, że występowanie danej umiejętności może występować w różnym czasie u każdego dziecka. Jeden dwulatek może posługiwać się zdaniami, mówić wyraźnie, podczas gdy inny będzie mówił pojedyncze słowa, ale jego mowa i komunikacja będą iść dynamicznie do przodu, a tym samym mieścić się w normie rozwojowej. Czasami jednak rozwój mowy (i nie tylko) nie przebiega prawidłowo.
Oto kilka aspektów, na które warto zwrócić szczególną uwagę, by na wczesnym etapie wyłapać nieprawidłowości rozwojowe.
Kontakt z drugim człowiekiem – zachowania prawidłowe
Będąc w towarzystwie dwulatka czujesz, że dziecko cię obserwuje. Patrzy, kiedy się do niego zwracasz, kiedy zwraca się do ciebie lub chce coś od ciebie uzyskać. Dziecko w sytuacji zagrożenia biegnie do najbliższej mu osoby i szuka pocieszenia. Lubi się przytulać, samo głaszcze, całuje rodzica. Prosi o pomoc. Gdy jest z siebie dumne, szuka uznania, pokazując to, co zrobiło. Uwielbia bawić się wspólnie z osobą dorosłą.
Niepokojące sygnały w rozwoju dziecka. Kontakt z drugim człowiekiem – zachowania nietypowe
Jeśli twoje dziecko nie przejawia wspomnianych zachowań lub części z nich, warto się temu przyjrzeć. Niepokojące może być to, że maluch unika kontaktu wzrokowego – nie patrzy w oczy lub robi to rzadko, nie reaguje na imię, pomimo że słyszy. Unika kontaktu fizycznego, nie zawsze pozwala się przytulić, pocałować. Nie odwzajemnia pieszczot. Nie przepada chodzić prowadzone za rączkę. Woli bawić się samo w określony przez siebie sposób. Nie pokazuje rodzicowi przedmiotu swojego zachwytu, np. przelatującego samolotu.
Mowa i komunikowanie się – zachowania prawidłowe
Dwuletnie dziecko powinno już posługiwać się nazwami osób, przedmiotów i czynności znajdujących się w jego otoczeniu. W tym wieku pojawiają się już wypowiedzi dwuwyrazowe (najczęściej jeszcze bez odmiany). Dziecko używa zdrobnień. Rozumie proste zdania, np. polecenia i wykonuje je. Stale następuje wzrost słów, którymi posługuje się dwulatek. Potrafi wskazać i nazwać znane mu przedmioty, osoby, zwierzęta na obrazkach.
Niepokojące sygnały w rozwoju dziecka. Mowa i komunikowanie się – zachowania nietypowe
Czujność rodzica powinno wzbudzić brak mowy i porozumiewania się dziecka bez rekompensowania sobie braku mowy, choćby za pomocą gestów (np. nie robi „pa, pa” na pożegnanie lub nie próbuje na „migi” wskazać rzeczy, którą widzi i chce by mu dać, ale nie umie jej nazwać). Nie wskazuje palcem na przedmiot, który chce dostać, nie pokazuje zabawki mimo naszej prośby. Dziecko nie patrzy wraz z nami na przedmiot (np. zabawkę, kota), który mu pokazujemy. Nie uśmiecha się, nie cieszy, gdy to robimy (choć czasami trudno jest rozpoznać emocje na twarzy dziecka). Nie dąży też do pokazania nam czegoś, przyniesienia jakiejś rzeczy, dzielenia się nią z nami. Czasami wręcz złości się, gdy chcemy pobawić się wraz z nim, preferuje samotne zabawy.
Nowa dyscyplina. Ciepłe, spokojne i pewne wychowanie od małego dziecka do nastolatka
Jak być przewodnikiem dziecka i odpowiedzialnie orientować je w tym chaotycznym świecie.
Autor mówi: rodzice, nie warto wdawać się w negocjacje, ciągle prosić, stawiać tylu pytań. Mamy inne rozwiązania, znacznie skuteczniejsze i korzystniejsze dla naszych relacji z dziećmi. Stoi za nimi nowa dyscyplina. I wcale nie trzeba być przy tym surowym.
Zabawa – zachowania prawidłowe
Sposób, w jaki dziecko się bawi, dostarcza nam wielu informacji na temat jego rozwoju. Dwulatek, będąc w otoczeniu innych dzieci, powinien zwracać na nie uwagę, interesować się nimi, bacznie je obserwować, czasami nawet próbować do nich dołączać (lecz najczęściej jest to jeszcze zabawa równoległa – obok innych dzieci). Z pewnością naśladuje nas, czynności wykonywane przez dorosłych, np. gotowanie, prasowanie, majsterkowanie, rozmawianie przez telefon. Tych samych przedmiotów używa wobec różnych działań, np. pudełko po butach raz jest garażem, innym razem łóżeczkiem dla lali. Chętnie bawi się z nami (np. gdy popchniemy do niego autko, chętnie odepchnie je z powrotem do nas), a gdy ulepimy z nim jakieś kształty z ciastoliny, najczęściej będą to ciasteczka lub bułeczki. Nasza pociecha zna już takie zabawy grupowe jak „Kółko graniaste”, „Baloniku nasz malutki…” czy „Stary niedźwiedź mocno śpi” i cieszy się, gdy na koniec zabawy wszyscy upadają lub trzeba uciekać. Bawi się konstrukcyjnie, czyli buduje most, wieżę lub tunel z kilku klocków. Dobiera identyczne obrazki, dopasowuje klocki do otworów, pokazuje na prośbę podstawowe części ciała, naśladuje sposoby użycia przedmiotów, kopie i rzuca piłkę. Jest na tyle sprawne ruchowo, że podejmuje pierwsze próby jazdy na rowerku.
Uwaga! Reklama do czytania
Wild child, czyli naturalny rozwój dziecka
Książka o rozwoju dziecka 2-5 lat. Praktyczne rozwiązania na najczęstsze rodzicielskie wyzwania.
Niepokojące sygnały w rozwoju dziecka. Zabawa – zachowania nietypowe
Jeśli twoje dziecko nie bawi się jak opisano wyżej, przyjrzyj się temu. Może twój maluch bawi się, ale ilość zabaw jest ograniczona, np. chce bawić się tylko autkami. Może bawi się, ale w inny sposób, np. ustawia różne przedmioty w szeregach, manipuluje nimi przed oczyma, preferuje zabawki wydające dźwięki lub obracające się albo w ogóle nie interesują go zabawki, tylko przedmioty codziennego użytku. Często podejmowane zabawy trwają bardzo krótko. Dziecko szybko traci nimi zainteresowanie. Chce bawić się samo, nie podejmuje propozycji rodzica. Nie naśladuje w zabawie.
Uwaga! Reklama do czytania
Książka o człowieku w spektrum autyzmu
Przewodnik po tym, jak radzić sobie w neurotypowym świecie, zachowując jednocześnie to wszystko, co czyni nas Weroniką, Jerzym, Natalią i Joanną. Książka o człowieku w spektrum autyzmu może przydać się też każdemu, kto chciałby „wejść do głowy” osoby w spektrum. Ta niezwykła książka przełamuje stereotypy i burzy bariery, a czyni to z należytym wdziękiem i humorem.
Małe dziecko. Na co zwrócić uwagę, obserwując jego rozwój?
Opisane nietypowe zachowania na pewno powinny wzbudzić nasz niepokój. Jeżeli jakieś zachowania dziecka nas zastanawiają, nie warto czekać, aż same znikną, aż dziecko „wyrośnie z tego”. Problem może się pogłębiać i nawarstwiać, bo opisane wyżej nietypowe objawy czy trudności mogą świadczyć o początku zaburzeń rozwoju, których liczba z roku na rok wzrasta. Wczesne wykrycie ich i podjęcie działań terapeutycznych z dzieckiem zwiększa szanse na wyrównanie deficytów rozwojowych, szanse na prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie – nie obok innych ludzi, lecz wśród nich.
Jeśli zatem widzisz, że Twoje dziecko różni się od rówieśników, podejrzewasz, że jego prawidłowy rozwój może być zaburzony, skonsultuj się w psychologiem dziecięcym, specjalistą, który określi jak Twoje dziecko rozwija się względem rówieśników. Wczesne rozpoznanie nieprawidłowości w rozwoju Twojego dziecka zwiększa jego szanse na prawidłowe funkcjonowanie.
