Chciałabym zacząć nietypowo – od stwierdzenia Michèle Stern przytoczonego w książce „…I nigdy nie chodziłem do szkoły”, mamy André Sterna (z wykształcenia pedagog z wieloletnim stażem).

André nigdy nie chodził do szkoły – taką decyzję podjęli rodzice. Ten fakt wywarł ogromne znaczenie na jego życiu. André zamiast kierować się tym, co narzuca szkoła, mógł – w przeciwieństwie do innych dzieci – podążać za tym, co naturalnie go przyciągało, co pobudzało jego wrodzoną ciekawość i wyzwalało entuzjazm. W efekcie przez cały czas rozwijał swoje zainteresowania i pasje – „coś”, czego ludzie poszukują często przez całe swoje życie. Od najmłodszych lat szlifował grę na gitarze, poznawał tajniki lutnictwa i zdobywał doświadczenie pisarskie, co doprowadziło go do tego, że jest dzisiaj znanym na świecie gitarzystą, lutnikiem, dziennikarzem i pisarzem.

Paradoks dzisiejszych czasów

Michèle Stern zauważyła, że w dzisiejszych czasach martwimy się niszczeniem różnorodności gatunków zwierząt i roślin, a zdecydowanie mniejszą uwagę poświęcamy ograniczaniu i ujednolicaniu zdolności dzieci, a dokonuje się to już na etapie szkoły podstawowej.

Dzieci przekraczające próg szkoły zamieniają swój domowy ekosystem – w którym króluje przede wszystkim zabawa, odkrywanie i eksperymentowanie, czyli wszystko to, co jest im bliskie i sprzyja naturalnemu rozwojowi – na szkołę i klasę: siedzenie prosto w ławce i uczenie się oparte na jednakowej podstawie programowej.

Mały geniusz

Każde dziecko rodzi się z naturalnymi predyspozycjami i zdolnościami. Jednak warto pamiętać również o tym, że to właśnie od nas, dorosłych, zależy, czy umiejętności wyróżniające nasze dzieci rozwiną się, czy też wręcz przeciwnie – zaczną zanikać.

Chcąc zapewnić dziecku naturalny rozwój jego zdolności i osobowości, należy przede wszystkim dać mu przestrzeń do wzrastania, czyli zapewnić podstawowe warunki, jakimi są: wolność, zaufanie, szacunek i czas.

Każdy z nas jest inny i każdy z nas potrzebuje przeżywać swoją odmienność, a żeby to się stało, potrzebujemy właśnie wolności. Drugi warunek – zaufanie – jest ściśle powiązany z pierwszym. Dzieci odkrywają świat w indywidualnym tempie i z właściwej im perspektywy. Nikt nie decyduje za nie, kiedy nadchodzi właściwy czas, żeby powiedzieć pierwsze słowo lub zrobić pierwszy krok. Kolejne dokonania przychodzą w dokładnie taki sam sposób, natomiast wraz z upływem lat rodzice coraz bardziej ingerują w rozwój dziecka, narzucając mu sposób i rytm uczenia się. Może warto wrócić do pedagogiki zaufania, do której nawołuje André Stern, by pozwolić najmłodszym odkrywać świat w indywidualny sposób?

Przeczytaj: Czym jest pedagogika zaufania według André Sterna?

„Rozwój dziecka leży w jego naturze, ale jest ono gotowe w każdej chwili zrezygnować ze swoich wrodzonych predyspozycji, żeby tylko spełnić oczekiwania swoich najważniejszych autorytetów, co nakłada na nas ogromną odpowiedzialność”. – André Stern

Dzieci, podobnie jak dorośli, pragną również być traktowane z szacunkiem, aby czuć, że ich bezpieczeństwo, marzenia, pragnienia i potrzeby są dla nas ważne. Istotnym elementem jest również czas. Dzieci do naturalnego wzrastania potrzebują z jednej strony naszej uwagi, a z drugiej nielimitowanego czasu na zabawę, naukę, żeby móc rzeczywiście poświęcić uwagę danej czynności. Te wszystkie warunki możliwe są do zrealizowania, jeżeli, tak jak mówi André, wyzbędziemy się wcześniej naszych doświadczeń, oczekiwań i uprzedzeń. Rodzice powinni rolę nauczyciela zmienić w rolę obserwatora, który z boku przygląda się poczynaniom dziecka. Zamiast narzucania pomysłów, powinno się pozwolić dziecku na spontaniczne doświadczanie siebie i odkrywanie świata i swoich przyszłych pasji.

Więcej na temat nowej postawy względem dzieciństwa – postawy zaufania, opierającej się na naturalnych procesach uczenia się i rozwoju, będzie można dowiedzieć się podczas Konferencji Ekologii dzieciństwa, która odbędzie się 8 października w Warszawie z udziałem Arno i André Sternów oraz dr Marka Kaczmarzyka, wybitnego polskiego neurobiologa.

Foto: flikr.com/left-hand