Aranżując przestrzeń dla dziecka w oparciu o pedagogikę waldorfską warto pamiętać, że kładzie ona silny nacisk na rozwój kreatywności, samodzielnego myślenia, umiejętności uczenia się, a także zdolności artystycznych (muzyka, rysunek, rysowanie form, malowanie, rzeźba, eurytmia, drama) oraz na zdobywanie przez dzieci umiejętności praktycznych. Stara się wykształcić człowieka twórczego, otwartego, o szerokich zainteresowaniach, zdolnego do samodzielnego kierowania własnym życiem. Dlatego pokój dziecka musi być ciągłą inspiracją i przestrzenią do odkrywania.

Wspólne cechy pokoi dziecięcych według filozofii waldorfskiej:

• zabawa jest możliwa tylko wtedy, jeśli przedmioty znajdują się w polu widzenia dziecka;
• dziecko uszczęśliwia często ta sama wielokrotnie wykonywana czynność, np. ciągłe zamykanie i otwieranie szuflad;
• twórcza fantazja dziecka wychodzi ku światu zewnętrznemu i przekształca go zgodnie z wewnętrznymi potrzebami. I tak pokój dziecięcy może być dżunglą, biblioteką albo oceanem, stół – okrętem pirackim, a krzesło wszystkim tym, co wymyśli dziecko;
• inspiracje do zabawy dziecko czerpie z życia, z codziennych doświadczeń. Dlatego ważne jest otoczenie, które poprzez zmysły pozwala odkrywać świat: zabawki, meble, kolory, dodatki, światło;
• dziecko poprzez zmysły poznaje świat, nawiązuje z nim kontakt. Pedagogika waldorfska dba o pielęgnację zmysłów, szczególnie w pierwszych latach życia. Jednak ważne jest także to, by zmysły dziecka nie były przeciążane;
• dzieci poznają świat poprzez kontakt z naturą i praktyczne doświadczenia, a nie z podręczników.

W ujęciu Rudolfa Steinera (twórcy pedagogiki waldorfskiej) istnieje 12 zmysłów

Większość z nich można stymulować we właściwy sposób adaptując przestrzeń wokół dziecka. Dlatego urządzając pokój dziecka według pedagogiki waldorfskiej należy zwrócić uwagę na to, by nie bombardować zmysłów zbyt dużą liczbą bodźców. Prosto urządzony pokój sprzyja wewnętrznej aktywności, rozwojowi fantazji i wyobraźni oraz zabawie w atmosferze spokoju. Organizując przestrzeń dziecka warto zwrócić uwagę na takie zmysły jak:

1. Dotyk – narządem zmysłu dotyku jest skóra na ciele dziecka i to za jej pomocą może ono poznawać i badać różne faktury oraz powierzchnie – drewniane, wełniane, filcowe, jedwabne, gładkie i chropowate.
2. Poczucie życia – ten zmysł informuje dziecko o jego samopoczuciu i zagrożeniach. Zmysł poczucia życia rozwija się poprzez rytmy (spoczynku i ruchu, wdechu i wydechu, rytmu dnia, tygodni i roku), harmonijną atmosferę i doświadczanie różnorodnych czynności, które dziecko może wykonywać w pokoju, np. podlewać kwiaty na parapecie, tworzyć kompozycje związane z daną porą roku lub świętem.
3. Ruch – pozwala dziecku odczuwać radość z tego, że panuje nad swoim ciałem. We własnym pokoju dziecko może rozwijać ten zmysł poprzez ćwiczenie zręczności i sprawności małych rączek. Ważne, by w pokoju znalazły się przedmioty, z których dziecko może budować i konstruować oraz wolna przestrzeń, na której dzieci mają możliwość ruchu i zdobywania związanych z nim doświadczeń.
4. Równowaga – to niezwykle aktywny zmysł, nad którego rozwojem dziecko intensywnie pracuje, stopniowo ucząc się ją utrzymywać. W pokoju w stylu waldorfskim zmysł równowagi stymulują zabawy konstrukcyjne, zabawy przedmiotami o formach niegeometrycznych, zabawy ruchowe i zręcznościowe, np. chodzenie po równoważni, wspinanie się, huśtanie, skoki. Warto zamontować w pokoju niedużą równoważnię, coś, na co dziecko może się wspinać i huśtawkę.
5. Węch – w pokoju dziecka powinny znaleźć się rośliny: kwiaty i zioła, które dziecko może wąchać.
6. Ciepło – rozwój tego zmysłu wspiera się poprzez zachowanie odpowiedniej temperatury w pokoju.
7. Wzrok – pobudzają go spokojne, delikatne barwy wystroju i wyposażenia pokoju.
8. Słuch – o ten zmysł dbają instrumenty, które koniecznie muszą znaleźć się w pokoju dziecka urządzonym według pedagogiki waldorfskiej. Jednak instrumenty te powinny mieć łagodny dźwięk. To przykładowo lira, harfa, dzwonki pentatoniczne.
9. Mowa – dzięki temu zmysłowi dziecko postrzega i wyróżnia słowa spośród innych dźwięków. Aby stymulować ten zmysł, należy codziennie czytać dziecku, opowiadać mu baśnie, recytować wiersze, śpiewać piosenki. Książki w pokoju zajmują bardzo ważną pozycję i są ustawione tak, by zawsze być na wyciągnięcie ręki dziecka.

Różnorodność bodźców, z jakimi dziecko ma kontakt w swoim otoczeniu (pokoju) pomaga kształtować w nim zdolność do podejmowania inicjatywy i pozytywny stosunek do świata.

Zabawki

W przestrzeniach waldorfskich korzysta się niemal wyłącznie z naturalnych materiałów. Są to: kawałki drewna, szyszki, kasztany, kamienie. Jeśli zabawki, to najlepiej robione ręcznie, mało uformowane, przykładowo: lalki szmaciane, zwierzątka zrobione na szydełku, kolorowe kawałki materiałów. Takie zabawki pobudzają wyobraźnię, zachęcają do wewnętrznej aktywności. Ważne, by zabawki były na wyciągnięcie ręki dziecka, ale jednocześnie miały swoje stałe miejsce położenia.

Dzieci powinny mieć dostęp do zabawek, dzięki którym mogą wykonywać „dorosłe” prace, takie jak prasowanie, gotowanie, majsterkowanie. To daje im poczucie stabilności i jest cenną lekcją życia. Dlatego w pokoju w stylu waldorfskim warto ustawić stragan z warzywami, skrzynkę z narzędziami, małe garnki i sztućce. Warto, by znalazł się w nim również kosz lub pudełko z darami lasu: szyszkami, jarzębiną, żołędziami, kasztanami, liśćmi, mchem, dynią, patykami.

Zdaniem Steinera mózg rozwija się wtedy tak, jak „muskuły ręki rozwijają się dzięki odpowiedniej dla siebie pracy. (…) Wszystkie zabawki składające się jedynie z martwych, matematycznych form, działają dewastująco i zabójczo na kształtujące siły dziecka; natomiast we właściwy sposób działa to wszystko, co pobudza wyobrażenia czegoś żywego”. Dlatego w pokoju w stylu waldorfskim nie ma miejsca na plastikowe zabawki. Plastik oszukuje zmysł dotyku. Nie pokazuje związku z pochodzeniem przedmiotu. Plastik to materiał niezmienny, zawsze czuje się go podobnie.

Pokój w stylu waldorfskim to przestrzeń, która uspokaja, naturalne piękno odbija się echem w każdym elemencie przestrzeni.

Foto: pinterest.com