Potrzeby wszystkich są równe i równie ważne

W Porozumieniu bez Przemocy Marshalla Rosenberga mówimy, że potrzeby wszystkich są równe i równie ważne. Co to znaczy?

To nie jest hasło czy pusta deklaracja, lecz określenie opisujące życie takim, jakie ono jest. Wszyscy ludzie, w każdej części globu, niezależnie od wieku, wykształcenia czy innych cech mają jedno wspólne: potrzeby. Potrzeby to uniwersalne jakości, niezwiązane z miejscem, czasem, systemem społecznym czy sytuacją ekonomiczną. Rodzajów potrzeb jest wiele, począwszy od np. potrzeby jedzenia, snu i pożywienia, poprzez bezpieczeństwo, potrzebę przyjaźni i przynależności, potrzebę wolności, radości, wsparcia, samostanowienie i inne.

Czego potrzebują dzieci?

Jak wygląda świat widziany ich oczami i przez pryzmat ich potrzeb? Podczas warsztatów dla rodziców często mówimy, że potrzeby wszystkich są równe i równie ważne (czyli i dziecięce, i rodzicielskie są tak samo ważne!). Jednak rodzice często słyszą w tym, że potrzebom dzieci należy dać pierwszeństwo. Oczywistością jest, że w pierwszych chwilach, a nawet latach życia dziecko zależy od rodzica i potrzebuje opieki. Nie oznacza to jednak, że tylko dzieci mają potrzeby. Potrzeby rodziców nie znikają wraz z narodzeniem dzieci. One są i odgrywają istotną rolę, jednak rodzice zdają się niejednokrotnie o nich zapominać lub odkładać je na „później”. Na później, czyli na kiedy?

Zapewne każdy z nas ma na to inną odpowiedź. Istotne jest jednak, by zdawać sobie sprawę z własnych potrzeb i w miarę możliwości dbać o ich zaspokojenie. Niejednokrotnie po okresie pełnej jedności z malutkim dzieckiem rodzice pragną dać większą uwagę swoim potrzebom. Potrzebują grupy dorosłych wokół siebie, przynależności, rozwoju, by nawiązywać dorosłe relacje społeczne i czerpać w pełni radość z życia. Mama małego dziecka, by zachować stabilność emocjonalną,  może potrzebować innych, dorosłych osób wokół siebie. Osób, które są jej, mamy, ciekawe, które jeśli będą chciały wspierać, to zapytają: Jak chcesz być wspierana? Jak ci pomóc? Czy chcesz pomocy? Jakiej pomocy potrzebujesz? Czego potrzebujesz ode mnie, teraz czy kiedy indziej?

Każde działanie jest próbą zaspokojenia wewnętrznych potrzeb danej jednostki

Wszystko, co robimy, czy to dorośli, czy dzieci, wynika z potrzeb. Konkretne działanie nie jest robieniem na złość czy wbrew innym. Jest manifestacją tego, co w danej chwili jest ważne – przejawem energii życia. Jako rodzice możemy uczyć dziecko, że dostrzeganie i szanowanie potrzeb jest ważne. Dzięki dbaniu o siebie i dawaniu sobie empatii mamy umiejętność, ciekawość i gotowość, by dać naszą uwagę innym. Możemy wtedy na nich popatrzeć jak na ludzi posiadających uczucia i potrzeby. Idąc jeszcze dalej, możemy zobaczyć piękno, które mają w swoim wnętrzu.

Jak mówić o swoich potrzebach?

Ważne, by język, którym mówimy, był przejrzysty i odnosił się do faktów. Dzięki temu osądy i oceny nie wkradają się w nasze słowa. To ułatwia pozostanie w kontakcie ze sobą. Daje szanse na to, że emocje nie wezmą nad nami góry i nie poniesie nas krzyk czy fala krytycznych słów w kierunku drugiej osoby czy w stosunku do siebie. W NVC mówi się o empatii dla siebie, czyli uważności na swoje emocje i potrzeby. Dawanie empatii sobie wiąże się z zaglądaniem do wewnątrz, do środka i odpowiadaniem sobie na pytanie: „Co w tym momencie jest dla mnie żywe?”, „W jaki sposób doświadczam obecnej chwili?”.

Jak dostrzegać potrzeby innych?

Jak już pisałyśmy, potrzeby są elementem życia każdego człowieka. Każdy je odczuwa, bez względu na płeć, wiek, rolę społeczną czy upodobania. Kolejnym krokiem jest zaciekawienie drugim człowiekiem i tym, co u niego żywe. Postawa, słowa, nastrój, energia z ciała, to są sygnały, które dają informacje o potrzebach. Idąc za słowami Marshalla Rosenberga, kluczowe jest, by w drugiej osobie zobaczyć jej wewnętrzne piękno, zobaczyć energię życiową stojąca za jej zachowaniami i słowami.

Istotnym jest jednak, by osoba, która otwiera się na innych, nie zapomniała o kontakcie ze sobą i z tym, co się w niej dzieje. Kiedy pamięta o sobie, ma większą szansę, by obdarować drugą osobę uwagą i troską. Zmniejsza też prawdopodobieństwo, że zaleje ją radami, współczuciem, porównywaniem do sytuacji innych ludzi, pocieszaniem – a takie zachowania nie budują siły ani kontaktu. W budowaniu kontaktu pomocna jest prawdziwa otwartość na drugiego. Nie zakładanie, że wiemy lepiej czy nawet stawianie diagnozy, lecz zamiast tego popatrzenie na drugiego człowieka z ciekawością i otwartym sercem, z pytaniami: „Czego teraz potrzebujesz? Czego Ty chcesz tu i teraz?”

Kluczowe elementy porozumienia z dzieckiem to wyjście poza postawę: ja, rodzic, wiem lepiej i zapytanie się dziecka: „co się teraz Tobie dzieje?”. Możemy też wesprzeć je nazywaniu własnych uczuć i potrzeb: „Jesteś teraz smutny? Chciałabyś móc decydować, kiedy bawisz się jakimi zabawkami, tak?”