Rodzicu, rozwijaj się!
Rola rodzica polega na wspieraniu dziecka, a nie przechodzeniu za niego jego drogi życiowej. Chodzi o towarzyszenie i dorosłe przewodnictwo zamiast podejmowania wyborów za dziecko. Dzieci bazujące na bezpiecznej więzi z rodzicami posiadają większe zasoby wewnętrznej siły, a także lepiej radzą sobie z wyzwaniami. Budowanie takiej relacji wymaga od opiekuna gotowości do własnego rozwoju i lepszego poznania siebie. Autorefleksja pozwala nie tylko uporządkować własną (rodzicielską) historię, ale również wzmocnić/poprawić relację z dzieckiem.
Jak zrozumieć małe dziecko
Poradnik pomagający w codziennej opiece nad Twoim dzieckiem
„Dzięki refleksji nad doświadczeniami z przeszłości, jesteśmy w stanie zrozumieć własne życie. Co dobrego może z tego wynikać, skoro i tak nie jesteśmy w stanie odwrócić biegu wydarzeń? Pogłębianie samorozumienia przemienia nas, pozwala lepiej zrozumieć innych, umożliwia podejmowanie świadomych działań, a także otwiera umysł na nowe doświadczenia. Zmiany, które przychodzą wraz z pogłębionym samorozumieniem, pozwalają przyjąć taki sposób bycia i komunikowania się z dzieckiem, który sprzyja bezpiecznemu stylowi przywiązania”.
Potrzeba zatem odwagi, aby wejrzeć w siebie, poznać własne potrzeby i zaakceptować to, czego nie da się zmienić. To, jaki rodzaj więzi z dzieckiem stworzy rodzic (opiekun), zdeterminowane jest stopniem zrozumienia przez niego własnego życia i zintegrowania wczesnych doświadczeń życiowych. Istotnym elementem budowania porozumienia z dzieckiem jest sposób komunikacji. Dzięki jej dostrojeniu ma ono poczucie bycia zrozumianym, a rodzic może się jeszcze bardziej na dziecko otworzyć. Inwestycja rodzica w rozwijanie umiejętności komunikacyjnych wydaje się być pierwszym krokiem do budowania więzi. Odzwierciedlanie własnych przeżyć i uwzględnianie perspektywy dziecka sprawiają, że rodzinna komunikacja zyskuje głębszy sens.
Komunikacja jako fundament relacji z dzieckiem
W relacji rodzic–dziecko szczególne miejsce zajmuje komunikacja integrująca. Zakłada ona:
- bycie rodzicem uważnym, który ma świadomość własnych odczuć i potrafi dostroić się do umysłu dziecka, przy tym pozwala zrozumieć dziecku jego własne przeżycia,
- poszanowanie godności i wyjątkowości dziecka,
- otwartość na dziecięce przeżycia i punkt widzenia (empatię).
Rodzic, który praktykuje komunikację integrującą, z szacunkiem wyraża swoje reakcje, a także otwarcie dzieli się komunikatami i przyjmuje je od dziecka.
Nowa dyscyplina. Ciepłe, spokojne i pewne wychowanie od małego dziecka do nastolatka
Jak być przewodnikiem dziecka i odpowiedzialnie orientować je w tym chaotycznym świecie.
Autor mówi: rodzice, nie warto wdawać się w negocjacje, ciągle prosić, stawiać tylu pytań. Mamy inne rozwiązania, znacznie skuteczniejsze i korzystniejsze dla naszych relacji z dziećmi. Stoi za nimi nowa dyscyplina. I wcale nie trzeba być przy tym surowym.
„Gdy dostrajamy się do dzieci, rozpoczynamy proces, w którym dochodzi do integracji podstawowych elementów naszych umysłów. To połączenie pozwala (…) poczuć, iż naprawdę przebywamy (…) z dzieckiem. Komunikacja integrująca jest ważna na każdym etapie relacji. Połączenie to daje dziecku poczucie bezpieczeństwa oraz wspiera je w jego własnym procesie odkrywania emocji i poznawania otaczającego go świata”.
Zmiana jest możliwa!
Autorzy książki „Świadome rodzicielstwo” podkreślają, że zmiana stylu przywiązania u dziecka jest możliwa. Balast w postaci ciężkich doświadczeń z przeszłości można zminimalizować poprzez dostarczanie dziecku doświadczeń, które pozwolą wykształcić bezpieczny styl przywiązania. Sprzyja temu np. spójna komunikacja, elastyczne reagowanie na potrzeby dziecka, a także budowanie emocjonalnego porozumienia. Jak piszą autorzy książki „(…) nie trzeba mieć wspaniałych rodziców, by samemu być dobrym rodzicem dla swoich dzieci”. Nawet przykre doświadczenia z dzieciństwa nie determinują w pełni tego, jakimi będziemy rodzicami. Ważną kwestią jest jednak refleksja i odpowiednie nadanie znaczenia przeszłości, aby otworzyć się na to, co nowe. Na każdym etapie rodzicielskiej drogi można zacząć wzmacniać relację z dzieckiem i rozwijać przywiązanie.
Integracja to kluczowy warunek spójnego życia
“Integracja różnych aspektów doświadczeń to esencja spójnego życia. Zintegrowanie doznań fizycznych, emocji i historii życiowych pełni kluczową rolę w rozwoju psychowzroczności i uważności. Głębsza samoświadomość pozwala budować poczucie więzi z samym sobą i swoimi dziećmi w miarę jak łączymy teraźniejszość z przeszłością i stajemy się aktywnymi aktorami własnej opowieści życiowej”.
Emocje, zdaniem D. J. Siegela i M. Hartzell, pozwalają na tworzenie prawdziwych więzi. Świadomość własnej emocjonalności pozwala na budowanie lepszych relacji z innymi. Ponadto emocjonalne dostrojenie z dziećmi buduje bezpośredni kontakt z nimi. Umiejętność odczytywania przez rodzica aspektów komunikacji dziecięcej (np. ton głosu, wyraz twarzy, kontakt wzrokowy, a także czas i intensywność reakcji) pozwala budować prawdziwą bliskość i zrozumienie. Ważne jest jednak, aby rodzic (opiekun) miał świadomość dziecięcej komunikacji i jednocześnie świadomość siebie. Kontakt z samym sobą, w tym dotarcie do własnych potrzeb, uczuć, motywów, stanowi podstawę budowania emocjonalnego porozumienia z dzieckiem. (Rodzic, który jest „oddalony” od własnych potrzeb, będzie miał trudność w odkrywaniu potrzeb swojego dziecka). Wewnętrzna spójność opiekuna, w tym integracja wczesnych doświadczeń życiowych oraz stosowanie komunikacji dostrojonej do dziecka, pozwala budować prawdziwe porozumienie.
Niegrzeczne Książeczki
Seria Niegrzeczne Książeczki to opowieści dla małych i dużych, które rozprawiają się z mitami dotyczącymi dzieciństwa. Czy dziecko zawsze powinno być posłuszne, zjadać wszystko z talerza i dzielić się swoimi rzeczami? Książeczki bez jasnego morału, dające przestrzeń na rozmowę i zrozumienie potrzeb, pisane w duchu Porozumienia bez Przemocy.
Jak świadomie budować relacje rodzic–dziecko wg D. J. Siegela i M. Hartzell?
- Stawiać na bycie uważnym rodzicem, co przekłada się na szanowanie indywidualności dziecka i akceptowanie go dokładnie takim, jakie jest. Dzieci uczą się o sobie dzięki komunikacji z rodzicami. Bycie obecnym opiekunem to świadome zachowanie, które bierze pod uwagę dobro emocjonalne dziecka.
- Czerpać z doświadczenia, jakim jest bycie rodzicem. Interakcje z dziećmi generują wiele wyzwań, które pozwalają na nieustanną naukę o sobie i o świecie.
- Uczyć się elastyczności reagowania i praktykować ją. Stanowi to podstawę dojrzałości emocjonalnej oraz budowania relacji opartych na współczuciu. Dzięki elastyczności reakcji możliwe staje się powściągnięcie niektórych emocji i wzięcie pod uwagę perspektywy dziecka, a w konsekwencji reagowanie w przemyślany sposób (nie odruchowy).
- Doceniać drobne radości, które przydarzają się każdego dnia. Zwalniać tempo, aby cieszyć się ze wspólnego przebywania i z robienia razem rozmaitych rzeczy. Czerpać radość z przebywania z dzieckiem.
Artykuł powstał na podstawie książki „Świadome rodzicielstwo” D. J. Siegel, M. Hartzell. Wszystkie cytaty pochodzą z tej publikacji.
