„Grzeczna” – bardzo współczesna książka dla rodziców (i dzieci!)

Wieloletnia norweska psycholog, poetka i pisarka Gro Dahle w mistrzowski sposób ukazuje w książce problem nader wysokich wymagań, które dorośli stawiają swoim dzieciom. Prezentuje świat małego człowieka podporządkowanego rodzicom i nauczycielom. Świat dziecka ograniczonego w swoim naturalnym rozwoju przez stereotypowy sposób myślenia dorosłych: ładna dziewczynka, która robi dokładnie to, o co się ją prosi, dobrze się uczy i nie sprzeciwia się dorosłym – wymarzona, niczym z obrazka. Odgrywa różne role, ale nie potrafi być sobą. Tak posłuszna, że aż przezroczysta… Autorka opowieści wraz z ilustratorem książki Sveinem Nyhusem piękną metaforyką słowa i obrazu ukazują efekty wychowania, które nie bierze pod uwagę emocji, odczuć i najważniejszych potrzeb młodego człowieka. Wskazują na rzeczywisty problem dzieci i młodzieży wystawianych dzisiaj nieustannie na próbę. Wciąż czegoś się od nich wymaga: bycia grzecznym, posłusznym, osiągania wysokich wyników na egzaminach, umiejętności gry, najlepiej na kilku instrumentach, zdobywania medali w zawodach sportowych…

Współczesne dzieci żyją szybko i intensywnie! Coraz więcej czasu spędzają w szkole oraz na zajęciach pozalekcyjnych. Po powrocie odrabiają niezliczoną ilość prac domowych, uczą się do klasówek i testów, popołudniem uczestniczą w dodatkowych zajęciach sportowych i artystycznych, niestety nie zawsze zgodnych z własnymi zainteresowaniami. Nadmiar obowiązków, zmęczenie, brak czasu na swobodną zabawę, rozwijanie własnych pasji, odpoczynek czy zwykłą nudę nie służą rozwojowi dziecka. Aby jego mózg mógł w pełni wykorzystać swój potencjał, potrzebuje m.in. relaksu, ulubionej aktywności fizycznej (nie tej narzuconej przez dorosłych), czasu na inne czynności przynoszące satysfakcję, na spędzanie czasu z rówieśnikami, w końcu… decyzyjności!

Dlaczego tak się dzieje? Przecież wszyscy chcemy dla dzieci jak najlepiej. Chcemy, żeby były liderami, radziły sobie w życiu, były pierwsze w wyścigu… o dobre stanowisko, o dobrą pensję, w końcu o szczęście. Dlatego teraz nie możemy im odpuścić, musimy uczynić z nich kreatywne, zaradne i posiadające wszystkie niezbędne umiejętności istoty. Przygotowujemy je w końcu do dorosłości! Niestety, odbierając im dzieciństwo…

Młodzi ludzie na pewnym etapie w końcu nie wytrzymują tej presji. Są obciążeni psychicznie, niejednokrotnie popadają w depresję, nałogi, mają stany lękowe. Coraz częściej mówi się również o rosnącej liczbie samobójstw wśród młodzieży. Agnieszka Gmitrowicz, Marta Makara-Studzińska i Anita Młodożeniec w pracy “Ryzyko samobójstwa u młodzieży” opisują badania, które pokazują, że jedną z głównych przyczyn odbierają sobie życia przez młodych ludzi jest samotność. Brak osoby, z którą młody człowiek mógłby (i chciałby) podzielić się swoimi emocjami, odczuciami, problemami.

Realizacja ambicji rodziców przebiega także na poziomie emocjonalnym. Bycie grzecznym jest tutaj pojęciem kluczowym. Jak pisze Ewelina Adamczyk w tekście “Niegrzeczne dziecko, czyli jakie?”, dziecko jest w stanie “poświęcić swoją integralność, naturalność, spontaniczność, autentyczność przeżywania wszystkich emocji, by zyskać poczucie bycia kochanym i akceptowanym”. Postać Lusi doskonale nam to obrazuje. Dziewczynka zrezygnowała z uzewnętrzniania wszystkich emocji po to, by czuć akceptację swoich najbliższych. “Kocham cię tylko wówczas, kiedy jesteś grzeczna” zdają się mówić jej rodzice.

Nasycona symboliką historia Lusi pozwala dorosłym dowiedzieć się czegoś więcej o sobie, jest nadzieją na zatrzymanie się, na zmianę podejścia i sposobu myślenia nie tylko w kontekście wychowania dziecka, ale i w kwestii własnego życia. Jako dorośli też często postępujemy zgodnie z oczekiwaniami innych. Bo tak należy, bo nie wypada inaczej, bo tak nas uczono. Nie potrafimy wyrażać siebie, własnych potrzeb, uczuć.
Przychodzi jednak moment, w którym zagubiony w swej znakomitości człowiek nie potrafi już dłużej znieść uczucia stłamszenia (swoich emocji) i wybucha. Coś nie gra w środku, czuje, że rozpada się nagle na dziesięć tysięcy kawałków. Krzyczy coraz głośniej i głośniej, wyrzucając z siebie całą złość… Pęka niczym balon wypełniony zbyt dużą ilością powietrza. Następuje swoiste katharsis.

Dziewczynka siłą burzy ścianę, uwalnia się, wrzeszcząc, tłucząc pięściami, kopiąc, wierzgając i tupiąc. Jest brudna, przewraca krzesła, nie ma już przyklejonego uśmiechu. Teraz jest sobą, jest pewna siebie i prawdziwa. Oddycha pełnią życia.

O co apeluje Lusia?

Nie odbierajmy młodym ludziom ich naturalnej umiejętności wyrażania siebie, cieszenia się życiem, eksplorowania świata. Dzieci nie mają być wzorowymi, zdolnymi i nienagannie wyglądającymi istotami. Mają być sobą. Potrzebują do tego miłości, akceptacji i zrozumienia dorosłych. Chcą doświadczać siebie tak, jak kochają najbardziej: naturalnie, nieskrępowanie, brudząc się, śmiejąc, krzycząc i tupiąc nóżkami. Dziecko, które jest kochane i w pełni akceptowane przez dorosłych, wyrośnie na silnego, odważnego i szczęśliwego człowieka!

„Grzeczna” w Natuli.pl

„Grzeczna” to historia, do której warto nieustannie powracać, przypominać ją sobie i dodawać nią sił w chwilach rodzicielskiego zwątpienia. Dla dzieci poetycka książka jest świetną okazją do wcielenia się w postać Lusi i doświadczenia jej przeżyć aż do momentu symbolicznego wyzwolenia…

Zapraszamy również na spektakl na postawie książki „Grzeczna” w Teatrze Baj (Warszawa):