Kategorie
Rodzina

Niepłodność – niektóre aspekty psychologiczne

Każdy człowiek na którymś etapie swojego życia zastanawia się, czy będzie miał dzieci. Nie każdy się na nie decyduje, ale każdy staje przed wyborem i decyzją. Myśl o tym, czy zostaniemy rodzicami, towarzyszy nam w zasadzie przez całe życie. Według niektórych badaczy, dla kobiety świadomość, że może zostać matką, jest niezbędna dla rozwoju i poczucia kobiecości, płciowości oraz samooceny

Każdy człowiek na którymś etapie swojego życia zastanawia się, czy będzie miał dzieci. Nie każdy się na nie decyduje, ale każdy staje przed wyborem i decyzją. Myśl o tym, czy zostaniemy rodzicami, towarzyszy nam w zasadzie przez całe życie. Według niektórych badaczy, dla kobiety świadomość, że może zostać matką, jest niezbędna dla rozwoju i poczucia kobiecości, płciowości oraz samooceny.

Jak zrozumieć małe dziecko

Poradnik pomagający w codziennej opiece nad Twoim dzieckiem

Zobacz w księgarni Natuli.pl

Zostanie rodzicem wydaje się sprawą oczywistą i nieskomplikowaną. Jedynym problemem jest spotkanie osoby, z którą chce się stworzyć rodzinę. Bywa jednak i tak, że oczywisty dotąd plan na życie ulega załamaniu, kiedy okazuje się, że poczęcie dziecka może być procesem skomplikowanym. Dla wielu osób niepłodność jest pierwszym i największym kryzysem w dorosłym życiu.

nieplodnosc

Opowieść reprodukcyjna

Opowieść reprodukcyjna, termin wprowadzony przez Jaffe, Diamond i Diamond, autorów ciekawej książki Unsung lullabies, to w zasadniczej części nieświadoma narracja, która zaczyna się w dzieciństwie, trwa do okresu dojrzałości i obejmuje całość wyobrażeń, jakie mamy na temat siebie w roli rodzica. Każdy z nas ma własną, unikalną historię reprodukcyjną. Jej świadoma część to na przykład fantazje o tym, jak będą wyglądały nasze dzieci, o zabieraniu ich  do parku, nauce jazdy na rowerze i wiele innych.

Opowieść reprodukcyjna jest też w oczywisty sposób związana z rodzicami pacjentów oraz ich stylem opieki rodzicielskiej, czyli tym, w jaki sposób opiekowali się swoimi dziećmi – dzisiejszymi pacjentami od wczesnego dzieciństwa. Opowieść reprodukcyjna jest w mniejszym lub większym stopniu stale obecna w życiu większości ludzi i nie ma potrzeby się nią zajmować, dopóki nie zdarzy się coś dramatycznego, co zaburza porządek rzeczy, jak niepłodność, poronienie czy utrata dziecka na skutek przedwczesnego porodu. Zwykle wtedy zaczynamy się zastanawiać nad swoimi pragnieniami, wyobrażeniami, stratą i okazuje się, że trudność w zostaniu rodzicem jest szczególnie dotkliwa.

W okresie zmagania się z bezpłodnością mogą pojawiać się myśli ucieczkowe i próby zaprzeczenia smutkowi czy rozczarowaniu. Samodzielnie lub pod wpływem rad życzliwych ludzi, osoby dotknięte niepłodnością próbują przyjąć postawę „pozytywną”, nie myśleć, nie analizować, najlepiej w ogóle nie odczuwać. Nie jest to jednak najlepsza metoda na poradzenie sobie z sytuacją. Przeciwnie. Dotarcie do możliwie najgłębszych obszarów opowieści reprodukcyjnej, poznanie swoich pragnień, ale też ograniczeń, dostarcza środków do lepszego radzenia sobie z procesem leczenia i często nieuchronnych strat. Nie milczeniem i samotnością, ale właśnie mówieniem i nazywaniem swoich uczuć osoby dotknięte niepłodnością mogą sobie najbardziej pomóc.

Warto również podkreślić, że nie tylko kobiety mają swoje opowieści reprodukcyjne, dotyczy to w równym stopniu mężczyzn, ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Niepłodność jako trauma

Niepłodność jest źródłem cierpienia, wpływa na samoocenę, odbiera poczucie kontroli nad własnym życiem, a nawet ciałem, wywołuje poczucie osamotnienia, depresję i lęki. Jest doświadczeniem totalnym, ponieważ dotyka niemal wszystkich obszarów życia.

Pacjenci tracą poczucie integralności fizycznej, kiedy okazuje się, że mają trudności z naturalnym poczęciem dziecka. Czują na zmianę zdenerwowanie lub pobudzenie z wycofaniem i depresją. Dla jednych szczególnie traumatyczny jest moment diagnozy, dla innych kolejne niepowodzenia i nieuchronność zmierzenia się z  problemem. Jednak w obu przypadkach pojawia się poczucie utraty kontroli.

Diagnoza niepłodności zwykle wiąże się z serią interwencji medycznych. Osoba dotychczas zdrowa niemal z dnia na dzień staje się pacjentem. Pojawia się realna wątpliwość, czy naturalna potrzeba człowieka, żeby zostać rodzicem zostanie spełniona. Dlatego też coraz częściej rozumie się niepłodność w kategoriach traumy. Dodatkowa trudność polega na tym, że jest to trauma przeżywana wielokrotnie i na różnych poziomach, począwszy od comiesięcznych rozczarowań, poprzez bolesne fizycznie i wymagające emocjonalnie zabiegi, aż po utratę ciąży wynikłej z leczenia.

Świadomość, że droga do rodzicielstwa wiedzie przez procedury medyczne i jest znacznie dłuższa, niż można było początkowo sądzić, może wywoływać poczucie wstydu, nieodpowiedniości, bycia gorszym. Może też być silnie stygmatyzująca zarówno na poziomie indywidualnym, jak i społecznym. Nietrudno w sytuacji leczenia o wycofanie z kontaktów społecznych oraz izolację zwłaszcza od osób, które mają dzieci. Niepłodność w oczywisty sposób oddziaływuje nie tylko na lecząca się parę, ale również na cały system rodzinny. Jeśli nie możemy mieć dzieci, pojawiają się pytania, w jaki sposób i czy w ogóle jesteśmy częścią rodziny, z której pochodzimy i społeczeństwa jako takiego.

Jak sobie radzić?

Niepłodność wywołuje silne uczucie straty, a w konsekwencji pojawia się proces żałoby, podobnej pod wieloma względami do tej, jaką przechodzimy po stracie ważnych osób. Jednak żałoba związana ze stratą fantazji o własnej płodności, jest znacznie bardziej złożona. Nie ma rzeczywistych obiektów, które można opłakać. Często więc pacjenci nie dają sobie prawa do płaczu, żalu, rozpaczy. Smutek, wynikający z utraty nadziei na naturalne potomstwo, nie znajduje też zrozumienia w społeczeństwie, być może dlatego, że jest to to temat niezwykle trudny i bolesny.

Dodatkowo niepłodność nie jest stanem stałym. Osoba uznana w pewnym okresie życia za niepłodną, mimo wszystko ma szanse na biologiczne potomstwo. Dlaczego więc cierpieć i płakać? Proces przeżycia żałoby jest również komplikowany przez fakt, że współczesna medycyna  coraz częściej przekracza granice niemożliwości. W którym więc momencie należy się zatrzymać i zweryfikować swoje działania i pragnienia?

Uwaga! Reklama do czytania

Uwaga! Złość

Jak zapanować nad reakcją na złość?

Życie seksualne rodziców

Zacznij świadomie budować swoją relację z partnerem

Tylko dobre książki dla dzieci i rodziców | Księgarnia Natuli

Wielu pacjentów może zadawać sobie te pytania. Nie ma na nie jednej, dobrej odpowiedzi. Każdy musi sobie odpowiedź na nie sam. Niezależnie od tego, czy na poziomie psychologicznym poradzimy sobie w ten sposób, że  pożegnamy się z fantazją o biologicznym dziecku, czy ideą o zostaniu rodzicem w ogóle, emocje będą trudne. Ważne, żeby nie zatrzymać się na rozczarowaniu i smutku, ale spróbować pójść o krok dalej i być może pogodzić się z odczuwaniem smutku lub uznać, że niepowodzenie jest częścią życia.

Do momentu diagnozy lub wystąpienia trudności z poczęciem, ludzie z zasady są płodni. Przynajmniej w sferze swoich wyobrażeń. Odpowiednie przeżycie żałoby po utraconej fantazji o płodności jest niezwykle ważne, nawet jeśli w taki czy inny sposób zostajemy rodzicami. Pojawienie się dziecka nie wymazuje w cudowny sposób przeżytych uczuć, nie przywraca poczucia całości, zdrowia, potencji, siły. Niepłodność to również stan umysłu. Nawet mając dziecko, osoba która doświadczyła niepłodności może odczuwać jej skutki i cieniu doświadczać rodzicielstwa.

Należy przeżyć żałobę

Przede wszystkim pozwolić sobie na wszystkie emocje, niezależnie od ich jakości i mówić o tym. Izolacja i samotność, poczucie krzywdy, niesprawiedliwości, cierpienie są wpisane w doświadczenie niepłodności. Dlatego też warto podkreślić raz jeszcze, że żałoba jest naturalną i zdrową reakcją na ten stan rzeczy. Niezależnie od tego, jak bardzo nie chcemy odczuwać i po prostu nie cierpieć, emocje same nie znikną. Warto więc komunikować się z partnerem, przyjaciółmi, rodziną. Jeśli natomiast z  jakichś powodów jest to utrudnione lub niemożliwe, warto wybrać się do psychoterapeuty i w bezpiecznej, nieoceniającej atmosferze porozmawiać o swoich przeżyciach i doświadczeniach. Psychoterapia może też pomóc odkryć i opracować psychologiczne konsekwencje niepłodności.

Warto pamiętać, że nie na wszystko w życiu mamy wpływ, niezależnie od tego, jak bardzo byśmy chcieli i jak wiele wysiłku włożyli. Pewne oczekiwania, jakie wobec siebie mamy są więc zwyczajnie niemożliwe do osiągnięcia, a pogodzenie się z tym stanem rzeczy nie oznacza rezygnacji.

Foto

Avatar photo

Autor/ka: Katarzyna Mirecka

Psycholog i psychoterapeuta w trakcie szkolenia w nurcie psychoanalitycznym. Mieszka i pracuje w Warszawie. Jej zainteresowania zawodowe skupiają między innymi wokół rodzicielstwa, ciąży, niepłodności, poronień, utraty dziecka oraz relacji rodzice-dzieci.


Mądry rodzic, bo czyta…

Sprawdź, co dobrego wydaliśmy ostatnio w Natuli.

Czytamy 1000 książek rocznie, by wybrać dla ciebie te najlepsze…

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.