Witaminy dla ciężarnych – rekomendacje Towarzystwa Ginekologicznego

Witaminy dla ciężarnych – jakie najlepiej zażywać?

Zgodnie z rekomendacją Towarzystwa Ginekologicznego najważniejsze witaminy dla ciężarnych to: witamina D, B9 – czyli kwas foliowy oraz witamina A.

Witamina D

Witamina D pełni w ciąży bardzo istotną rolę, gdyż dba o prawidłowy rozwój kości dziecka, jak i przebudowę kości u matki. Bez niej niemożliwe byłoby odpowiednie wchłanianie wapnia, ani też właściwy sposób przetwarzania kości. Jej niedobór może spowodować np. osteomelację lub osteoporozę u matki, a u dziecka np. krzywicę. Krzywica to choroba rosnącego szkieletu, która może powstać albo w wyniku braku odpowiedniej dawki wapnia w organizmie lub też właśnie w wyniku deficytu witaminy D. U noworodków może się ona objawiać w postaci wolno zarastającego ciemiączka; zniekształceń szkieletu; osłabienia mięśni brzucha i kończyn; opóźnionego rozwoju motorycznego. Oprócz wymienionych konsekwencji niedoboru witaminy D, może mieć on również wpływ na osłabienie układu immunologicznego matki, a więc zwiększenia jej podatności na infekcje w trakcie ciąży. Jeśli kobieta zapewni sobie w trakcie dziewięciu miesięcy odpowiednią ilość witaminy D, wówczas chroni się nie tylko przed chorobami, ale również zmniejsza ryzyko np. stanu przedrzucawkowego w ciąży.

Skąd pozyskać witaminę D?

Najlepszym źródłem witaminy D jest synteza przezskórna, która zachodzi po wpływem promieni słonecznych. Kiedy padają one na gołą skórę człowieka, dochodzi do szeregu przemian biochemicznych, których rezultatem jest wytworzenie się w organizmie witaminy D3. Warunkiem powstania dużej ilości tej witaminy jest nie smarowanie skóry kremem z filtrem, przynajmniej 15-minutowa ekspozycja 18 % skóry (np. całe ręce i nogi) na działanie promieni słonecznych w godzinach od 10.00-15.00. Ze względu na to, że kobieta w ciąży odpowiada nie tylko za swoje zdrowie ale też zdrowie dziecka, nie może sobie pozwolić na zgadywanie, czy w jej organizmie już wytworzyła się odpowiednia ilość tej witaminy, czy nie. W związku z tym rekomenduje się, aby suplementowała ona witaminę D w dawce 800-1000 IU (dawka dzienna).

Witamina B9, czyli kwas foliowy

Kwas foliowy odgrywa bardzo ważną rolę w rozwoju płodu. Jest on niezbędny od pierwszych dni życia dziecka, w związku z tym powinno się go suplementować co najmniej 6 tygodni przed planowanym poczęciem. Odpowiada za prawidłowy rozwój cewy nerwowej. Jego niedobór w I trymestrze ciąży zwiększa ryzyko: bezmózgowia, bezczaszkowia, czy przepukliny mózgowej. Jego deficyt może prowadzić też nawet do rozszczepu kręgosłupa. Kwas foliowy pełni również bardzo ważną rolę w procesie namnażania się i różnicowania erytrocytów z komórek macierzystych w szpiku kostnym, jak również odpowiada za przemianę aminokwasów i fosfolipidów. Bierze udział w syntezie zasad purynowych.

Brak odpowiedniego poziomu kwasu foliowego w organizmie ciężarnej prowadzi również do zwiększenia ryzyka poronienia. Z tego też względu suplementacja kwasu foliowego powinna być skrupulatnie przestrzegana, aby nie dopuścić do wyżej wymienionych chorób, czy utraty dziecka. Zgodnie z tym, co zalecają ginekolodzy z Towarzystwa Ginekologicznego, kobiety w ciąży powinny stosować kwas foliowy w ilości 0,4 mg dziennie. Ciężarne powinny starać się uzupełniać ten składnik za pomocą pożywienia np. spożywając zielone rośliny takie jak szpinak, sałatę, jarmuż; jak również jedząc: paprykę, kiwi, maliny. Ze względu na to, że kwas foliowy jest bardzo podatny na zmianę temperatury, nasłonecznienie i łatwo go utracić podczas obróbki pożywienia, najlepiej dostarczać go w formie suplementu.

Minerały oraz pozostałe składniki odżywcze niezbędne w ciąży

Jod

W okresie ciąży występuje wzmożone zapotrzebowanie na jod, a to z tego względu, że organizm dziecka nie wytwarza samodzielnie w pierwszych tygodniach ciąży własnych hormonów. Jod jest niezbędny do pracy tarczycy i wytwarzania przez nią hormonów tarczycowych. Jeśli ich zabraknie, może to doprowadzić do wytworzenia się wola u matki lub niedorozwoju umysłowego płodu. Deficyt jodu w ciąży może przyczynić się również do poronień, przedwczesnego urodzenia dziecka, zwiększonej śmiertelności okołoporodowej. Zwiększa on również możliwość wystąpienia niedoczynności tarczycy w późniejszym życiu noworodka. Najbardziej zasobnym źródłem spożywczym jodu jest sól kuchenna. Ciężarne jednak nie powinny przesadzać z jej spożyciem ze względu na możliwe obciążenie nerek, czy obrzęki kończyn. Dlatego dobrym rozwiązaniem będzie tu suplementacja jodu, w rekomendowanej przez ginekologów dawce 250-500 mikrogramów na dobę.

Żelazo

U ciężarnych bardzo często wykrywa się w trakcie rutynowych badań fizjologiczną niedokrwistość. Powstała w wyniku niedoboru żelaza anemia może powodować osłabienie, częstsze uczucie zmęczenia, mniejszą tolerancję na wysiłek. Ponadto może ona zwiększać ryzyko przedwczesnego porodu. Jeśli niedokrwistość ta wystąpi w okresie laktacji, wówczas, ze względu na zmniejszoną ilość żelaza w pokarmie, może zwiększać również ryzyko pojawienia się niedokrwistości u dziecka. Z tego też powodu rekomendowane przez lekarzy dawki żelaza dla kobiet ciężarnych wynoszą 26-27 mg, a w okresie laktacji – 20 mg. Źródłem dobrze przyswajalnego żelaza jest przede wszystkim czerwone mięso, wątróbka. Żelazo w okresie ciąży można dostarczać sobie także w formie suplementów.

Wapń

Wapń to pierwiastek, który jest niezbędny do procesu przebudowy kości u matki. Jego niedobór skutkować może u niej osteopenią lub osteoporozą. Może też prowadzić do ograniczonego wzrostu płodu. Wapń jest to również ważny składnik diety, który zapobiega stanom przedrzucawkowym u ciężarnych. Uczestniczy w licznych procesach enzymatycznych, regulacji hormonów. Odpowiada także za skurcz mięśni. Zalecana przez ginekologów dzienna dawka wapnia to nawet 1425 mg. Aby zapewnić sobie dostateczną podaż wapnia w okresie ciąży, należy spożywać takie produkty jak: ser żółty, twaróg, mleko, czy sezam. Osoby, które cierpią na nietolerancję laktozy albo mają alergię na przetwory mleczne, powinny jednak sięgać po suplement wapnia, aby zapewnić sobie odpowiednią podaż tego pierwiastka.

Kwasy omega-3

Kwasy omega-3 są niezbędne do tego, aby zarówno układ nerwowy matki, jak i dziecka mógł działać prawidłowo. Spożywanie odpowiednich ilości tego typu kwasów w okresie ciąży powoduje, że poprawia się zarówno rozwój umysłowy dziecka, jak i jego zdolności motoryczne. Ponadto zażywanie kwasów omega-3 w ciąży zmniejsza ryzyko wystąpienia w późniejszym okresie życia dziecka chorób takich jak: cukrzyca typu I, choroba nadciśnieniowa, czy np. alergia. U matki zmniejszone zostaje zaś ryzyko przedwczesnego urodzenia dziecka. Głównym źródłem kwasów omega-3 są tłuste ryby. Innym, bardzo dobrym źródłem kwasów omega-3 są suplementy, które kobieta w ciąży może przyjmować w postaci preparatów multiwitaminowych dla kobiet ciężarnych. Rekomendowana przez ginekologów dawka kwasów omega-3 w ciąży to 200-300 mg DHA. A jeśli spożycie ryb jest niskie, dawka ta może wynosić nawet 600 mg.

^{_{Uwaga! Reklama do czytania}}

Konsultacja merytoryczna: lek. med. Mateusz Nawrocki

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

1. Stanowisko Zespołu Ekspertów. Polskie zalecenia dotyczące profilaktyki niedoborów witaminy D – 2009, praca zbiorowa, „Ginekologia Polska” 2010, tom 81, nr 2, s. 149-153. Dostęp online 7 lutego 2019 https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/view/46515
2. M.Łudzik, L. Bąk-Romaniszyn, Następstwa niedoboru witaminy D3 i zaburzeń gospodarki wapniowej [w:] Choroby społeczne i cywilizacyjne – wybrane zagadnienia, pod red. L. Bąk-Romaniszyn, Łódź 2013, s. 42. Dostęp online 7 lutego 2019 http://cib.umed.lodz.pl/pliki/Choroby_spoleczne_i_cywilizacyjne_-_wybrane_zagadnienia.pdf#page=39
3. Cieślik, A. Kościej, Kwas foliowy – występowanie i znaczenie, „Problemy higieny i epidemiologii” 2012, nr 93, s. 1-7. Dostęp online 7 lutego 2019 http://phie.pl/pdf/phe-2012/phe-2012-1-001.pdf
4.  Interdyscyplinarne aspekty nauk o zdrowiu, pod red. G. Dębska, J. Jaśkiewicz, Kraków 2010, s.83-84. Dostęp online 7 lutego 2019
   https://books.google.pl/books?
5. hl=pl&lr=&id=qf0oVDG3g2IC&oi=fnd&pg=PA81&dq=jod+ci%C4%85%C5%BCa&ots=se0qpGlkT_&sig=Yqk3iQj3sOjjfC9Ggx4KrM_2SPs&redir_esc=y#v=onepage&q=jod%20ci%C4%85%C5%BCa&f=false
   A.Stanisławska, Żelazo hemowe – zastosowanie u kobiet w ciąży, „Medycyna po Dyplomie”. Dostęp online 8 lutego 2019 https://www.podyplomie.pl/medycyna/16188,zelazo-hemowe-zastosowanie-u-kobiet-w-ciazy