Ajurweda jest jednym z najstarszych systemów medycznych, naturalną sztuką leczenia, wywodzącą się z Indii. Jest nie tylko nauką o życiu człowieka, o tym, w jaki sposób funkcjonuje i jakie ma zasoby do samouzdrawiania. Jest sposobem życia, dzięki któremu uczymy się współgrać z istniejącym wokół nas środowiskiem. Ajurweda opiera się na zrozumieniu dynamiki siły życiowej oraz tego, w jaki sposób przejawia się ona w naszym organizmie.

Pięć elementów

Wnętrze naszego organizmu jest odzwierciedleniem świata zewnętrznego. Dzieje się tak dzięki obecności pięciu żywiołów, manifestujących się w przyrodzie, w tym także w naszym organizmie: eteru (przestrzeni), powietrza, ognia, wody oraz ziemi. Tych pięciu elementów nie należy traktować dosłownie, w ajurwedzie skupiamy się na jakościach i właściwościach, które reprezentują, np. ogień jako ogień trawienny (metabolizm) czy doświadczenie żywiołu ziemi jako odczucia stabilności czy ciężkości.

Gdy z punktu widzenia ajurwedy mówimy o organizmie, częściej niż do wyżej wymienionej idei odnosimy się do koncepcji trzech dosz. Dosze są energiami krążącymi w ciele i powstają jako kombinacja dwóch z pięciu żywiołów.

• Dosza vata jest kombinacją elementów powietrza oraz przestrzeni, tym samym posiada takie cechy jak suchość, lekkość, zimno, zmienność.
• Dosza pitta jest kombinacją żywiołu wody oraz ognia. Z natury jest gorąca, lekka i wilgotna.
• Dosza kapha jest kombinacją żywiołu ziemi i wody, dlatego jej cechy to zimno, ciężkość, wilgoć, stabilność.

Na poziom dosz i związanych z nimi właściwości możemy wpływać na różne sposoby: poprzez ćwiczenia, ziołolecznictwo, zmianę stylu życia, zachowań, dietę itd.

Koncepcja sześciu smaków

Jeśli chcemy wpływać na organizm za pomocą diety, ajurweda dostarcza nam bardzo użytecznego narzędzia w postaci koncepcji sześciu smaków. To: słodki, słony, kwaśny, ostry, gorzki oraz cierpki. Każdy wpływa w określony sposób na dosze i na związane z nimi właściwości, każdy jest też związany z określonymi żywiołami: słodki z wodą i ziemią, słony z ogniem i wodą, kwaśny z ziemią i ogniem, ostry – z powietrzem i ogniem, gorzki z eterem i powietrzem, a cierpki z ziemią i powietrzem.

Powiązanie smaków z pięcioma elementami determinuje zastosowanie poszczególnych smaków w profilaktyce i leczeniu. Smaki, w których dominuje żywioł ziemi lub wody‚ będą pomagały w wytworzeniu w ciele ciężkości, stabilności, osadzenia oraz spójności. Pomagają również budować nasze ciało, dzięki zwiększeniu ilości tkanki tłuszczowej oraz płynów, dzięki którym sprawnie funkcjonujemy. W tym przypadku najlepszym smakiem będzie słodki, składający się głównie z żywiołu ziemi i wody. Elementy eteru, powietrza i ognia to żywioły wchodzące w skład smaków pomagających osuszyć, pobudzić i nadać lekkość ciału dzięki redukcji jego masy, pomagają również w oczyszczeniu go z toksyn. Najsilniej będą oddziaływały smaki gorzki oraz ostry. Oto właściwości sześciu smaków:

1. Słodki – ciężki, wilgotny, zimny
2. Słony – ciężki, wilgotny, gorący
3. Kwaśny – lekki, wilgotny, gorący
4. Ostry – lekki, suchy, gorący
5. Gorzki – lekki, suchy, zimny
6. Cierpki – ciężki, suchy, zimny

Najbardziej wilgotnym smakiem jest słodki, następnie słony oraz kwaśny. Pomagają one nawilżyć organizm. Z kolei smaki wysuszające pomogą zmniejszyć ilość płynów, a należą do nich gorzki, następnie ostry i cierpki. Jakość zimna lub gorąca odnosić się będzie do mocy trawienia oraz rozgrzania lub wychłodzenia. Smaki rozgrzewające będą zwiększały ogień trawienny oraz temperaturę ciała: ostry, kwaśny oraz słony, natomiast smaki gorzki, cierpki oraz słodki, które są z natury wychładzające, będą spowalniały procesy trawienne, obniżały temperaturę ciała. Jakość ciężkości lub lekkości odnosić się będzie do zwiększenia lub zmniejszenia masy ciała albo wpływu na trawienie (jedzenie może być ciężko- lub lekkostrawne).

Sześć smaków w praktyce

Być może nie zwracaliście na to dotychczas uwagi, ale smak spożywanego pokarmu wywołuje wyraźny efekt w naszym ciele i umyśle:

• Smak słodki (co nie oznacza jedzenia cukru ani słodyczy) działa łagodząco na umysł i nerwy oraz bierze udział w budowaniu tkanek ciała
• Smak słony nawilża tkanki, podkreśla smak danej potrawy oraz wzmaga trawienie
• Smak kwaśny pobudza apetyt i rozgrzewa organizm
• Smak ostry wspomaga spalanie tkanki tłuszczowej oraz pobudza trawienie
• Smak gorzki jest przydatny, gdy chcemy oczyścić organizm z toksyn
• Smak cierpki oczyszcza krew oraz ma właściwości lecznicze

Każdy ze smaków stosowany z umiarem będzie działał pozytywnie na ludzki organizm. Stosowany w nadmiarze będzie nadmiernie stymulował konkretną doszę, doprowadzając do jej zaburzenia. Nawet nie będąc specjalistami w dziedzinie ajurwedy, jesteśmy sobie w stanie pomóc w prostych dolegliwościach‚ jeśli poświęcimy odrobinę czasu na zaznajomienie się ze smakami oraz tym‚ w jaki sposób oddziałują na ludzki organizm.

Foto