Seksualność dziecka i nie tylko – kilka spraw do rodzicielskiego przemyślenia

Świadome rodzicielstwo

Bycie rodzicem to przygoda, na którą nie da się w pełni przygotować. Można przeczytać wszystkie dostępne publikacje i porozmawiać ze wszystkimi rodzicami na świecie, a i tak nas coś zaskoczy. Zresztą wskazówki, które wyczytamy w książkach i zasłyszymy od innych rodziców, bywają sprzeczne. Warto więc oprócz szukania różnych odpowiedzi na zewnątrz, poszukać ich w sobie i w drugim rodzicu lub opiekunie dziecka. Taka refleksja może nam pomóc wyznaczyć kierunek i przygotować nas na rozmaite sytuacje, dzięki czemu nie zareagujemy automatycznie (nieraz nieadekwatnie, bo w silnych emocjach). Przede wszystkim warto więc zadać sobie następujące pytania: 

• Co jest dla mnie ważne w rodzicielstwie? 
• Jakie cechy chcę pielęgnować w moim dziecku? 
• Jakie są moje własne potrzeby i zasady oraz dlaczego? Mam je z przyzwyczajenia czy z przekonania?

Nie chodzi oczywiście o planowanie dziecku całego życia ani o próby kształtowania go na swoje podobieństwo lub zgodnie z własnym wyobrażeniem! Chodzi o refleksję nad tym, jak było w moim domu, jak było w domu partnera lub partnerki i co sobie z tego „bierzemy”, a co robimy po swojemu. Bez takiego zatrzymania możemy działać automatycznie. Wtedy zdarza się, że bardziej gramy rolę rodzica, niż jesteśmy w autentycznej relacji z dzieckiem. Poniższe propozycje pytań mają więc nas przybliżyć ku bardziej świadomemu rodzicielstwu.

Seksualność… i nie tylko

Jako że na co dzień zajmuję się seksualnością, pytania, które zazwyczaj podpowiadam rodzicom, dotyczą w dużej mierze tego obszaru. Jest to jednak obszar dość szeroki (co będzie zresztą doskonale widać po ich treści). Seksualność to dosłownie płciowość, a więc to wszystkie zagadnienia dotyczące naszej cielesności, emocji, relacji, granic, dojrzewania itd. Każda osoba, która wychowuje dziecko, przekazuje mu jakieś przekonania na te tematy. Co za tym idzie, każdy aspekt wychowania dotyczy także seksualności. 

Pytania są podzielone na grupy wiekowe, ale jest to dość umowny podział – wiele pytań może być przydatnych na różnych etapach. A na niektóre zapewne już znacie odpowiedź.

Od urodzenia do ok. 2 r.ż.

Kiedy dziecko ma mniej niż 2 lata, warto zastanowić się nad następującymi kwestiami:

• Może się zdarzyć, że moje dziecko będzie dotykało swoich genitaliów. To zupełnie naturalne. Jak na to zareaguję?
• Jaki jest mój stosunek do stereotypowo przypisanych do płci ubrań i zabawek? Czy będę je kupować zgodnie z tym, czy leżą w dziale przeznaczonym dla mojego dziecka?
• Jak zamierzam radzić sobie z płaczem dziecka, gdy już wszystkie opcje (nakarmić, przewinąć itd.) zostaną wyczerpane?
• Z czym łączy się dla mnie bycie kobietą, mężczyzną? Czy chcę, żeby moje dziecko podobnie to postrzegało?

Przedszkole (ok. 3–6 r.ż.)

W tym okresie życia dziecka istotne mogą być poniższe pytania:

• Może się zdarzyć, że moje dziecko będzie dotykało swoich genitaliów w miejscu publicznym. Jak chcę reagować?
• Może się też zdarzyć, że będzie się z kimś bawiło „w doktora”. To zachowanie jest zgodne z normą rozwojową. Jak się zachowam w takiej sytuacji?
• Jaka jest moja odpowiedź na pytanie: „Skąd się biorą dzieci?”. Czy byłoby mi głupio, jeśliby się okazało, że dziecko będzie ją pamiętać za kilkanaście lat?
• Jak zamierzam zareagować, gdyby moje dziecko weszło do sypialni w trakcie seksu rodziców? (To nie zdarza się tak często, jak się powszechnie sądzi, ale rodzice często się tym stresują, więc warto mieć ten temat zawczasu przemyślany).
• Jakie mam odczucia odnośnie do spania czy kąpania się z dzieckiem i w ogóle do nagości w domu?

Początek szkoły (ok. 7–9 r.ż.)

Kiedy dziecko zaczyna chodzić do szkoły, jego relacje z rówieśnikami nieco się zmieniają, mamy też na nie mniejszy wpływ. Warto więc przemyśleć następujące tematy:

• Gdyby moje dziecko chciało się zapisać na zajęcia niestereotypowe dla swojej płci, czy wyrażę na to zgodę?
• Jak chcę reagować w sytuacji, kiedy w bajce lub filmie, którye wspólnie oglądamy, para zaczyna się całować, dotykać…?
• Co zrobię, jeśli dowiem się, że moje dziecko miało kontakt z pornografią?
• Jaki mam stosunek do wulgaryzmów? Jak będę reagować, kiedy moje dziecko ich użyje? 
• Czy wprowadzę jakieś zasady, gdy moje dziecko zaprzyjaźni się z dziećmi, których nie znam już tak dobrze, jak to było za czasów przedszkola? 

^{_{Uwaga! Reklama do czytania}}

Początek dojrzewania (ok. 10–12 r.ż.)

Kiedy dzieci wchodzą w okres dojrzewania, w naturalny sposób zwiększa się ich zainteresowanie płcią, seksualnością. To odpowiedni czas, by sformułować własne odpowiedzi na takie pytania, jak:

• Skąd moje dziecko ma czerpać informacje na temat dojrzewania?
• Wchodzę do pokoju, a moje dziecko się masturbuje. Mówię coś czy wychodzę?
• Co sądzę o malowaniu się, farbowaniu włosów, ubieraniu się „modnie” lub „sexy” w tym wieku?
• Moje dziecko pyta, czy może iść na imprezę do kolegi lub koleżanki, a moja wyobraźnia pracuje. Co zrobię w takiej sytuacji?
• Moje dziecko mówi, że się zakochało. Czy potraktuję to serio?

Nastolatek (od ok. 13 r.ż.)

Do tego momentu warto mieć już przemyślane następujące zagadnienia:

• Skąd moje dziecko ma się dowiedzieć o antykoncepcji?
• Co zrobię, jeśli moje dziecko powie mi, że nie jest heteroseksualne?
• Jaka będzie moja reakcja, jeśli moje dziecko zechce chodzić na marsze i demonstracje?
• Jakie myśli i emocje pojawiają się u mnie, kiedy pomyślę o tym, że ważna dla mnie wartość nie jest istotna dla mojego dziecka?
• Jakie myśli i emocje będą mi towarzyszyć, jeśli na jakiś znaczący temat dziecko będzie mieć zdanie odmienne od mojego ? Jak chcę wtedy zareagować?

Oczywiście nie sposób przewidzieć wszystkiego, co wydarzy się w życiu naszej rodziny, i nie ze wszystkimi opisanymi powyżej sytuacjami będziemy mieć do czynienia. Myślę jednak, że warto dla samego siebie rozważyć różne scenariusze. Zastanówmy się na spokojnie odpowiednio wcześniej, jakie wartości stoją za naszymi reakcjami oraz czy na pewno nasze decyzje są z nimi zgodne. To nie znaczy, że musimy już dzisiaj znać odpowiedzi na wszystkie pytania. Nie, prawie zawsze można się zastanowić i wrócić do tematu. Na pewno jednak warto czasem szukać odpowiedzi w sobie.