Kiedy różne rodzaje pozycji siedzącej zaczynają dominować w życiu dziecka, mięśnie kończyn dolnych powoli przystosowują się do tego i ulegają przykurczeniu. W rezultacie podczas stania są one za krótkie i powodują zmianę ustawienia miednicy, a w konsekwencji także kręgosłupa oraz kończyn. To plus wiele innych nieprawidłowych nawyków prowadzi do rozwoju wad postawy, które nie tylko pogarszają pracę układu ruchu, ale mogą zaburzać funkcje narządów wewnętrznych i powodować rozwój przewlekłych zespołów bólowych. Na szczęście wcześnie wykryte zaburzenia postawy można z powodzeniem wyleczyć.
Jak zrozumieć małe dziecko
Poradnik pomagający w codziennej opiece nad Twoim dzieckiem
Nie każdy ma jednak możliwość, aby rozwój postawy ciała dziecka regularnie kontrolować u ortopedy lub fizjoterapeuty. Dlatego bardzo cenna jest znajomość prostych testów, które pomogą rodzicom ją ocenić. Regularnie wykonywane, pozwolą szybko zareagować na wykryte nieprawidłowości, a tym samym nie dopuścić do powstania poważnych wad postawy.
Omówione poniżej testy można także przeprowadzać wśród młodszych dzieci (3–5 lat), należy jednak pamiętać, że ich postawa ciała wciąż się jeszcze dynamicznie kształtuje, dlatego pewne odchylenia od normy są dopuszczalne. Wyniki testów warto więc omówić z doświadczonym lekarzem lub fizjoterapeutą.
Postawa ciała
Aby ocenić postawę ciała dziecka, potrzebny będzie zwykły sznurek z małym ciężarkiem na końcu. Posłuży on do oceny przebiegu pionów ciała. Prosimy dziecko, aby stanęło przed nami z rękami opuszczonymi wzdłuż ciała i nogami ustawionymi na szerokość bioder. Bardzo ważne jest, aby była to pozycja swobodna, dlatego unikamy komend „wyprostuj się” czy „nie garb się”.
Podczas badania pionu tylnego należy ustawić wolny koniec sznurka na wysokości środka potylicy, a następnie ocenić jego przebieg wzdłuż ciała. Powinien on biec wzdłuż całego kręgosłupa, następnie przez środek szpary pośladkowej oraz w równej odległości od kolan i kostek przyśrodkowych. W trakcie obserwacji postawy ciała z tyłu należy również zwrócić uwagę na symetryczne ustawienie głowy, barków, łopatek, wcięć talii, bioder, kolan i pięt.
Podczas oceny pionu bocznego sznurek przykładamy na wysokości otworu słuchowego. Pion powinien przebiegać przez środek: barku, stawu biodrowego, stawu kolanowego oraz kostki bocznej. Prawidłowy kręgosłup powinien mieć wyraźnie zaznaczone wygięcia: szyjne (ku przodowi), piersiowe (ku tyłowi), lędźwiowe (ku przodowi). Wszelkie pogłębienie tych krzywizn lub ich spłycenie powinno być sygnałem ostrzegawczym. Z boku obserwujemy także ustawienie głowy (wysunięta/w linii kręgosłupa/cofnięta), ustawienie łopatek (przylegające/odstające), kształt brzucha (napięty/luźny/wypięty), ustawienie pośladków (płaskie/zaokrąglone/odstające).
Skolioza
Skolioza jest schorzeniem kręgosłupa polegającym na jego trójpłaszczyznowym zniekształceniu. Często nazywa się ją „bocznym skrzywieniem kręgosłupa”, gdyż to właśnie jego boczne wygięcia są najmocniej widoczne gołym okiem. Aby ocenić, czy u dziecka rozwija się skolioza, należy poprosić je o wykonanie skłonu w przód ze złączonymi dłońmi skierowanymi między stopy i z zachowaniem wyprostu w kolanach. Obserwujemy, czy kręgosłup tworzy równomiernie zaokrąglony łuk (widok z boku), a także czy po obu stronach kręgosłupa plecy są symetrycznie uwypuklone zarówno na wysokości klatki piersiowej, jak i lędźwi (widok z tyłu).
Nowa dyscyplina. Ciepłe, spokojne i pewne wychowanie od małego dziecka do nastolatka
Jak być przewodnikiem dziecka i odpowiedzialnie orientować je w tym chaotycznym świecie.
Autor mówi: rodzice, nie warto wdawać się w negocjacje, ciągle prosić, stawiać tylu pytań. Mamy inne rozwiązania, znacznie skuteczniejsze i korzystniejsze dla naszych relacji z dziećmi. Stoi za nimi nowa dyscyplina. I wcale nie trzeba być przy tym surowym.
Przy okazji wykonywania tego testu możemy także ocenić, czy nasze dziecko jest w stanie dotknąć dłońmi podłogi przy zachowaniu wyprostowanych kolan. Jeśli nie – z uwagi na mnogość przyczyn negatywnego wyniku – dalszą diagnostykę powinien przeprowadzić ortopeda lub fizjoterapeuta.
Barki
Stawy barkowe oceniamy w pozycji siedzącej. Prosimy dziecko, aby usiadło pod ścianą z plecami ściśle do niej przylegającymi oraz z nogami zgiętymi w kolanach i stopami opartymi o podłogę. Następnie polecamy, aby uniosło wyprostowane ręce w górę i starało się dotknąć nimi ściany, tak aby były ustawione w osi długiej tułowia, jak najbliżej uszu. O przykurczu w stawach barkowych świadczy niemożność dotknięcia prostymi rękami ściany. Podczas tego testu należy zwrócić uwagę, aby plecy cały czas przylegały do ściany. Często zdarza się, że dzieci odrywają odcinek lędźwiowy pleców od ściany, kompensując w ten sposób niepełny zakres ruchu w barkach. Wtedy należy skorygować tę pozycję i ponownie wykonać test.
Miednica
Przykurcze mięśni kończyn dolnych, mających swoje przyczepy na miednicy, powodują zmianę jej ustawienia, a w konsekwencji prowadzą do rozwoju wad postawy. Dlatego bardzo ważne jest, aby regularnie wykonywać u dziecka testy, które pozwolą ocenić, czy mięśnie te nie ulegają przykurczeniu. Do najważniejszych mięśni należą: mięsień biodrowo-lędźwiowy, mięśnie kulszowo-goleniowe oraz mięsień prosty uda.
Aby ocenić, czy występuje przykurcz mięśnia biodrowo-lędźwiowego, należy poprosić dziecko, aby położyło się na plecach. Następnie poprzez zgięcie w stawie biodrowym i kolanowym przyciągamy kolano dziecka do klatki piersiowej (dzieci starsze mogą same przyciągać kolano do klatki piersiowej). W czasie tego testu obserwujemy, jak zachowuje się noga, która leży swobodnie na podłodze. Uniesienie nogi niećwiczonej świadczy o przykurczu jej mięśnia biodrowo-lędźwiowego.
Ocenę mięśni kulszowo-goleniowych także przeprowadzamy w pozycji leżenia na plecach. Unosimy wyprostowaną w stawie kolanowym nogę dziecka aż do momentu wyczucia oporu, uczucia „ciągnięcia” zgłaszanego przez dziecko, uniesienia miednicy lub zgięcia kolana. Przy prawidłowej długości mięśni kulszowo-goleniowych powinniśmy być w stanie unieść nogę do co najmniej 90 stopni. Wystąpienie bólu w trakcie wykonywania tego testu powinno być niezwłocznie skonsultowane z lekarzem.
Mięsień prosty uda oceniamy w pozycji leżenia na brzuchu. Test polega na zgięciu nogi w stawie kolanowym aż do dotknięcia piętą pośladka. Bardzo ważne jest, aby kolano nogi testowanej nie unosiło się ani nie uciekało na zewnątrz. Przykurcz mięśnia prostego uda stwierdzamy, jeśli nie udaje się dotknąć piętą pośladka lub jeśli dziecko unosi miednicę do góry w celu kompensacji przykurczu tego mięśnia.
Stawy kolanowe
Do badania stawów kolanowych potrzebny będzie centymetr krawiecki lub zwykła linijka. Stawy kolanowe dziecka obserwujemy w pozycji stojącej. Aby ocenić, czy występuje ich koślawość, prosimy dziecko, aby złączyło razem wyprostowane kolana, a następnie mierzymy odległość między kostkami wewnętrznymi. Prawidłowa powinna wynosić nie więcej niż 1 cm.
Test wykrywający szpotawość stawów kolanowych również wykonujemy w pozycji stojącej. Prosimy dziecko, aby złączyło stopy, następnie mierzymy odległość między kolanami. Nie powinna być ona większa niż 1 cm.
W obu testach musimy zwrócić uwagę, aby dziecko miało wyprostowaną sylwetkę nie tylko w kolanach, lecz również w stawach biodrowych. Stopy powinny być ustawione równolegle.
Wyniki negatywne nie muszą świadczyć o zmianach w układzie kostnym, dlatego dalszą diagnostykę powinien przeprowadzić ortopeda lub fizjoterapeuta, biorąc pod uwagę obwody i długości kończyn.
Uwaga! Reklama do czytania
Smok
Czy zawsze trzeba się dzielić? NIE!
Błoto
Czy dziewczynkom nie wolno tego co chłopcom? NIE!
Tylko dobre książki dla dzieci i rodziców | Księgarnia Natuli
Jednym z ważniejszych mięśni działających na staw kolanowy jest mięsień trójgłowy łydki. Składa się on z dwóch części: mięśnia brzuchatego łydki oraz mięśnia płaszczkowatego. Aby je ocenić, potrzebna będzie książka o grubości około 5 cm. Kładziemy ją płasko na podłodze i prosimy dziecko, żeby stanęło na niej przednimi częściami stóp, natomiast piętami starało się dotknąć podłogi. Następnie ten sam test wykonujemy w pozycji siedzącej. O przykurczu mięśnia brzuchatego łydki świadczy brak możliwości dotknięcia podłogi piętami podczas stania, natomiast o przykurczu mięśnia płaszczkowatego – podczas siedzenia.
Stopy
Ocenę stóp możemy przeprowadzić w formie zabawy na twardej i płaskiej powierzchni (parkiet, panele). Potrzebne do tego będą kartki oraz farby plakatowe. Prosimy dziecko, aby pomalowało podeszwy stóp swoim ulubionym kolorem, a następnie stojąc odbiło je na papierze. Oceniamy powstałą odbitkę. Na prawidłowej powinny być widoczne wszystkie palce, zewnętrzny brzeg stopy, a także wyraźnie zaznaczone wcięcie po wewnętrznej stronie stopy. W przypadku gdy wewnętrzny brzeg stopy także jest odbity, mówimy o stopie płaskiej. Z kolei jeśli zewnętrzny brzeg nie jest odbity na całej długości, mamy do czynienia ze stopą wydrążoną. Zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku warto udać się na dalszą diagnostykę do lekarza ortopedy lub fizjoterapeuty.
