Zabawa w życie – dzieci uczą się przez naśladowanie dorosłych

Dzieci myją naczynia, piorą, podlewają kwiatki, zamiatają, polerują. Powtarzają te czynności wiele razy z wielką uwagą. To obrazek z przedszkola Montessori, a ćwiczenia z życia praktycznego to pierwsze zajęcia, do których zapraszane są dzieci. Ktoś, kto nie jest zaznajomiony z pedagogiką Montessori, może zadać pytanie: „Czemu dzieci w przedszkolu nie bawią się, a są zaganiane do pracy dorosłych?” Przede wszystkim, dzieci same bardzo garną się do tych ćwiczeń. Wywołują one błysk w oku większości z nich. Ile razy dzieci widziały, jak rodzice wykonują te czynności w domu? Same bardzo chciały rodzicom pomóc, ale słyszały, że są za małe, nabałaganią, zrobią to zbyt wolno itp.

Ćwiczenia życia praktycznego

Ćwiczenia życia praktycznego są bardzo ważne, ponieważ ich celem jest adaptacja dziecka do otaczającego je świata oraz zaspokojenie potrzeb rozwojowych, takich jak np. tendencja do naśladowania, niezależności.  Dzieci bardzo chcą uczestniczyć w tych ćwiczeniach, ponieważ przynoszą im one satysfakcję i wzmacniają pewność siebie, a co najważniejsze – dają poczucie sensu i  przynależności do społeczności.

Ćwiczenia życia praktycznego rozwijają koordynację ruchową, niezależność i koncentrację. Aby wykonać ćwiczenia życia praktycznego, ciało dziecka zaangażowane jest w wiele ruchów, dziecko wkłada w nie wiele wysiłku. Zatem noszenie wiadra wypełnionego po brzegi wodą bez rozlewania, mycie okien, szorowanie stołów to ćwiczenia nie tylko fizyczne, ale też umysłowe.

Poprzez rozwinięcie koordynacji ruchowej dziecko staje się niezależne fizycznie i może zrobić więcej rzeczy samemu. Dziecko może rozwinąć niezależność tylko przez własne doświadczenie: „Powiedzmy, że dziecko musi osiągnąć niezależną osobowość poprzez serię osobistych wysiłków, ćwiczeń i doświadczeń. Musimy dziecku pomagać w przechodzeniu przez te doświadczenia. Jeśli ma zostać człowiekiem, musi być istotą, która pracuje i funkcjonuje samodzielnie. Zachęcajmy dzieci do pracy”. (Maria Montessori, „Creative Development in the Child”, strona 63; wolne tłumaczenie) Ćwiczenia życia praktycznego wspierają koncentrację, ponieważ dziecko może rozwinąć koncentrację tylko poprzez ćwiczenia, którymi jest zainteresowane. Uwagę przykuwa precyzja, z którą dzieci wykonują ćwiczenia.

Podział ćwiczeń życia praktycznego

• Ćwiczenia wstępne, które rozwijają podstawową koordynację ruchową dziecka (otwieranie, zamykanie np.: pudełek, składanie, odkręcanie itp.),
• Dbałość o siebie (rozpinanie guzików, składanie skarpet itp.),
• Dbałość o otoczenie (zmywanie naczyń, podlewanie roślin, odkurzanie itp.),
• Kontakty społeczne – dzieci uczą się, jak się zachowywać w grupie, nawiązywać kontakty (jak się witać, ustępować miejsca, prosić o coś itp.).

Lista ćwiczeń jest nieograniczona i otwarta na uwarunkowania kulturowe.

Zabawa w życie

Materiały używane do ćwiczeń nigdy nie powinny być zabawkami, ale prawdziwymi przedmiotami. Tylko prawdziwe przedmioty przygotują dzieci do samodzielnego życia. Dlatego też przedmioty powinny być zrobione z materiałów tłukących, a nie tylko z plastiku. Tłukące materiały uczą dzieci odpowiedzialności, ale pokazują też, że obdarzamy je zaufaniem, a przez to wzmacniamy ich poczucie własnej wartości. Rozmiary materiałów powinny być dostosowane do rozmiarów dziecięcych.

Jak wykonywać ćwiczenia w domu?

Dom to miejsce zupełnie inne niż przedszkole. Dziecko ma tam przestrzeń tylko dla siebie, a przepełnione bliskości relacje z rodzicami są wyjątkowe. Czy wyręczając dziecko w codziennych obowiązkach sprawiamy mu przyjemność? Jeśli dziecko nie jest zaangażowane w codzienną domową rutynę, czuje się, jakby żyło obok. Gdy jest włączone w domowe obowiązki, nie tylko sprawia mu to wiele radości, ale czuje się też potrzebne, a co za tym idzie – ważne. Jego rola w domu nabiera sensu. Wystarczy dziecku pozwolić pokroić warzywa, umyć owoce, policzyć sztućce, poprosić je o podlanie kwiatków, czy zgrabienie liści w ogrodzie.

Dostosować tak mieszkanie, aby dziecko mogło wykonywać jak najwięcej rzeczy samodzielnie, np. wieszać własne ubrania w szafie, zmywać naczynia. Szybko zauważymy, że ta niepozorna zabawa w dorosłych jest poważną pracą, która przyczyni się do tego, że dziecko nie będzie żyło obok nas, ale stanie się aktywnym uczestnikiem życia rodzinnego.

Foto