Co to jest integracja sensoryczna?
Najprościej mówiąc, integracja sensoryczna to zdolność do odbierania, gromadzenia i analizowania wrażeń, docierających z różnych zmysłów. Na podstawie tych doświadczeń, mózg tworzy odpowiednią do sytuacji reakcję adaptacyjną. Integracja sensoryczna kształtuje się już w okresie płodowym, a jej rozwój trwa do około siódmego roku życia. Jeśli proces przebiega prawidłowo, dziecko nie ma problemów z napięciem mięśniowym, koordynacją ruchową czy nauką nowych umiejętności. (1)
Jak zrozumieć małe dziecko
Poradnik pomagający w codziennej opiece nad Twoim dzieckiem
Istnieje cały szereg objawów, które mogą świadczyć o zaburzeniach integracji sensorycznej. Ma ona wpływ na rozwój ruchowy oraz społeczno-emocjonalny dziecka i to właśnie w tych obszarach warto szukać pierwszych niepokojących oznak.
Uwagę rodziców powinny zwrócić następujące symptomy:
- nadwrażliwość na światło lub dźwięki,
- wyjątkowa niechęć do pewnych rodzajów ubrań lub konsystencji posiłków,
- wyjątkowo nadmierna ruchliwość lub ospałość,
- słaba koordynacja,
- opóźniony rozwój mowy.
Katalog ten jest bardzo obszerny, dlatego jeśli niepokoi nas zachowanie dziecka, zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub terapeutą SI. (2)
Czym się bawić, by wspierać prawidłowy rozwój sensoryczny?
Jest mnóstwo sposobów na wspieranie u dziecka prawidłowych procesów integracji sensorycznej. Większość zwykłych zabawek wykorzystanych w odpowiedni sposób można uznać za zabawki sensoryczne. Pomocne akcesoria odnajdziemy też w kuchni lub przygotujemy je samodzielnie w domu. W sklepach zaś znajdziemy gniotki, instrumenty, masy plastyczne, zabawki kontrastowe, układanki wspierające motorykę małą czy akcesoria sportowe. Jak stymulować nimi poszczególne zmysły?
Zmysł dotyku
- Gniotki
W przypadku starszych dzieci dobrze sprawdzają się tzw. gniotki. Najczęściej wykonane są z tworzywa sztucznego, które naprzemiennie rozciąga się i kurczy. Zabawki te przybierają różne formy – zwierzątek, piłeczek albo kulek z wypustkami lub specjalnymi włosami. Dziecko może je ściskać, ugniatać i próbować rozerwać, pobudzając w ten sposób układ nerwowy do sprawniejszego działania.
- Masa plastyczna
Podobną funkcję, jak w przypadku gniotków, spełnia masa plastyczna. Tutaj wybór jest ogromny: sprytna plastelina, masy odbijające się od podłoża, zmieniające kolor pod wpływem temperatury, wydające dźwięki, świecące w ciemności czy zupełnie niewidzialne. Ich ugniatanie rozwija dodatkowo motorykę małą, czyli usprawnia ruchy dłoni i palców. Wyćwiczone mięśnie sprzyjają natomiast nauce starannego pisania oraz poprawnego trzymania długopisu, ołówka czy nożyczek.
[reklama_col id=”69359, 69352, 69356″]
- Masa solna, kasza, ryż, piasek
Zabawki do stymulowania zmysłu dotyku można też zrobić samemu. Wystarczą materiały o różnych fakturach, masa solna, kasza, ryż, makarony czy zwykły piasek. Pozwalajmy dziecku dotykać różnych konsystencji, brudzić ręce w błocie, moczyć je
w kałużach, ugniatać ciasto czy wyciskać w dłoniach owoce.
- Zabawy z rodzicami
Aby stymulować zmysł dotyku, warto często przytulać swoje dziecko, głaskać je i bawić się w bliskim kontakcie fizycznym. W przypadku najmłodszych dzieci świetną okazją do tego są kąpiel i wieczorny masaż. Zawsze sprawdzajmy, jak nasze dziecko reaguje na dostarczane mu bodźce i starajmy się dostosować do wysyłanych przez nie sygnałów.
Zmysł słuchu
- Instrumenty muzyczne
Zmysł słuchu można rozwijać dzięki prostym instrumentom muzycznym. Mogą to być kolorowe dzwoneczki, drewniane kastaniety, trójkąty, marakasy, gwizdki czy harmonijki. Zachęcajmy dziecko do grania, wydawania cichych i głośnych dźwięków oraz powtarzania prostych rytmów. Muzyka pobudza układ nerwowy, pozytywnie wpływa na emocje, wzmacnia pamięć i wspiera rozwój intelektualny. Tworzenie lub słuchanie muzyki zachęca także do ruchu, a taniec stanowi świetne ćwiczenie stymulujące czucie głębokie.
- Świat wokół nas
Wsłuchujmy się w otaczający świat i wspólnie naśladujmy dźwięki wydawane przez zwierzęta, samochód czy drzewa. Pokażmy dziecku, jak brzmi stukanie w szklankę, butelkę, podłogę, drzwi czy stolik do karmienia. Wspólnie muzykowanie może odbywać się przy okazji codziennych czynności – gotowania, jedzenia posiłków, kąpieli czy sprzątania zabawek.
Zmysł wzroku
- Zabawki i książeczki o kontrastowych barwach
Zmysł wzroku stymulują wszystkie zabawki o kontrastowych barwach. Szczególnie polecane są niemowlętom, których oczy powoli przystosowują się do widzenia kolorów i kształtów. Na początku świetnie sprawdzą się biało-czarne lub czerwone karty z prostymi figurami. Z czasem można pokazywać dziecku bardziej skomplikowane wzory o mniej wyrazistych barwach.
- Kolorowe lampki
Jako zabawki stymulujące zmysł wzroku, można też potraktować świecące w ciemności, kolorowe lampki. Pamiętajmy jednak, aby ich światło nie było zbyt intensywne. Świetnie sprawdzają się lampki ledowe o różnych barwach, a także żelowe lub kalejdoskopowe.
[reklama_col id=”69381, 69380, 69376″]
- Cienie na ścianie
U starszych dzieci rozwój zmysłu wzroku wspieramy poprzez różne zabawy – na przykład wskazywanie kolorów czy szukanie wyróżniających się elementów. Możemy też bawić się latarkami, cieniami na ścianie i przy pomocy lusterka puszczać zajączki. Jeśli dodatkowo zachęcimy dziecko do układania palców na kształt zwierzątek lub przedmiotów, wesprzemy rozwój motoryki małej.
Zmysł równowagi i ruch
- Piłki do skakania
Zmysł równowagi można kształtować przy pomocy piłek czy przyrządów do skakania, platform do utrzymywania równowagi lub tradycyjnych skakanek. Jak z nich korzystać? Zachęcajmy dziecko do balansowania na dużych piłkach, proponujmy zabawy z rzucaniem do celu lub utrzymywaniem równowagi. Maluch rozwinie w ten sposób koordynację wzrokowo-ruchową i usprawni motorykę dużą.
- Podłoga i domowe przeszkody
W przypadku młodszych dzieci i niemowląt warto stworzyć im w domu bezpieczną przestrzeń do odkrywania świata. Kładźmy je na podłodze, pozwólmy wspinać się na łóżko, swobodnie przekręcać i dźwigać. Nie unikajmy także bujania, noszenia na rękach czy wspólnego tańca. Takie ćwiczenia to ważny wstęp do pobudzania zmysłu równowagi i czucia głębokiego.
[reklama_col id=”69373, 69367, 69371″]
Źródła:
