Śmierć, cierpienie, ciężka choroba – to tematy, na które trudno rodzicom rozmawiać z małymi dziećmi. Dorośli do niełatwych zaliczają również te dotyczące ludzkiej seksualności.

Dziecko jest istotą seksualną

Obawy, skrępowanie i brak umiejętności wynikają najczęściej z tabu seksualności dziecięcej w społeczeństwie oraz z braku wiedzy o rozwoju psychoseksualnym. Niemałe znaczenie ma także zmowa milczenia, która szczególnie dotyczyła rodziców i ich dzieci w poprzednim pokoleniu. Wiedza o zakazie poruszania w rozmowach tematów intymnych nie jest wrodzona, ale przychodzi z procesem socjalizacji. Obecnie coraz częściej mówi się o wadze rozmów z dzieckiem na trudne tematy. Do tych z pewnością zaliczymy również treści seksualne.

Dziecko jest istotą zarówno płciową, jak i seksualną. Prawidłowy rozwój seksualny charakteryzuje się m.in. zainteresowaniem swoimi genitaliami, uczestnictwem w zabawach seksualnych, twórczością zawierającą cechy płciowe, masturbacją rozwojową oraz zadawaniem pytań dotyczących sfery seksualnej. Wydawałoby się, że udzielanie odpowiedzi na pytania intymne jest najprostszą kwestią i nie przysparza trudności, tak jak na przykład prawidłowa interpretacja aktywności seksualnej malucha. A jednak nie każdemu przychodzi to z łatwością. Warto dlatego wcześniej przygotować się na te rozmowy.

Na początku ważna zasada. Nie skupiajmy się tylko na mówieniu, ale spróbujmy wysłuchać dziecka w atmosferze szacunku. Jest to ważne szczególnie w przypadku rozmów intymnych. Warto wtedy na początek się dowiedzieć, o co właściwie dziecko pyta, jaką już ma wiedzę na dany temat. Pięciolatek pytający o to, skąd się biorą dzieci, nie oczekuje wykładu na temat szczegółowego procesu prokreacji. Pierwsze pytania będą dotyczyły różnic anatomicznych, nazewnictwa części ciała, potem pojawią się prośby o wyjaśnienie tego, skąd się biorą dzieci. Rodzic dodatkowo może zainicjować rozmowy o wyznaczaniu granic ciała, zasadach bezpieczeństwa oraz higienie.

Wybrane pytania seksualne dziecka w wieku przedszkolnym:

• Skąd się biorą dzieci?
• Co dziecko je w brzuszku u mamy?
• Którędy dziecko wychodzi na świat?
• Dlaczego nie mam siusiaka?
• Dlaczego mężczyźni mają sutki, jeśli nie karmią piersią?
• Po co dorosłym włosy na genitaliach?
• W jaki sposób plemnik dostaje się do komórki jajowej?
• Jaką rolę pełni tata w procesie prokreacji?
• Co to jest pępowina?
• Do czego służy podpaska?

Rozmowa pełni wiele funkcji

Jedną z nich jest zaspokojenie ciekawości. Podejmując dialog z dzieckiem, pokazujemy, że jesteśmy rzetelnym źródłem wiedzy. Pozytywna atmosfera wokół tematów intymnych sprzyja budowaniu relacji między rodzicem a dzieckiem. Jest to niezwykle ważne w dobie łatwego dostępu do materiałów nacechowanych przemocą i pornografią. Taka rozmowa również weryfikuje to, co dziecko już wie. Jeśli ma ono błędne informacje, rodzic od razu może je sprostować.

Co jest ważne w rozmowie?

Mówienie prawdy, używanie prawidłowej terminologii płciowej. Wiedza nie powinna wykraczać poza granice, które wyznaczyło dziecko. Jeśli jakieś zagadnienie sprawia nam szczególną trudność, poćwiczymy wcześniej z partnerem lub partnerką lub przed lustrem. Swobodny i naturalny sposób przekazywania wiedzy seksualnej buduje u dziecka pozytywny obraz seksualności. Specjaliści zauważyli, że osoby, które w nieskrępowany sposób rozmawiają z innymi dorosłymi o ludzkiej seksualności, mają także umiejętność rozmawiania na tematy intymne z dziećmi.

Wśród pytań seksualnych znajdą się pewnie i takie, które spowodują szczególne trudności. Jeśli nie potrafimy od razu udzielić odpowiedzi na pytanie: „Kto to jest prostytutka?”, „Co to jest pornografia?” czy „W jaki sposób plemnik taty dociera do wnętrza ciała mamy?”, powiedzmy dziecku, że potrzebujemy chwili do zastanowienia. Jeśli nie znamy odpowiedzi na pytanie, poprośmy o czas i nie zapomnijmy porozmawiać o tym z dzieckiem później. Niektóre dziecięce pytania pojawiają się w przestrzeni publicznej. W zależności od ich charakteru możemy powiedzieć dziecku, że porozmawiamy z nim na dany temat w domu lub w bardziej dogodnym dla nas miejscu.

Pamiętajmy, że dzieci traktują rozmowy o seksualności jak każdy inny temat, a dziecięce pytania nieco różnią się od tych zadawanych przez nas w poprzednim stuleciu.

Porozmawiajmy o narządach płciowych

– Mamo, a dlaczego ty nie masz siusiaka?

– Bo ja mam cipkę.

– A co to jest cipka?

– To są intymne części ciała u kobiety i dziewczynki, chłopcy mają siusiaki, a dziewczynki cipki.

– Jeśli nie masz siusiaka, to jak robisz siku?

– W twoim siusiaku znajduje się cewka moczowa, na czubku penisa jest mała dziurka, nią wypływa siusiu. Moje zakończenie cewki moczowej jest przykryte fałdami skóry – wargami sromowymi. Gdy siadam na sedesie, te fałdy się trochę rozchylają i siusiu wypływa. 

– A dlaczego wy macie włosy w intymnych miejscach, a ja nie mam?

– Kiedy będziesz starszy, również i tobie urosną włosy, a dziewczynkom urosną także piersi.

– A po co w ogóle tam są włosy?

– Chronią przed wirusami i bakteriami, pamiętasz jak o nich rozmawialiśmy, gdy miałeś katar? Pojawienie się takich włosów oznacza, że dziewczyna i chłopak powoli przygotowują się do tego, aby w przyszłości móc zostać mamą i tatą.

– Czy mój penis również będzie taki duży jak taty?

– Całe twoje ciało rośnie, ręce, nogi, głowa – penis i moszna także urosną.

– A co to jest moszna?

– To worek, w którym znajdują się jądra, one produkują plemniki. Plemniki potrzebne są do tego, aby było dziecko.

Polecana literatura:

• Debra W. Haffner, „Jak rozmawiać z dziećmi o sprawach intymnych”
• Marek Babik, „Tato! Gdzie ja mam te plemniki?”
• Steven Atkins, „Bocian czy kapusta? Jak rozmawiać z dziećmi o seksie?”
• Izabela Fornalik, „Dojrzewanie. Miłość. Seks. Poradnik dla rodziców osób z niepełnosprawnością intelektualną”.

Foto