Grypa u dziecka – objawy, leczenie, profilaktyka

Co prawda codzienne wiadomości o rosnących zachorowaniach na koronawirusa zepchnęły informacje o sezonie grypowym na dalszy plan, ale nie dajmy się zwieść! Grypa, jak co roku, daje nam się we znaki. Poznajmy więc przeciwnika, żeby widzieć, jak się przed nim chronić lub jak stoczyć z nim zwycięską bitwę. O tym, co możemy zrobić, by infekcja przebiegła możliwie najłagodniej, mówi doświadczona pediatra, dr Joanna Gzik.

Czym jest grypa?

Grypa jest infekcją wywoływaną przez wirusy. Na ogół do zakażenia dochodzi drogą kropelkową – czyli zakażona osoba poprzez kaszel i kichanie rozprzestrzenia w powietrzu zarazki, które mogą wniknąć do dróg oddechowych innych osób, powodując zakażenie. Okres wylęgania choroby trwa 1-3 dni.

Wirusy grypy, które dostały się do organizmu, powodują uszkodzenie nabłonka rzęskowego dróg oddechowych, co doprowadza do wystąpienia stanu zapalnego układu oddechowego.

Wirus grypy – co warto o nim wiedzieć?

Grypę wywołują wirusy o różnych typach serologicznych. Wyróżniamy wirusy grypy: A, B i C. Do każdej  z tych trzech liter badacze dokładają jeszcze kolejne oznaczenia, w których zawarta jest informacja o budowie tego konkretnego typu wirusa. Po połączeniu powstaje pełna nazwa, np. A/H1N1 jest oznaczeniem wirusa świńskiej grypy, a A/H5N1 – ptasiej grypy. Niektóre z tych wirusów są bardziej „zjadliwe”, inne mniej. Infekcja ta może być naprawdę bardzo niebezpieczna – epidemia grypy, tzw. hiszpanki, zabiła na świecie ponad 20 mln osób.

Przebieg zakażenia wirusem grypy może przechodzić bardzo różnie, w zależności od rodzaju wirusa, wieku chorego oraz jego odporności.

Objawy grypy

Najczęściej przebieg choroby jest bardzo burzliwy. Kolejne objawy pojawiają się niemal z godziny na godzinę: osłabienie, gorączka, dreszcze, ból głowy, bóle kostno-stawowe oraz mięśniowe (boli dosłownie całe ciało), nieżyt nosa, gardła, spojówek, suchy kaszel, wzmożona senność, uczucie zimna oraz ogólny zły stan ogólny.

– Im młodsze dziecko, tym bardziej choruje „całym ciałem” – mówi dr Joanna Gzik. – Mimo tego, że grypa jest głównie chorobą dróg oddechowych, mogą pojawiać się też objawy ze strony układu pokarmowego: biegunka i wymioty. Zdarza się, że dochodzi do zapalenia krtani i zapalenia ucha. Pamiętajmy też, że jeśli wysoko gorączkuje malutkie dziecko, istnieje spore ryzyko wystąpienia drgawek gorączkowych.

Leczenie grypy u dziecka

Ponieważ grypa jest infekcją wirusową, musimy po prostu dać organizmowi czas na pokonanie choroby. Ale warto na wszelkie możliwe sposoby wesprzeć układ odpornościowy dziecka, by szybciej poradził sobie z infekcją. Oto co pomoże złagodzić objawy grypy:

• leki roślinne, w zależności od objawów – łagodzące kaszel syropy z tymianku, prawoślazu, podbiału, malwy, porostu islandzkiego, napar z lipy (łagodzi ból gardła, działa napotnie), wzmacniający odporność syrop z bzu czarnego, działający przeciwwirusowo syrop z cebuli lub sosny. Po konsultacji z lekarzem – leki na bazie jeżówki purpurowej (Echinacei) oraz aloesu.
• maść z olejkami eterycznymi, np. sosnowym lub eukaliptusowym – zastosowanie takiej maści stanowi naturalną inhalację dezynfekującą drogi oddechowe. Ale stosując określony olejek pierwszy raz, warto wypróbować, czy dziecko dobrze zareaguje na jego zapach – niemowlę, a nawet kilkulatek może bowiem pod wpływem silnego zapachu dostać skurczu oskrzeli. Uważajmy zwłaszcza, jeśli dziecko ma skłonności do alergii.
• postawienie baniek na plecach. Zabieg ten doprowadza do pękania drobnych naczynek krwionośnych pod skórą. Są one traktowane przez organizm jako ciało obce, co zmusza go do zwiększenia produkcji przeciwciał. Dzięki temu lepiej i szybciej pokonuje infekcję. Uwaga! Baniek nie należy stawiać osobom z wysoką gorączką.
• uruchomienie w pokoju dziecka nawilżacza z oczyszczaczem powietrza. Ponieważ wirus grypy uszkadza nabłonek rzęskowy w drogach oddechowych, stają się one nadreaktywne. Podrażniają je kurz, smog, dym. Wszystkie zanieczyszczenia dostające się do płuc i oskrzeli mogą wywoływać lub nasilać kaszel. Oczyszczenie powietrza z drażniących cząsteczek pozwoli złagodzić odruch kaszlowy. Z kolei nawilżenie dróg oddechowych sprawi, że sprawniej będą produkować śluz niszczący zarazki, a nabłonek szybciej będzie się regenerować.

Leki homeopatyczne, które skracają przebieg choroby

Aby złagodzić objawy grypy, warto też sięgnąć po leki homeopatyczne. Najczęściej rekomendowanymi w przebiegu grypy są: Eupatorium perfoliatum i Gelsemium sempervirens. Warto je podać, gdy pojawiają się bóle głowy, bóle kostno-stawowe, dreszcze, wysoka gorączka.

Jeżeli dziecko ma suchy, nasilający się nocą kaszel, pomocna będzie Drosera. Jeżeli pojawiają się napady kaszlu przy mówieniu, bieganiu, śmiechu – Bryonia. Z kolei przy kaszlu suchym, który kończy się odkrztuszaniem lepkiej wydzieliny – Coccus cacti. A przy kaszlu mokrym – Ipeca lub Antimonium tartaricum.

Jeśli w przebiegu grypy pojawił się wodnisty katar, warto zastosować Alium cepa, przy łzawiących oczach – Euphrasię. A gdy dziecko ma zatkany nos i kicha raz za razem, pomoże mu Nux vomica lub Sticta pulmonaria.

Jak leczyć grypę u dzieci?

Leczenie grypy trudno wyobrazić sobie bez regeneracji organizmu. – Pamiętajmy, że w przypadku leczenia infekcji musimy zapewnić dziecku dobre warunki do odpoczynku – mówi dr Joanna Gzik. – Sen jest rzeczą świętą. Jeśli dziecko ma ochotę spać, wywietrzmy dobrze pokój, zapewnijmy spokój i niech śpi tak długo, jak długo ma ochotę. Podczas snu organizm przestaje zużywać energię na trawienie, na pracę mięśni, umysłu – koncentruje się wyłącznie na walce z chorobą. Sen jest więc naprawdę znakomitym lekarstwem.

Uwaga! W przypadku grypy i innych zakażeń wirusowych antybiotyki są nieskuteczne, niszczą bowiem tylko bakterie, nie wirusy. Podane na wyrost niepotrzebnie obciążą wątrobę, wpłyną też destrukcyjnie na mikrobiotę przewodu pokarmowego, co z kolei obniża odporność dziecka.

Grypa u dzieci – jak obniżyć gorączkę u małych dzieci?

Często jednym z pierwszych objawów grypy jest gorączka. Może skoczyć bardzo wysoko, aż do 40 st. C, ale jest to regułą. – To czy zbijać gorączkę, czy nie, zależy od wieku i stanu ogólnego dziecka – tłumaczy dr Joanna Gzik – Wiemy bowiem, że podniesiona temperatura ciała to nasz sprzymierzeniec w walce z wirusami. Gdy dziecko gorączkuje, zdolność organizmu do syntezy przeciwciał wzrasta 20-krotnie! A więc może pokonać chorobę szybciej i skuteczniej.

Jeśli więc temperatura nie przekracza 38 st. C, a dziecko jest w dobrej formie, nie zbijajmy gorączki. Obserwujmy jednak samopoczucie małego pacjenta i reagujmy adekwatnie do sytuacji. Jeśli dziecko stanie się pokładające, marudne, cierpiące, to znak, że czas zacząć działać – podawać leki, zbijać temperaturę.

Kiedy koniecznie należy obniżyć temperaturę ciała?

Koniecznie obniżajmy gorączkę, która przekroczy 39-40 st. C. Możemy podać dziecku leki przeciwgorączkowe, zrobić chłodne okłady na czoło, skronie, pachwiny, szyję. To miejsca, gdzie płytko przebiegają naczynia, mamy więc szansę na szybsze ochłodzenie krwi, a tym samym całego ciała. Możemy też zrobić dziecku kąpiel ochładzającą. Wkładamy je do wody o temperaturze identycznej jak temperatura jego ciała (jeśli 39 st. C to 39 st. C) i stopniowo dolewamy chłodnej, tak by spadła o ok. 2-3 stopnie.

Przy wysokiej gorączce warto podać dziecku preparaty homeopatyczne: 

• Belladonnę – jeśli dziecko ma czerwoną twarz, rozszerzone źrenice, poci się, ma uczucie suchości w gardle i krtani, sucho pokasłuje, a gardło jest czerwone. 
• Aconitum – gdy gorączka pojawiła się nagle (zwłaszcza po przewianiu zimnym powietrzem, wiatrem), dziecko ma uczuciem suchości śluzówek, wzmożone pragnienie.

 – Pamiętajmy, że jeśli gorączkuje małe dziecko, które nie jest w stanie powiedzieć nam, co je boli,  koniecznie udajmy się z nim do lekarza – mówi dalej dr Joanna Gzik. – Niemowlęta i małe dzieci mają niedojrzały układ immunologiczny i na wiele różnych problemów ze zdrowiem mogą zareagować właśnie gorączką. Musimy wykonać badania, żeby sprawdzić, co spowodowało ten stan. Warto wykonać np. badanie ogólne moczu – ponieważ podwyższona temperatura może być jedynym objawem infekcji dróg moczowych. Lekarz może też zlecić przeprowadzenie badania wskaźników zapalnych w morfologii i CRP.  Wtedy na podstawie wyników oceni, czy mamy do czynienia z infekcją wirusową, czy bakteryjną. Im młodsze dziecko i im wyższa gorączka, tym pilniejsze wskazanie do pilnej kontroli u pediatry i sprawdzenie stanu zdrowia.

Co warto wiedzieć o diecie chorujących na grypę dzieci?

Grypa bardzo często odbiera apetyt. – Chory maluch ma prawo nie mieć ochoty na jedzenie – tłumaczy dr Joanna Gzik. – Nie martwmy się niepotrzebnie – kiedy zacznie zdrowieć, apetyt wróci. Zanim to jednak nastąpi, zadbajmy przede wszystkim, żeby dziecko sporo piło. Od prawidłowego nawodnienia organizmu zależy stan błon śluzowych, to, czy układ termoregulacji odpowiedzialny za ciepłotę ciała działa prawidłowo, czy toksyny są usuwane regularnie. 

Zaproponujmy też dziecku coś lekkostrawnego do jedzenia, coś delikatnego, to na co pomimo braku apetytu się skusi. Ale uwaga! Unikajmy bananów, produktów z mleka krowiego i cukru. Są to produkty, które silnie zaśluzowują organizm. Powodują, że katar i kaszel mogą utrzymywać się dłużej. Zamiast więc jogurtu z bananem, zaproponujmy malcowi np. budyń jaglany z pieczonym jabłkiem, lekki rosołek, zupę krem z dyni czy inną potrawę, którą lubi.

Powikłania po grypie

Grypa jest infekcją poważnie obciążającą organizm. Dlatego dziecko powinno ją wyleżeć i wypocić w domu. Musi mieć czas na odpoczynek i regenerację. Jeśli stłumimy objawy infekcji lekami przeciwbólowymi oraz przeciwgorączkowymi i puścimy chorego malca do żłobka czy przedszkola – mogą pojawić się powikłania pogrypowe. Należy do nich zapalenie ucha, zapalenie płuc, aż po zagrażające życiu zapalenie mięśnia sercowego. 

Dobrze jest, na wszelki wypadek, 6-10 dni po chorobie zgłosić się do pediatry, by przebadał dziecko i sprawdził, czy rekonwalescencja przebiegła prawidłowo i czy organizm wrócić do pełni zdrowia.