Na szczęście obawy te są niczym nieuzasadnione – badania pokazują, że karmienie piersią nie tylko nie przyczynia się do rozwijania nieprawidłowego zgryzu, ale wręcz przeciwnie – jest uznawane za czynnik ochronny!

Czy karmienie piersią może powodować wady zgryzu?

Badanie (1) przeprowadzone na grupie 1300 dzieci dało jasne wyniki, które wskazują na to, że karmienie piersią zmniejsza ryzyko pojawienia się wady zgryzu u dzieci. Sprawdzano sposób karmienia piersią w 3., 12. i 24. miesiącu życia, a następnie kontrolowano, jak wygląda zgryz badanych dzieci w 5. roku życia. Oprócz sposobu karmienia brano także pod uwagę nawyki żywieniowe, występowanie próchnicy, leczenie dentystyczne, cechy antopometryczne i charakterystykę socjodemograficzną. 

W wyniku przeprowadzonych badań okazało się, że:

• wady zgryzu u dzieci pięcioletnich występowały o 72% rzadziej, jeżeli dzieci te były karmione wyłącznie piersią przez pierwsze 6 miesięcy życia;
• wady zgryzu u dzieci karmionych piersią przez okres od 3 do 5,9 miesięcy występowały o 41% rzadziej niż u dzieci, które nigdy nie były karmione piersią;
• dzieci karmione w sposób mieszany (i piersią, i butelką) rzadziej miały wady otwartego zgryzu, nagryzu poziomego oraz innych umiarkowanych i poważnych wad zgryzu;
• u dzieci karmionych wyłącznie piersią rzadziej występowały zgryz krzyżowy i nagryz poziomy.

Inna metaanaliza potwierdza, że:

• dzieci kiedykolwiek karmione piersią (w sposób mieszany, dokarmiane lub karmione przez bardzo krótki czas) mają mniejsze ryzyko wystąpienia wad zgryzu niż dzieci niekarmione piersią nigdy;
• dzieci karmione wyłącznie piersią przez 6 miesięcy miały niższą częstotliwość pojawiania się wad zgryzu niż dzieci okresowo karmione piersią (czyli mieszanie lub dokarmiane);
• w zależności od tego, jak długo dziecko było karmione piersią, ryzyko rozwinięcia wad zgryzu może być niższe nawet o 60% .

Różnica między piciem mleka z piersi a z butelki

Podniebienie jest bardzo plastyczne i cokolwiek będzie się o nie regularnie opierać, wpłynie na jego rozwój. Miękka tkanka piersi łatwo przystosowuje się do budzi dziecka. Lekki i regularny ucisk tkanki sutka oraz języka dziecka, który przyciska ją do podniebienia, modeluje ją stopniowo i regularnie, co ułatwia właściwy rozwój dziąseł, a później odpowiednie umiejscowienie zębów. Smoczki są znacznie twardsze i mniej się rozciągają, więc to jama ustna dziecka musi dostosować się do ich kształtu. Ponieważ kości rozwijają się w zależności od nacisku mięśni, jakiemu są poddawane, kości twarzy będą się rozwijały inaczej u dziecka karmionego piersią niż u dziecka na butelce. Smoczek butelkowy powoduje rozwój poziomy podniebienia. Będzie mieć ono kształt litery V (czubek V z przodu podniebienia), zamiast fizjologicznej formy przypominającej literę U. Ta właśnie deformacja odpowiada za to, że zęby źle się umiejscawiają, co powoduje wady zgryzu.

Również sam proces pobierania pokarmu przebiega inaczej w przypadku ssania piersi niż ssania smoczka butelki. Kiedy dziecko pije mleko z piersi, bierze do buzi dużą jej część i wciąga pomiędzy język a podniebienie. Następnie uciska tkankę, wykonując ruchy robaczkowe (a nie tłokowe, jak w przypadku butelki). Aby mleko wypłynęło z piersi, język i szczęki muszą współpracować. Ogólny nacisk w wyniku ssania piersi jest więc lepiej rozłożony, regularniejszy i delikatniejszy. Mleko spływa w tylnej części jamy ustnej dziecka, w pewnego rodzaju rynnie uformowanej przez język, i dziecko przełyka regularnie.

Z kolei ruchy języka u malucha pijącego z butelki są zupełnie innego typu. Język wykonuje ruchy tłokowe, a nawet przylega do końcówki smoczka, aby powstrzymać niekontrolowany napływ mleka. Natychmiastowym skutkiem tych niezgodnych z fizjologią ruchów są problemy z przełykaniem, skutkiem długofalowym zaś nieprawidłowy zgryz. Problemy te mogą utrzymywać się nadal w wieku dorosłym.

[reklama id=”67238″]

Zapobieganie wadom zgryzu jest ważne!

Oczywiście, nie tylko sposób karmienia dziecka decyduje o rozwinięciu nieprawidłowego zgryzu. Wady mogą mieć też inne przyczyny, np. dziedziczne, gdy któryś z rodziców ma wady w budowie szczęki. Poza tym specyficzne nieprawidłowości mogą się rozwinąć również w przypadkach, gdy maluch długo ssał swój kciuk lub spędzał dużo czasu ze smoczkiem w buzi. Warto jednak podkreślić, że obie te praktyki są znacznie częstsze u dzieci niekarmionych piersią, ponieważ próbują one zaspokoić swoją potrzebę ssania (niemowlętom karmionym piersią posiłek zabiera więcej czasu niż tym karmionym butelką).

Inne czynniki, które mogą powodować problemy ze zgryzem to:

• zespół Downa;
• zaburzenia pracy gruczołów dokrewnych;
• nieprawidłowości w działaniu przysadki mózgowej, np. karłowatość przysadkowa;
• niedoczynność lub nadczynność tarczycy;
• niedostateczna ilość witaminy D w organizmie oraz krzywica,
• choroby wirusowe i pasożytnicze, jakie przeszła w trakcie ciąży matka dziecka, m.in.: różyczka, półpasiec, grypa, a także toksoplazmoza oraz listerioza;
• zaburzenia, które powstały w życiu płodowym, np. wskutek spożywania alkoholu przez matkę.

Nieprawidłowy zgryz to nie tylko defekt kosmetyczny – może on powodować wiele problemów zdrowotnych i komplikacji:

• stłoczenie zębów skutkuje trudnością w ich czyszczeniu, co przyczynia się do rozwoju próchnicy i szybkiego odkładania się kamienia nazębnego, co z kolei może prowadzić do paradontozy;
• nieprawidłowe ułożenie zębów skutkuje ich szybszym ścieraniem się, kruszeniem i łamaniem;
• problemy z gryzieniem i żuciem mogą być przyczyną dolegliwości ze strony układu pokarmowego;
• duże wady zgryzu znajdują odzwierciedlenie w wyglądzie zewnętrznym (np. cofnięta broda), co może prowadzić do kompleksów i gorszej samooceny oraz do rozwoju wad wymowy.

Źródła:

1. K.G. Peres, A. M. Cascaes, M.A. Peres i in., Exclusive Breastfeeding and Risk of Dental Malocclusion,
2. lllfrance.org