Wraz z rodzicami czterech chłopców zostaliśmy wezwani do przedszkola. Na zebraniu, którego tematem była „umiejętność bezkonfliktowej zabawy dzieci w grupie przedszkolnej” dowiedziałem się, że istnieją zabawy dobre: budowanie z klocków, zabawa w dom, zabawa samochodzikami – zabawy te rozwijają u dzieci wyobraźnię, uczą współdziałania, pomagają w rozwijaniu umiejętności społecznych. Są również zabawy ZŁE: siłowanie się, zabawa w dobrych i złych, zabawy figurkami superbohaterów czy też żołnierzykami – polegają one na walce i rozbudzając przemoc i agresję powodują nieprawidłowy rozwój dziecka. Dzieci nie potrafią rozdzielić fikcji od rzeczywistości, utożsamiając się z postaciami przejmują ich siłowe sposoby działania i zaczynają stosować je w życiu. Takie zabawy należy eliminować z życia czterolatków, gdyż spowodują one, że w szkole dzieci będą bić się z kolegami i wyrosną na ludzi agresywnych.

Konflikty powinny być rozwiązywane w sposób „cywilizowany”: poprzez rozmowę, na spokojnie – tak jak to robią dziewczynki. Jeśli czterolatkowie w sporze zaczną się szarpać, przepychać lub, nie daj boże, uderzą, należy interweniować.
To, że chłopcy w tym wieku rozwiązują konflikty na drodze siłowej jest niewłaściwe. Nie jest to normalny etap rozwoju wynikający z chłopięcej natury, lecz sygnał, że dziecko ma problemy w rozwoju umiejętności społecznych. Jeśli pozwolimy na przypadki rozwiązań siłowych, taki sposób rozwiązywania konfliktów wejdzie dziecku w krew.

Jestem złym rodzicem

Byłem przekonany, że pomagam synowi rozwijać się tak aby wyrósł na „kompetentnego dorosłego”, a okazało się, że jestem na najlepszej drodze do tego aby „źle go wychować”.

Myślałem, że zabawa w dobrych i złych nie jest szkodliwa – mimo, że polega na walce, to rozwija postrzeganie i rozumienie dobra i zła.

Gwiezdne Wojny pojawiły się w naszym domu za sprawą starszych kolegów z przedszkola. Nie byłem z tego powodu najszczęśliwszy. Uważałem, że trzylatek nie może tego zrozumieć i nic „konstruktywnego” tak wczesne poznanie tego rodzaju postaci nie przyniesie.
Ale stało się – znak czasów. Kupiliśmy ludziki Lego – kilku dobrych, kilku złych. Bawiliśmy się razem, dużo rozmawiając o tym co dobre, a co złe, o krzywdzeniu, o walce. Zaniepokoiłem się etapem fascynacji Vaderem i Maulem. Po pewnym czasie Jaś zaczął sięgać po postacie stojące po dobrej stronie mocy. Potem ucieszyłem się, że niezależnie od tego, czy są to Gwiezdne Wojny, superbohaterowie, policjanci i złodzieje, czy też abstrakcyjne postacie o imionach, których nawet nie potrafię powtórzyć, Janek staje po stronie dobra. Uznałem to za sukces mojego syna, że w tym wieku dobro stało się dla niego wartością uniwersalną. Nie wiedziałem, że takie zabawy spowodują, że Jaś jako sposób na życie wybierze walkę, przemoc i agresję.

Myślałem, że w siłowaniu się Jasia z kolegami lub ze mną nie ma nic złego.

Sądziłem, że jest to naturalna potrzeba chłopców, z którą nie trzeba walczyć. Myślałem, że siłowanie się, oprócz dobrego wpływu na rozwój fizyczny, może pomóc w nabyciu umiejętności wyznaczania swoich granic i respektowania cudzych. Zakładałem, że przyspieszy to nabycie wyczucia, umiejętności kontrolowania siły. Ucieszyłem się, że Janek podczas walki na poduszki mnie bije mocniej, a mamę słabiej. Z radością zauważyłem, że Jaś podczas naszych zapasów coraz częściej orientuje się, że zrobił mi coś za mocno, zanim ja dam mu o tym znać. Nie wiedziałem, że w ten sposób Jaś polubi przemoc.

Myślałem, że mogę pozwalać synowi na samodzielne rozwiązywanie konfliktów z kolegami, godząc się na to, że czasem dojdzie do rozwiązań siłowych.

Byłem w gotowości przerwać, gdybym uznał, że chłopcy posuwają się za daleko i staje się to dla nich niebezpieczne lub włączyć się i postarać pomóc, gdyby utknęli „w martwym punkcie” i nie potrafili sami rozwiązać sytuacji. Po fakcie starałem się porozmawiać z Jankiem (a najlepiej z obiema stronami) o tym co się stało, co czuł, jakie emocje nim kierowały, co myśli o tej sytuacji. Myślałem, że jest to dla niego droga (czasem przez łzy) do zrozumienia emocji, do nauki granic, rozwoju samodzielności, samokontroli. Sądziłem, że z wiekiem sposób rozwiązywania konfliktów w naturalny sposób będzie ewoluował i ze względu na rozwój możliwości intelektualnych i językowych oraz lepsze rozumienie negatywnych emocji coraz mniej będzie rozwiązań siłowych. Nie wiedziałem, że Janek „przepychając się” z kolegami podczas konfliktów, nauczy się i przyjmie na stałe agresję i przemoc fizyczna jako sposób na rozwiązywanie konfliktów.

Nie wiedziałem, że „popełniłem tyle błędów wychowawczych”…

Robert – tata 4-letniego Jasia