Bank Mleka Kobiecego – ratunek dla dzieci czekających na mleko swojej mamy

Domyślamy się, że Bank Mleka Kobiecego to miejsce, w którym gromadzone są „nadwyżki” mleka. Ciekawi nas, w jaki sposób mleko kobiet trafia do banku i co dzieje się z nim później, czyli w jaki sposób jest rozdysponowane? Na podstawie jakich kryteriów?

Bank mleka jest rzeczywiście miejscem, w którym gromadzone są nadwyżki mleka matki. Powstają one wówczas, gdy podczas spontanicznej laktacji matka ma znacznie więcej mleka, niż potrzebuje tego jej dziecko.

Pobieranie mleka, jego przechowywanie, pasteryzacja i następnie podawanie go małym pacjentom obwarowane jest pokaźnym zestawem pisemnych procedur, rygorystycznie przestrzeganych i kontrolowanych na każdym etapie tego procesu. Pod wieloma względami przypomina on postępowanie z krwią w stacjach krwiodawstwa. Mleko to przecież także materiał biologiczny, a jego odbiorcą jest bardzo wrażliwy pacjent. Co więcej, kodowanie produktu jest tak dokładne, że w każdym przypadku możliwa jest pełna identyfikacja mleka dawczyni, dziecka, któremu zostało ono podane oraz całej skomplikowanej drogi w tym procesie.

Podawanie mleka z banku dzieciom przebywającym na oddziale intensywnej terapii odbywa się wyłącznie za zgodą rodziców dziecka. Co ważne, zawsze poprzedzone jest rozmową na temat znaczenia mleka własnej matki dla zdrowia i rozwoju dziecka oraz udzieleniem szczegółowej informacji o metodach odciągania pokarmu. Wszystkie mamy otrzymują też niezbędne wsparcie ze strony personelu szpitala, mają również do dyspozycji najwyższej jakości sprzęt pozwalający na skuteczne i bezpieczne odciąganie pokarmu.
W oczekiwaniu na optymalną laktację u matki przejściowo podawane jest dziecku właśnie mleko z banku mleka kobiecego.

W jakich sytuacjach wcześniaki otrzymują mleko z banku mleka, a kiedy mogą być już karmione mlekiem swojej mamy?

Zawsze, gdy dziecko może być karmione zaraz po urodzeniu, robimy wszystko, aby pozyskać mleko od jego własnej mamy. W pierwszej kolejności realizujemy obowiązujący cały zespół medyczny standard stymulacji laktacji. Po wyczerpaniu tych możliwości lub w sytuacji nieobecności matki i braku dostępu do jej mleka wykorzystujemy mleko z banku mleka kobiecego. Karmienie dziecka mlekiem własnej matki realizowane jest najwcześniej, jak to tylko możliwe. Wielokrotnie dzieje się to nawet na sali porodowej, tuż po ustabilizowaniu stanu dziecka, a jeszcze przed przewiezieniem go do oddziału intensywnej terapii noworodka. Mleko z banku jest więc pokarmem przejściowym, stosowanym dopiero po wyczerpaniu wszystkich możliwości pozyskania mleka własnej matki.

Dlaczego karmienie wcześniaków mlekiem mamy jest tak ważne?

Przekazywanie przeciwciał odpornościowych z krwiobiegu matki do płodu zachodzi w trzecim trymestrze ciąży. Noworodki urodzone przed 30 tygodniem trwania ciąży praktycznie nie korzystają więc z tego procesu. Dodatkowo, jest to grupa wcześniaków o najwyższym ryzyku zgonu, a także zaburzeń stanu zdrowia i rozwoju.

Z tego względu mleko matki jest dla nich najlepszym pokarmem i swoistym lekarstwem. Posiada skład dostosowany do ich indywidualnych możliwości przyswojenia i uwzględniający ich olbrzymie potrzeby. Zawiera też szereg czynników troficznych, stymulujących wzrastanie, dojrzewanie i doskonalenie funkcji poszczególnych narządów i układów. Czynniki te działają dokładnie tak, jak w życiu płodowym. To jest absolutny fenomen, niemożliwy do odtworzenia w sposób sztuczny, stanowiący o oryginalności i niepowtarzalności pokarmu kobiecego. Co więcej, wiele z tych czynników pozostaje w mleku nawet po procesie pasteryzacji w banku mleka. I wreszcie, mleko kobiece zawiera szereg substancji podnoszących odporność dziecka, stymulujących organizm do walki z infekcją i wzmacniających mechanizmy przeciwzapalne, a także działających wprost przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo.

Czy z banku mleka mogą korzystać noworodki mam, które z jakichś powodów nie są w stanie karmić piersią?

Tak, oczywiście. Istnieją przecież przejściowe przeciwwskazania do podawania mleka własnej matki (np. leki, ciężka choroba). Wcześniaki oraz dzieci urodzone o czasie, ale chore, są grupą czerpiącą szczególnie duże korzyści z karmienia naturalnego w związku ze swoim podstawowym problemem zdrowotnym. Nasze procedury zakładają podawanie mleka z banku do trzeciego tygodnia życia dziecka lub nawet dłużej, jeśli tylko istnieje szansa na uzyskanie optymalnej laktacji i pokrycie wszystkich potrzeb żywieniowych dziecka bez konieczności uciekania się do mieszanki sztucznej.

Czy są sytuacje, podczas których małym pacjentom zamiast mleka mamy podawana jest mieszanka?

Rzeczywiste przeciwwskazania do podawania noworodkom pokarmu kobiecego są skrajnie rzadkie.

Czy mleko jest kategoryzowane?

Tak, mleko matek wcześniaków jest podawane wcześniakom, a matek dzieci donoszonych – donoszonym. Staramy się również dostosowywać wiek dziecka do fazy laktacji dawczyni, aczkolwiek nie ma potrzeby tak ścisłego doboru pokarmu. Ważniejszy jest tutaj nadzór nad przyrastaniem na wadze dzieci karmionych mlekiem z banku mleka, by w razie potrzeby wzbogacić je specjalnymi preparatami odżywczymi. Podobne działania stosuje się także w przypadku dzieci karmionych mlekiem własnej matki.

Kto może oddać mleko do banku? Jakie są kryteria wyboru dawczyń mleka?

Oddanie mleka do banku jest zawsze dobrowolnym gestem każdej z mam. Muszą one jednak spełnić dość rygorystyczne kryteria zdrowotne i społeczne, dotyczące m.in. trybu życia, diety, przyjmowanych leków czy przebytych chorób. Dopiero prawidłowe wyniki badań krwi oraz akceptowalne pozostałe kryteria pozwalają matkom stać się dawczyniami pokarmu do banku mleka.

Czy dawczynie mleka otrzymują za to jakieś wynagrodzenie?

Nie, oddawanie mleka jest czysto honorowe. Traktujemy ten gest jako wyraz najwyższego dobra. Dodatkowo honorujemy dawczynie podziękowaniami i symbolicznym prezentem w każdy Międzynarodowy Dzień Honorowej Dawczyni Mleka – 19 maja. Nowe zjawisko, które obserwujemy w ostatnim czasie to wyjątkowe relacje, jakie powstają między Rodzicami w Klinice – wzajemnej życzliwości, empatii, serdeczności i szczególnej więzi, pozostającej także po wypisaniu ze szpitala.

Czy okazjonalne/ stałe odciąganie pokarmu, żeby oddać go do banku, nie zaburza laktacji kobiety?

Tak jak mówiłam wcześniej, do banku mleka oddawane są jedynie nadwyżki pokarmu, jakie powstają podczas normalnej laktacji. Nie mówimy tu o jakiejś szczególnej stymulacji laktacji na potrzeby banku mleka. Wśród naszych dawczyń nie zdarzyła nam się sytuacja zaburzenia laktacji, chociaż na świecie opisywano tego rodzaju reakcje u kobiet.

Bank Mleka jest w Warszawie, a także w Toruniu, Krakowie i Rudzie Śląskiej. Czy oznacza to, że z jego zasobów mogą korzystać tylko kobiety mieszkające w tych miastach?

Z mleka bankowanego może korzystać każdy szpital, który wyrazi takie zapotrzebowanie. Zostaje wówczas zawarta umowa określająca zasady przekazania mleka, sposób jego transportu, procedurę podawania mleka noworodkom, dokumentację tego procesu i zakres odpowiedzialności obu stron. W tym miejscu jeszcze raz podkreślę, że mleko z banku jest bardzo wartościowym pokarmem. Kluczowe jest jednak to, by było ono podane w bezpieczny sposób.

Dr Maria Wilińska – kierownik Oddziału Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego im. Prof. Witolda Orłowskiego w Warszawie, współzałożycielka pierwszego w Polsce Banku Mleka Kobiecego, prelegentka X Międzynarodowego Sympozjum nt. Karmienia Piersią i Laktacji, które odbędzie się 17-18 kwietnia w Warszawie.

Foto: flikr.com/bibbit