USG w ciąży – ile razy można wykonać je bezpiecznie?

USG – jak to działa?

Ultradźwięki istnieją w naturze. Posługują się nimi zwierzęta w celu porozumiewania się czy podczas echolokacji. Dźwięki te są niesłyszalne dla ludzkiego ucha. Aparat USG działa tak, że odbija ultradźwięki od badanego obiektu, które wracają do aparatu i są przetwarzane w obraz. Sam aparat został skonstruowany nie z potrzeb medycznych, lecz w inżynierii  (badanie wad metalu) oraz w żegludze podmorskiej (do nawigacji, pomiaru głębokości i odległości w wodzie).

^{_{Uwaga! Reklama do czytania}}

W medycynie po raz pierwszy zastosował go w 1942 roku (do wykrywania guzów mózgu) Karl T. Dussik, neurolog-psychiatra z Uniwersytetu Wiedeńskiego. Już w latach 70. XX wieku aparat USG był obecny na wielu oddziałach szpitali w USA i Europie. USG do ginekologii zawitało na dobre w latach 80. XX wieku, kiedy to zastąpiło szkodliwy dla kobiet w ciąży aparat rentgenowski.

USG w ciąży

USG jest standardowym badaniem opieki prenatalnej. Podczas ciąży prawidłowej i niezagrożonej, można wykonywać je nie częściej niż 3 razy, w kolejnych trymestrach ciąży. W sondzie fundacji Rodzić po ludzku, 80% internautek miało więcej niż 3 badania USG, w tym ponad 20% przynajmniej 10.

Przez środowiska medyczne badanie USG jest uznane za bezpieczne, nieinwazyjne i wiarygodne, jednak zaleca się wykonywanie go tylko ze względu na ścisłe wskazania medyczne. Ekspertyzy naukowe potwierdzają, że jeśli przeprowadzone prawidłowo (krótkotrwale, z niskim natężeniem fal, w odpowiednich odstępach czasowych), badanie USG nie pociąga za sobą efektów ubocznych. Ponieważ jednak w ginekologii jest stosunkowo młodym narzędziem diagnostycznym, wciąż zalecana jest ostrożność.

Badania na temat badania

Stosowanie ultradźwięków w medycynie (nie tylko w ginekologii) wiąże się z wieloma ograniczeniami technicznymi. Moc ultradźwięków próbowana jest na wodzie, która nie pochłania energii akustycznej. Ludzkie tkanki pochłaniają je stopniowo, a zależy to przede wszystkim od ich rodzaju i grubości.

W 2000 roku, po około 20 latach stosowania USG w położnictwie, opublikowano wyniki wieloletnich prób, gdzie nie stwierdzono istotnych statystycznie szkodliwych skutków USG. Odnotowano jednak, że wciąż zbyt krótko stosuje się USG, by móc podejść do zagadnienia długoterminowo.

W 2001 r. w Szwecji, zaobserwowano związek stosowania USG i subtelnych defektów neurologicznych – mianowicie zwiększonej ilość chłopców, którzy urodzili się leworęczni. Wyniki tych badań zostały potwierdzone w tym samym roku, kiedy obserwowano zwiększony rozwój leworęczności w późniejszym okresie u tych dzieci, które były często poddawane USG w okresie prenatalnym.

W 2006 r. amerykańscy naukowcy z Yale School of Medicine opublikowali wyniki badania, które wykryło nieprawidłową migrację neuronów u myszy, podczas długotrwałej i częstej ekspozycji na ultradźwięki.

Istnieją analizy, które dowodzą, że płody kobiet, które podczas ciąży zostały poddane USG 5 razy lub więcej, charakteryzowały się opóźnionym wzrostem wewnątrzmacicznym.

Największą wadą USG jest wzrost temperatury badanych tkanek od 1℃ do nawet 6℃ (źródła nie są w tej kwestii jednoznaczne). Tak znaczna zmiana temperatury ciała może zakłócić funkcjonowanie komórek, spowodować krwawienia i mieć negatywny wpływ na rozwoju płodu we wczesnym etapie prenatalnym.

Z drugiej strony postęp technologiczny jest tak wielki, że dostępna dziś aparatura może mieć nawet kilkunastokrotnie większą moc niż ta, na której zostały wykonane powyższe badania. Kwestia ostatecznej odpowiedzi na pytanie o stuprocentowe bezpieczeństwo płodu w kontekście USG, pozostaje wciąż otwarta. Ważne, by kobiety były świadome badań, którym są poddawane w ciąży.

Źródła:

• Salvesen KA, Lees C, Ultrasound is not unsound, but safety is an issue. Ultrasound Obstet Gynecol. 2009,
• Bricker, Garcia, Henderson, Mugford, Neilson, Roberts, Martin. Ultrasound screening in pregnancy: a systematic review of the clinical effectiveness, cost-effectiveness and women’s views. „Health technology assessment”. 2000,
• Ang, Gluncic, Duque, Schafer, Rakic. Prenatal exposure to ultrasound waves impacts neuronal migration in mice. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 2006,
• Buckley, Sara. „gentle birth, gentle mothering.” A Doctor’s Guide to Natural Childbirth and Gentle Early Parenting Choices,
• Wielu autorów: Ultradźwięki w położnictwie – bezpieczeństwo coraz większe?,
• rodzicpoludzku.pl.