W zależności od stopnia rozwoju mowy dzieci w różnych momentach życia zaczynają pytać o seksualność. Zwykle jedne z pierwszych pytań wprost związanych z seksualnością dotyczą nazw ciała oraz funkcji poszczególnych narządów. Często pretekstem do kontynuowania tematu jest kolejna ciąża mamy lub ciąża innej kobiety.
Podczas rozmowy z dziećmi o seksie i seksualności warto:
- Mówić prawdę – dzieci wierzą w to, czego dowiadują się od rodziców i innych, ważnych dla nich dorosłych. Jest to więc podwójnie ważne, aby mówić prawdę – na podstawie tych słów dziecko tworzy obraz świata, przekonania o seksualności, ciele, płci itp. Używać poprawnych nazw części ciała – u dziewcząt będą to określenia takie jak: wulwa, wzgórek łonowy, srom, wargi sromowe, wagina, łechtaczka, cewka moczowa, wejście do pochwy, pochwa, perineum, krocze, odbyt; u chłopców: wzgórek łonowy, penis, prącie, członek, trzonek penisa/prącia, żołądź, rowek zażołędny, wędzidełko, moszna, woreczek/worek mosznowy, perineum, krocze, odbyt, cewka moczowa.
- Mówić prostym, zrozumiałym dla dziecka językiem – dostosować zwroty i terminologię do wieku dziecka. Trzylatka nie będzie interesowała jeszcze szczegółowa budowa ciała, raczej będzie chciał poznać nazwę i funkcję danego narządu, natomiast dla 5-latka takie informacje będą już zbyt ogólne – dziecko w tym wieku będzie chciało wiedzieć więcej, np. dlaczego penis ma wzwód, co robią plemniki, dlaczego kobiety miesiączkują.
- Dostosowywać długość wypowiedzi do wieku dziecka – im młodsze dziecko, tym mniejsza umiejętność skupienia uwagi. W rozmowie z 3-latkiem dorosły ma do dyspozycji zaledwie 2–3 minuty, podczas gdy 5-latki i starsze dzieci będą już z uwagą angażowały się w rozmowę, zadawały kolejne pytania i słuchały odpowiedzi na jeden temat nawet przez kilkanaście minut.
- Korzystać z pomocy, np. książek – zadbać jednak o to, by lektury, filmy czy zabawki nie wyeliminowały prawdziwej, uważnej, świadomej obecności w rozmowie. Nawet najlepsza książka nie jest w stanie zastąpić rodzica – jego troski, emocji, tonu głosu. W rozmowie o seksualności nie chodzi tylko o przekazanie merytorycznych informacji. Na podstawie gotowości rodzica do zaangażowania się w dialog dziecko buduje obraz tego, jakie jest nastawienie opiekuna do rozmów o tematach intymnych, czy można z nim rozmawiać o wszystkim, czy też stawiane są pewne granice w wyborze tematów. Dodatkowo z tonu głosu i sposobu rozmowy maluch buduje sobie przekonania o seksualności. Te niewerbalne komunikaty w ważny sposób wpływają na kształtowanie się postawy dziecka wobec seksualności. Jeśli więc w odpowiedzi na pytania rodzic zawsze wyciąga książkę lub inne pomoce dydaktyczne, przekazuje w ten sposób komunikat: „Nie mam zdania w tym temacie, nie wiem, jak o tym opowiedzieć. Poszukaj informacji tutaj”.
- Mieć wewnętrzną gotowość do rozmów z dzieckiem o wszystkim – niektóre pytania bywają niewygodne lub mogą zostać zadane w trudnym dla rodzica momencie. Największą trudnością zgłaszaną przez rodziców jest jednak ich wewnętrzna konsternacja, zwłaszcza kiedy dzieci wprost pytają o seks. Zdarza się, że – zaskoczeni – reagują odruchowo, np. ucinając temat. Aby uniknąć takiego scenariusza, warto, aby rodzice dali sobie wcześniej czas do spokojnego i głębokiego przemyślenia własnych opinii, postaw, nastawienia do ciała i seksu. Dzięki temu w momencie usłyszenia pytania nie będą musieli już zastanawiać się nad odpowiedzią, lecz będą mogli skorzystać z opracowanych wcześniej przez siebie fundamentów i na tym budować swoje odpowiedzi.
Zobacz więcej
Kiedy rodzice znają i stosują powyższe „zasady”, rozmowy z dziećmi stają się zdecydowanie łatwiejsze. Zwykle pozostaje w nas, jako dorosłych, pewien dylemat odnośnie do tego, jakich słów używać i jak dużo informacji przekazać dziecku. Z jednej strony maluchy mają prawo do wiedzy, z drugiej – może istnieć w rodzicach obawa przypadkowej seksualizacji dzieci.
W rozmowach warto podążać za dzieckiem. Kiedy pewien temat jest dla niego interesujący, zapewne będzie go drążyć do czasu, aż poczuje się usatysfakcjonowane zdobytą wiedzą lub znudzone. Podobnie jest w przypadku seksualności – gdy dziecko zaczyna zgłębiać kwestię cielesności bądź seksualności, może przez pewien czas być bardzo monotematyczne. Zadawać podobne pytania, szukać treści nawiązujących do tego tematu, dopytywać o większą liczbę szczegółów, by po pewnym czasie nasycić się wiedzą i skupić swoją uwagę na zupełnie innym problemie. Warto wytrwale rozwiewać wątpliwości dziecka.
Pytania do rodzica:
- Czym jest dla mnie seks i przyjemność? Jak oceniam seks oraz przyjemność? Czym jest dla mnie orgazm?
- Jakie informacje o seksie, seksualności i związkach oraz relacjach intymnych słyszałem/słyszałam od moich rodziców? Czy chcę, aby moje dziecko dostało taki sam przekaz? Jeśli inny, to co chcę w nim zmienić? W jaki sposób mogę pokazać tę wartość mojemu dziecku?
- Skąd dowiedziałem się o seksie? Czy były to dla mnie informacje ciekawe, czy raczej zaskakujące, a być może nawet straszne?
- Czy chcę, aby moje dziecko miało takie samo postrzeganie seksu, jakie miałem/miałam w dzieciństwie?
- Jakie mam podejście do własnego ciała? Co w sobie lubię? Czy chcę, aby moje dziecko miało takie samo podejście do swojego ciała, jakie ja mam do swojego?
- Jakiego życia seksualnego chcę dla mojego dziecka?
- Do czego (poza prokreacją) potrzebny jest seks? Co daje mi seks?
