Tato, jesteś ważny! O konsekwencjach braku ojca

Nieobecny tata

W Polsce bez ojca wychowuje się ok. 25% dzieci, w USA ta liczba sięga aż 40%. Powodów jest wiele, wszystkie jednak pozostają w kręgu aktualnych problemów społecznych, takich jak: przemoc domowa, zaniedbywanie, problemy alkoholowe, bieda, a także nastoletnie ciąże oraz młodociana przestępczość.

Zdarza się, że utrata kontaktu z dzieckiem nie jest wyborem ojca; polskie sądy mają długoletnią tradycję przychylnego patrzenia tylko w jedną stronę – na matkę dziecka. Częste wyjazdy ojców (w tym emigracja zarobkowa) oraz długie godziny spędzone w pracy w celu zapewnienia rodzinie stabilnej sytuacji finansowej także zbierają swoje żniwo. Stres i tempo życia oraz związana z nim presja zabierają dzieciom tatę. Jaki to ma na nie wpływ?

Od myszy do ludzi

Grupa kanadyjskich naukowców zbadała behawioralne konsekwencje nieobecności ojca u myszy kalifornijskiej. Choć zestawienie ludzi i myszy może wydawać się nieracjonalne, albo nawet zabawne, mysz kalifornijska to jedyny gatunek gryzonia, który – podobnie jak ludzie – łączy się w monogamiczne związki, a żeński i męski osobnik bierze udział w wychowaniu młodych.

Naukowcy ocenili wpływ nieobecności „męskiej myszy” na zachowania społeczne, agresję, skłonności do uzależnień potomstwa, a także przekaz dopaminy, serotoniny oraz glutaminianu w korze przedczołowej. Jest to pierwsze badanie, które łączy nieobecność ojca w życiu dziecka z zachowaniami społecznymi oraz koreluje ją z fizycznymi zmianami w mózgu. Naukowcy porównali zachowania społeczne oraz anatomię mózgu myszy będących pod opieką obojga rodziców, z tymi, które były wychowane tylko z udziałem matki.

„Mimo, że przedmiotem badania były myszy, odkrycia są wyjątkowo znamienne dla ludzi – mówi Gabriella Gobbi, profesor medycyny McGill University oraz badacz naukowy instytutu badającego choroby psychiczne oraz uzależnienia – Ponieważ jesteśmy w stanie kontrolować środowisko, w jakim trzymane są myszy, możemy też wyrównywać czynniki różniące je. Wyniki badań nad myszami w laboratorium mogą być prostsze do zinterpretowania w przeciwieństwie do badań nad ludźmi, w przypadku których nie jesteśmy w stanie kontrolować wszystkich czynników w procesie dorastania i rozwoju”(1).

Oto wnioski z badań:

1. Dzieci pozbawione kontaktu z tatą są bardziej nieśmiałe i wycofane

Osobniki wychowane bez ojca wyraźnie wstrzymywały się od pierwszego kontaktu. Wydłużał się czas biernego kontaktu, czyli obserwacji bez wyraźnych znaków interakcji, a tym samym dłuższy był czas unikania drugiego osobnika. Można to przełożyć na ludzkie trudności z nawiązywaniem znajomości i przyjaźni, nieśmiałość, izolację, niezrozumienie oraz towarzyską niezaradność.

Jednym z elementów badania poziomu interakcji społecznych był pomiar czasu, jaki spędzały badane osobniki na poznawaniu się. Zbadano czas spędzony na wstępnym zapoznaniu, opóźnienie w reakcji na drugiego osobnika, czas unikania drugiego osobnika oraz czas biernego kontaktu.

2. Obecność taty obniża poziom agresji

Ocena zachowań ofensywnych i defensywnych w parach wykazała, że myszy wychowane bez ojca, przez dłuższy czas wykazywały zachowania agresywne.

Jak można to wyjaśnić? We wczesnym okresie dorastania młode osobniki są uczone głównie przez ojców zabaw towarzyskich, w które włącza się siłowanie, przewracanie i inne typy fizycznego kontaktu. Oczywiście i matka, i ojciec mogą brać udział w takich zabawach, ale zwykle to ojcowie je inicjują. Zdarza się tak u gryzoni i większości gatunków ssaków. Taki trening wpływa na rozwój ich kompetencji społecznych w dorosłym życiu.

3. Aktywny udział ojca w wychowaniu córek zmniejsza ryzyko uzależnień w przyszłości

Jednym z testów, jakie zostały przeprowadzone, był test na otwartej przestrzeni. Obserwowano zachowania myszy w grupach, ich reakcje na siebie, prędkość poruszania się. Nie zauważono większych anomalii w ich zachowaniu, nie pojawiła się wzmożona nerwowość czy nadpobudliwość.

Drastyczna zmiana zaszła po podaniu myszom małej dawki amfetaminy. Przez siedem dni codziennie podawano myszom minimalną, dopuszczalną ilość stymulantu. Natychmiast po podaniu siódmej dawki, zauważono zwiększoną aktywność układu ruchu oraz przemierzany dystans, ale tylko u osobników żeńskich wychowanych bez ojca. To pokazuje, że mózgi osobników żeńskich, pozbawionych opieki ojca, są bardziej podatne na działanie środków stymulujących, takich jak amfetamina. Był to jedyny środek stymulujący, jaki wypróbowano.

4. Nieobecność ojca wpływa na chemiczne zmiany w mózgu

Naukowcy skupili się na trzech konkretnych substancjach syntezowanych w naszym mózgu: dopaminie, glutaminianie oraz serotoninie. Dopamina  jest neuroprzekaźnikiem i odpowiada za poziom energii, samopoczucie oraz motywację do działania. Glutaminian, czyli kwas L-glutaminowy, ma związek z procesem uczenia się oraz pamięcią, ale przede wszystkim jest głównym neuroprzekaźnikiem pobudzającym ośrodkowy układ nerwowy. Serotonina to tzw. hormon szczęścia – ma szerokie działania w organizmie, od regulacji snu, trawienia, kurczliwości mięśni, po regulowanie zachowań impulsywnych oraz potrzeb seksualnych.

Przeprowadzono szereg testów na mózgach myszy i dowiedziono, że u osobników wychowanych bez ojca można zaobserwować zmiany w transmisji dopaminy oraz glutaminianu. W przypadku glutaminianu były to żeńskie osobniki pozbawione ojca, a w przypadku dopaminy żeńskie oraz męskie. Konsekwencją tych zmian mogą być problemy z uczeniem się, motywacją, podatność na choroby afektywne (depresja) oraz wspomniana już większa skłonność do uzależnień.

5. Brak ojca upośledza inteligencję emocjonalną i zdolność nawiązywania relacji

Najbardziej widoczne upośledzenie w zachowaniach społecznych zaobserwowano u osobników żeńskich  – to właśnie te myszy wykazywały największą ilość nieprawidłowych zachowań, kiedy były połączone w pary z innymi osobnikami. U męskich osobników pozbawionych ojca zwiększył się czas pasywnego kontaktu i wydłużył czas zapoznania. Pokrywa się to z obserwacjami ludzkich pacjentów ze społeczno – poznawczymi zaburzeniami oraz zaburzeniami osobowości.

Niektóre z zachowań i zaobserwowane nieprawidłowości mogą być nie tylko efektem pozbawienia kontaktu z ojcem, ale stresu, jaki odczuwa matka po odseparowaniu jej od ojca dziecka. Obciążenie matki samotnym wychowaniem dziecka ma bowiem wpływ na jej emocje oraz zachowanie.

Podsumowując, badanie wykazało spójność zakłóceń behawioralnych myszy pozbawionych ojca z badaniami empirycznymi nad dziećmi wychowanymi bez ojca, szczególnie: zwiększone ryzyko nietypowych zachowań, działalności przestępczej, nadużywanie środków odurzających, gorsze wyniki w nauce oraz choroby psychiczne.

 

Wyświetl ten post na Instagramie.

 

W Polsce bez ojca 🧔🏻wychowuje się ok. 25% dzieci🧒🏼👶🏼, w USA ta liczba sięga aż 40%❗️❗️❗️Powodów jest wiele, wszystkie jednak pozostają w kręgu aktualnych problemów społecznych, takich jak: przemoc domowa, zaniedbywanie, problemy alkoholowe, bieda, a także nastoletnie ciąże oraz młodociana przestępczość. Zdarza się, że utrata kontaktu z dzieckiem nie jest wyborem ojca; polskie sądy mają długoletnią tradycję przychylnego patrzenia tylko w jedną stronę – na matkę dziecka🤱🏼. Częste wyjazdy ojców🧳 (w tym emigracja zarobkowa) oraz długie godziny spędzone w pracy👨🏼‍💻 w celu zapewnienia rodzinie stabilnej sytuacji finansowej💰 także zbierają swoje żniwo. Stres i tempo życia oraz związana z nim presja zabierają dzieciom tatę. Jaki to ma na nie wpływ? ➡️➡️➡️link do całego artykułu w BIO. @trotse.papa @rockdaddy.uk #instadad #dad #daddy #instatata #tata #tataidzieci #tataidziecko #polishdad #rodzicielstwo #rodzicielstwobliskosci #wychowanie #nauka #psychologia #jestembojestes #mojewszystko #familycomesfirst #familygoals #instarodzice #instarodzinka #instarodzina #dziecisawazne

Post udostępniony przez @ dziecisawazne Kwi 23, 2019 o 12:43 PDT

Tato, baw się ze mną i po prostu bądź! 

Pozytywna relacja ojciec — dziecko we wczesnych latach życia wpływa na  rozwój społeczny dziecka, skutkując umiejętnościami społecznymi, lepszymi relacjami z rówieśnikami oraz stabilnymi relacjami z przyszłymi życiowymi partnerami. Bezpośrednie zaangażowanie ojca w kontakt z dzieckiem, włączając wspólną zabawę, ma (udowodniony naukowo!) wpływ na pozytywne dzieciństwo, intelektualne oraz językowe zdolności potomstwa, a także ograniczenie młodocianej przestępczości.

Badania nad neuroprzekaźnikami dowiodły, że zmiany zachodzące w osobnikach pozbawionych kontaktów z ojcem nie objawiają się tylko na poziomie społecznym. Obserwacja mózgu i połączeń nerwowych dowodzi, że zmiany zachodzą w samej anatomii nerwów i połączeń. „To pierwsze wyniki badania naukowego, które pokazują, że pozbawienie kontaktu z ojcem w okresie rozwoju wpływa na neurobiologię potomków”(2). Wyżej opisane wnioski potwierdzają to, co już wiemy: że relacje z obojgiem rodziców są dla dziecka kluczowe dla zdrowego, optymalnego rozwoju. Nieistotne, czy rodzice są w formalnym związku, czy nie. Ojciec, czy po prostu mężczyzna jako przewodnik po świecie jest tu tak samo ważny, jak matka. 

Źródło:

(1) i (2) https://academic.oup.com/cercor/article/25/5/1163/311350