Cyfrowa heroina – czyli ile wynosi czas ekranowy bezpieczny dla dziecka?

Nowe technologie same w sobie nie są zagrożeniem. Stają się nim, gdy korzystamy z nich w sposób niekontrolowany i bezrefleksyjny. Jak zatem zadbać o to, by dziecko nie wyrosło na ekranowego nałogowca? Oto aktualne wytyczne i wskazówki.

Ile czasu przed monitorem jest bezpieczne dla dziecka?

Według Amerykańskiej Akademii Pediatrii (AAP):

• do 18 miesiąca życia: dzieci mogą korzystać z ekranów jedynie razem z osobą dorosłą i to w celu krótkich rozmów wideo, np. z rodzicem, który przebywa poza domem; 
• od 18 do 24 miesiąca życia: czas ekranowy powinien być ograniczony do oglądania wraz z opiekunem krótkich programów edukacyjnych, starannie wybranych pod względem treści i szaty graficznej; kluczowa jest tutaj aktywna obecność opiekuna, który komentuje to, co pojawia się na ekranie, i podtrzymuje interakcję z dzieckiem; 

• dzieci w wieku 2–5 lat: nadal powinny używać cyfrowych technologii razem z osobą dorosłą i to nie dłużej niż 1 godzinę dziennie; jeśli chcemy wykorzystać taki sprzęt do nauki czytania i pisania, powinniśmy sięgać po sprawdzone aplikacje (w języku angielskim są to przykładowo Sesame Workshop i Public Broadcasting Service),
• od 6. roku życia: dziecko może korzystać z nowych technologii bez udziału dorosłego, ale na ściśle określonych zasadach; co ciekawe, nie zaleca się zastępowania książek tradycyjnych czytnikami ebooków, ponieważ zawierają one interaktywne ulepszenia, mogące zmniejszać rozumienie przez dziecko czytanej treści (3).

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)wskazuje natomiast, że: 

• niemowlęta (do 12 msc): nie powinny mieć żadnego kontaktu z cyfrowymi technologiami,
• dzieci w wieku 12–24 msc: mogą pod opieką dorosłych sporadycznie oglądać programy edukacyjne w myśl zasady „im mniej tym lepiej”; w przypadku 2 lat maksymalny czas oglądania to 1 godzina dziennie,
• maksymalnie 1 godzina dziennie przed ekranem to także bezpieczny czas dla dzieci w wieku 3–5 lat (4).

Analizując oba zalecenia, możemy wyciągnąć z nich dwa podstawowe wnioski:

1. Korzystanie z urządzeń cyfrowych najlepiej ograniczyć do minimum, ustalając jednocześnie, dlaczego po nie sięgamy (cele edukacyjne, rozrywkowe, potrzeba komunikacji z kimś będącym daleko). 
2. Sprzęt nie zastąpi drugiego człowieka: zostawianie dziecka samego z tabletem jest zatem niewskazane. Jeśli małe dziecko ma bezpiecznie korzystać z czasu ekranowego, to niezbędny jest do tego zaangażowany dorosły. 

Czas przed ekranem to nie nagroda

Ważny w tym wszystkim jest jeszcze jeden aspekt. Często, chcąc ograniczyć dziecku czas spędzany przed komputerem, rodzice stosują system kar i nagród („Jak posprzątasz pokój / odrobisz zadanie domowe / dostaniesz piątkę ze sprawdzianu to będziesz mógł pograć sobie w Minecrafta”). Naukowcy z Uniwersytetu Guelph (Kanada), którzy przeprowadzili badanie na 62 dzieciach w wieku od 18 miesięcy do 5 lat, wykazali, że tego typu zabieg wychowawczy w efekcie przynosi więcej szkód niż pożytku. Czas spędzony przed ekranem komputera jest tym atrakcyjniejszy, im częściej kojarzy się z gratyfikacją. Ostatecznie dzieci, które były nagradzane dostępem do cyfrowych technologii, korzystały z nich częściej i dłużej (5).

^{_{Uwaga! Reklama do czytania}}

Jaki rodzic, takie dziecko

I na koniec to, co tyczy się całego rodzicielstwa. Otóż wszystko zaczyna się od nas, dorosłych:

„Dzieci nie rodzą się z potrzebą korzystania z technologii, ale z ciekawością świata. Technologię jednak wszędzie widzą i uświadamiają sobie, że jest w codziennym życiu niezbędna. Rodzic, który mówi do dziecka, żeby odłożył tablet, sam mając w ręku smartfon, wydaje sprzeczny i nic niewywołujący komunikat. Tym bardziej że dzieci raczej mało nas słuchają, a dużo pilniej obserwują i naśladują” (6).

Dlatego jeśli zależy nam na tym, by nasze dzieci nie przedkładały życia wirtualnego nad to rzeczywiste i nie zatraciły się w świecie cyfrowym, sami musimy wybierać obecność i relację, bliskość i zaangażowanie zamiast ucieczki w scrollowanie.

Przypisy:

1.  Badanie Millward Brown Poland dla FDN: Korzystanie z urządzeń mobilnych przez małe dzieci w Polsce. Wyniki badania ilościowego, Warszawa 2015, s. 8 (dostępne online: http://fdds.pl/wp-content/uploads/2016/05/Bak_Korzystanie_z_urzadzen_mobilnych_raport.pdf).
2.  Pojęcia wprowadzone do obiegu przez Nicholasa Kardarasa – psychoterapeutę specjalizującego się w terapii uzależnień. Więcej na ten temat można znaleźć w jego książce Glow Kids: How Screen Addiction Is Hijacking Our Kids – and How to Break the Trance, New York 2016.
3.  Screen Time and Children, The American Academy of Child and Adolescent Psychiatry (AACAP), 2020 (dostępne online: https://www.aacap.org/AACAP/Families_and_Youth/Facts_for_Families/FFF-Guide/Children-And-Watching-TV-054.aspx) oraz Media and Young Minds, Pediatrics. Official Journal of the American Academy of Pediatrics, November 2016 (dostępne online:  https://pediatrics.aappublications.org/content/138/5/e20162591).
4.  To grow up healthy, children need to sit less and play more, World Health Organization, Geneva 2019 (dostępne online: https://www.who.int/news/item/24-04-2019-to-grow-up-healthy-children-need-to-sit-less-and-play-more).
5.  Mothers’ and fathers’ media parenting practices associated with young children’s screen-time: a cross-sectional study, „BMC Obesity” 2018, vol. 5 (dostępne online: https://bmcobes.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40608-018-0214-4).
6.  Agnieszka Krzyżanowska, Kierunek offline. Jak znaleźć cyfrową równowagę i zrozumieć e-dzieciństwo swojego dziecka?, Bielsko-Biała 2020, s. 114.