Katar u dziecka – przyczyny, rozpoznanie, domowe sposoby leczenia

Czy katar to choroba? Nie. To objaw towarzyszący wielu różnym infekcjom wirusowym (rzadziej bakteryjnym), choć warto wiedzieć, że może również wskazywać na alergię, a nawet występować… bez konkretnej przyczyny. I choć często uważamy, że najskuteczniejszym sposobem na walkę z zatkanym nosem jest jeden z dostępnych w aptece aerozoli, nie należy od razu po niego sięgać. Po pierwsze, na początku należy poznać wroga (a więc dowiedzieć się, czy odwiedził nas z powodu adenowirusów, czy pyłków traw), a po drugie – dlatego że mamy do dyspozycji wiele domowych, naturalnych sposobów walki z katarem. Co ciekawe, po większość z nich wcale nie trzeba wybierać się do apteki, a na przykład do… lasu.

Ile trwa katar u dziecka?

Wspomnieliśmy już, powtarzając za starym przysłowiem, że nieleczony katar trwa tydzień. Tak naprawdę jednak jest to duże uproszczenie. Katar to dolegliwość, która może trwać zarówno kilkanaście dni i minąć bez naszej dodatkowej pomocy, jak i utrzymywać się przez miesiące, a nawet lata. Wszystko zależy od tego, co spowodowało zapalenie błony śluzowej nosa.

^{_{Uwaga! Reklama do czytania}}

Przyczyny kataru – co na katar u dziecka?

Oto on. Ostry prosty nieżyt nosa, czyli potocznie przeziębienie. Najczęściej jego przyczyną są wirusy (adenowirusy, rinowirusy, wirusy grypy i paragrypy), jednak w niektórych przypadkach (zwykle w wyniku nadkażeń bakteryjnych) odpowiadają za niego bakterie (m.in. pneumokoki). Głównym objawem ostrego nieżytu nosa jest katar – w pierwszych dniach wodnisty, w kolejnych gęstszy, utrudniający oddychanie przez nos. Spływająca po tylnej ścianie gardła wydzielina często wywołuje kaszel, ponadto może pojawić się ból głowy, a także zaczerwienienie i łzawienie oczu.

Alergiczny nieżyt nosa – czy wyróżnia się katar alergiczny?

Przewlekły katar o podłożu alergicznym bardzo często bywa mylony ze zwykłym przeziębieniem – zwłaszcza jeśli daje o sobie znać w czasie, gdy dziecko zaczyna uczęszczać do żłobka lub przedszkola. W przypadku małych dzieci winę zrzuca się wówczas na pojawiające się w tym czasie częste infekcje i bagatelizuje nieprawidłową reakcję układu odpornościowego. Alergiczny nieżyt nosa, oprócz wodnistego kataru, objawia się również uczuciem zatkanego nosa, kichaniem, swędzeniem nosa i oczu. Dzieci, u których zdiagnozowano alergiczny nieżyt nosa, powinny w miarę możliwości unikać substancji wywołujących dolegliwości. Alergii, zwłaszcza w przypadku niemowląt i nieco starszych dzieci, nie należy leczyć na własną rękę – terapię powinien dobrać alergolog. Łagodzenie objawów nieżytu alergicznego często polega na stosowaniu leków przeciwhistaminowych (doustnie) i glikokortykosteroidów (donosowo).

Niealergiczny nieżyt nosa – objawy nieżytu nosa

Zdarza się, że u dziecka obserwuje się przekrwienie błony śluzowej nosa, którego konsekwencją jest nadmiar wydzieliny, jednak ich przyczyną nie jest ani przeziębienie, ani alergia. Mówimy wówczas o idiopatycznym (naczynioruchowym, niealergicznym) nieżycie nosa. Taki katar mogą wywoływać różne czynniki drażniące błonę śluzową nosa (m.in. suche powietrze, dym papierosowy, spaliny), czasami pojawia się również w wyniku wahań hormonów i przyjmowania niektórych leków. Idiopatyczny nieżyt nosa znacznie częściej diagnozuje się u osób powyżej 20. roku życia, znacznie rzadziej rozpoznaje się go u dzieci.

Wodnisty katar u dziecka – kiedy musimy iść do lekarza?

O ile leczenie alergicznego i niealergicznego nieżytu nosa powinniśmy zostawić lekarzowi, o tyle ostry prosty nieżyt nosa możemy bardzo często leczyć samodzielnie, w domu, naturalnymi sposobami. Oczywiście, wiele zależy od stanu zdrowia i samopoczucia dziecka – jeśli mały pacjent czuje się świetnie, a dobrą zabawę przerywa mu jedynie od czasu do czasu oczyszczanie nosa, nie ma powodów do niepokoju. Jeśli natomiast dziecko nie czuje się dobrze, jest apatyczne, gorączkuje, wymiotuje, skarży się na ból ucha lub ma jakiekolwiek inne niepokojące objawy, warto zgłosić się do lekarza, który sprawdzi, czy nie doszło do nadkażenia bakteryjnego infekcji wirusowej oraz dobierze odpowiednie leki (prawdopodobnie będą to krople obkurczające błonę śluzową nosa oraz leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne, które zmniejszą stan zapalny śluzówki nosa i zatok przynosowych).

Zielony katar u dzieci – czy rzeczywiście jest się czego bać?

Zielony katar u dziecka (bez gorączki lub z podwyższoną temperaturą) zwykle kojarzy się rodzicom z infekcją bakteryjną, a co za tym idzie – z koniecznością przyjmowania antybiotyku. Nie jest to prawda. Pojawienie się żółtej, a nawet zielonej wydzieliny oznacza, że w nosie dziecka zaczynają gromadzić się komórki odpornościowe. To przy tym ostatnia (po obrzękowej i wysiękowej) faza kataru – naciekowa.

Katar u dziecka. Czy katar jest zaraźliwy?

Warto przy okazji odpowiedzieć sobie na pytanie, czy katar jest zaraźliwy. O ile alergicznym i idiopatycznym nieżytem nosa nie można się zarazić, o tyle ostry prosty nieżyt jest zaraźliwy. Wirusy i bakterie przenoszą się drogą kropelkową, a także przez kontakt z wydzielinami chorego. Czy to oznacza jednak, że dziecko pociągające nosem musi bezwzględnie zostać w domu? Nie! Jeśli czuje się ono dobrze, nie ma gorączki lub innych niepokojących objawów, spacer (najlepiej po lesie!) bardzo dobrze mu zrobi. Nieco inaczej wygląda sprawa z pójściem do żłobka i przedszkola. Choć nic nie stoi na przeszkodzie, by dziecko, któremu jedynie dokucza zatkany nos, katar czy lekki kaszel, poszło do placówki (takie podejście znane jest doskonale Anglikom i Skandynawom), o tyle nauczyciele w polskich przedszkolach często nie zgadzają się na to, by dzieci z objawami infekcji weszły na salę (nawet jeśli to katar przy ząbkowaniu) z uwagi na ryzyko zarażenia innych dzieci.

Ile trwa katar u dziecka? Co na katar dla dzieci?

Przeziębienie u dziecka trwa zwykle około 7 dni, jednak w niewielkim stopniu może utrzymywać się nawet do 3 tygodni. Ma charakter samoograniczający się, a to oznacza, że w większości przypadków ustępuje bez żadnego leczenia. Należy jednak zaznaczyć, że u pacjentów z współistniejącymi chorobami układu oddechowego może dojść do nasilenia dotychczasowych objawów (np. astmy), z kolei u osób obniżoną odpornością – do nadkażenia bakteryjnego, które może wywołać powikłania (zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc).

Co na katar u rocznego dziecka (i nie tylko)? Domowe sposoby na katar

Co możemy zrobić, gdy niedrożność nosa utrudnia dziecku swobodną zabawę, karmienie i sen? Warto przede wszystkim sięgnąć po naturalne, bezpieczne metody, które pozwolą zmniejszyć uczucie zatkanego nosa. Należą do nich:

• systematyczne oczyszczanie nosa – gruszką/aspiratorem (u niemowląt) lub chusteczką (u starszych dzieci),
• nebulizacje z soli fizjologicznej,
• nawilżanie powietrza w pomieszczeniu, w którym przebywa dziecko,
• spacery (jeśli katarowi nie towarzyszą inne niepokojące objawy),
• smarowanie okolic nosa maścią majerankową,
• odpowiednie nawodnienie.