Syropy hamujące odruch kaszlu – bardziej leczą, czy bardziej szkodzą?

Kaszel – naturalna reakcja organizmu

Kaszel to naturalny mechanizm obronny układu oddechowego. W ten sposób organizm pozbywa się z dróg oddechowych nadmiaru wydzieliny lub ciała obcego. To reakcja bezwarunkowa, która zachodzi w wyniku podrażnienia tzw. punktów kaszlowych umiejscowionych m.in. w tchawicy, krtani, nosie, gardle, oskrzelach lub jako bezpośredni impuls ze strony tkanki płucnej, oskrzeli lub innych narządów. I właśnie ze względu na obronne działanie odruchu kaszlu tłumienie go (poza nielicznymi wyjątkami) nie jest dobrym rozwiązaniem.

Zdarza się, że rodzice w przypadku wystąpienia u dziecka pierwszych symptomów infekcji (kataru, kaszlu) od razu podają suplementy diety i syropy przeciwkaszlowe dostępne bez recepty. Tymczasem leczenie kaszlu zależy od jego rodzaju, przyczyny i powinno odbywać się w porozumieniu z lekarzem. W diagnozie i odpowiednim dobraniu syropu lekarz bierze pod uwagę informacje, czy kaszel jest suchy (nieproduktywny) czy mokry (produktywny, powoduje odkrztuszanie zalegającej wydzieliny), ostry, przewlekły oraz w jakich porach dnia i nocy występuje.

Przeczytaj także: Żelki na odporność, syropki na katar – koncerny farmaceutyczne kochają nasze dzieci!

Dlaczego nie należy podawać dzieciom popularnych syropów na suchy kaszel?

Kaszel suchy bywa duszący i męczący. Objawia się uczuciem drapania w gardle, które jest skutkiem uszkodzenia nabłonka. Może mieć charakter napadowy i utrudniać dziecku sen. Choć jest bardzo dokuczliwy, nie należy go hamować, a tak właśnie działają popularne, dostępne bez recepty syropy na suchy kaszel. Wśród nich szczególnie niebezpieczne są te zawierające butamirat, dextrometorfan i kodeinę. Dlaczego?

• Butamirat to substancja o działaniu przeciwkaszlowym. Działa na ośrodek oddechowy w rdzeniu przedłużonym. Może powodować nudności, wymioty, biegunkę i zawroty głowy, a przedawkowanie niesie ryzyko zaburzeń równowagi i obniżenia ciśnienia tętniczego. Syropy zawierające butamirat można przyjmować jedynie przez kilka dni. Powinny ich unikać kobiety w ciąży, mamy karmiące i dzieci poniżej 3. roku życia.
• Dextrometorfan to pochodna morfiny o działaniu przeciwkaszlowym. Tłumi odruch kaszlu poprzez podniesienie progu wrażliwości ośrodka oddechowego w rdzeniu przedłużonym. Syropy zawierające tę substancję czynną są stosowane w leczeniu suchego, nieproduktywnego kaszlu. Syropy zawierające dextrometorfan nie powinny być stosowane przez astmatyków, kobiety w ciąży, mamy karmiące i dzieci do 6. roku życia. Dextrometorfan wchodzi w interakcje z lekami przeciwalergicznymi, lekami rozrzedzającymi wydzielinę. Substancja czynna może powodować uzależnienie.
• Kodeina to lek należący do grupy opioidów, jest pochodną morfiny. Ma działanie przeciwbólowe i przeciwkaszlowe. Kodeina ze względu na to, że jest substancją uzależniającą fizycznie i psychicznie nie powinna być podawana dzieciom poniżej 12. roku życia (1). Nie powinny jej przyjmować także kobiety w ciąży, mamy karmiące, astmatycy, osoby cierpiące na niedrożność jelit. Nie powinno się jej łączyć z lekami nasennymi, uspokajającymi i alkoholem. Wysokie poziomy morfiny mogą prowadzić do ciężkich powikłań, np. trudności w oddychaniu. Przedawkowanie może wywoływać agresję, halucynacje, stany lękowe, pobudzenie, dreszcze.

Przeczytaj także: Woda, cukier i pochodne morfiny – co znajdziemy w popularnych syropach na kaszel?

Warto pamiętać, że leczenie objawowe (a więc podawanie syropów przeciwkaszlowych) eliminuje jedynie symptomy, a nie leczy przyczyny problemu. Alternatywą dla hamowania odruchu kaszlu jest regeneracja uszkodzonego nabłonka i podrażnionej śluzówki. Takie kojące działanie ma syrop z droserą. Idealnie sprawdza się przy suchym, męczącym, napadowym kaszlu. Ma właściwości rozkurczające, działa również przeciwzapalnie i bakteriobójczo na paciorkowce, gronkowce i prątki wywołujące zapalenie górnych dróg oddechowych. Jest bezpieczny, nie wykazuje działań niepożądanych. Można go podawać dzieciom bez ograniczeń wiekowych oraz kobietom w ciąży i mamom karmiącym.

Jak bezpiecznie walczyć z infekcją i suchym kaszlem?

Dzieci często zapadają na różne infekcje, ponieważ ich system immunologiczny nieustannie się kształtuje. Proces nabywania odporności trwa do mniej więcej 12. roku życia. Chcąc wspierać dziecko w budowaniu odporności, warto pamiętać, że to proces rozciągnięty w czasie, którego nie da się przejść na skróty.

Na system immunologiczny wpływa:

• rodzaj przebytego porodu,
• karmienie piersią,
• zdrowa, różnorodna, naturalna dieta oparta na produktach sezonowych,
• odpowiednia mikroflora jelit,
• regularna aktywność fizyczna,
• częste przebywanie na świeżym powietrzu.

Dlatego w pierwszej kolejności, warto nastawić się na działanie długoterminowe – dbać o zbilansowane posiłki, unikać cukru i produktów przetworzonych oraz spędzać dużo czasu w ruchu i na świeżym powietrzu.

Podczas pierwszych symptomów infekcji, warto wspierać dziecko:

• dietą – w czasie przeziębień szczególnie polecana jest kasza jaglana, która ma działanie odśluzowujące organizm. Dodatkowo można sięgać po ziemniaki, dynię, czosnek, cebulę, imbir. W czasie infekcji lepiej unikać nabiału, słodyczy, świeżych warzyw i owoców oraz soków owocowych, a zamiast tego lepiej podawać wodę z miodem i cytryną, kompoty lub ziołowe herbatki.
• domowymi sposobami – na kaszel doskonale sprawdzą się  herbatka z lipy, siemię lniane i domowe syropy, np. syrop z cebuli, syrop z czosnku, syrop z pędów sosny lub syrop z nasion kopru włoskiego. Na wzmocnienie odporności można podawać także domowy syrop z owoców czarnego bzu lub sok z malin.                                                     
• naturalnymi preparatami – preparaty te zawierają wyciągi roślinne, najczęściej z sosny, podbiału, porostu islandzkiego, tymianku, czarnego bzu, drosery. Syrop z droserą działa rozkurczowo na mięśnie wyściełające drogi oddechowe i stanowi bezpieczną alternatywę w leczeniu suchego kaszlu. Dzięki przeciwzapalnym i bakteriobójczym właściwościom, sprawdza się także w przypadku stanów zapalnych dróg oddechowych z podrażnieniem śluzówki. 
• nebulizacją – domowe inhalacje to naturalna, prosta i tania metoda pozwalająca szybko udrożnić zatkany nos, nawilżyć błony śluzowe i rozrzedzić zalegającą wydzielinę. Można je wykonywać przy pomocy soli fizjologicznej, ziół lub olejków eterycznych.

Oczywiście, jeśli objawy nie ustępują, nasilają się lub towarzyszy im wysoka gorączka, należy skonsultować się z lekarzem.

Bibliografia:

(1) https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/referrals/codeine-containing-medicines; 20150519_kodeina_dzieci_informacja.pdf