Kategorie
Zdrowie

Rozwój mowy dziecka do drugiego roku życia

W tym artykule chcę prześledzić rozwój komunikacji dziecka – począwszy od narodzin do drugiego roku życia, aby pokazać co i w jakim czasie powinno opanować, na co każdy rodzic powinien zwrócić uwagę, a na co można jeszcze ze spokojem czekać

Każde dziecko rozwija się indywidualnie – to znaczy, że w różnym tempie osiąga umiejętności z każdego zakresu rozwoju, w tym mowy.

Wydaje się, że zazwyczaj dwulatek już bardziej lub mniej sprawnie rozmawia ze swoją mamą czy tatą, ale czasem tak nie jest. Często rodzice zaniepokojeni są powolnym rozwojem lub brakiem mowy u dziecka. Zastanawiają się czy z ich dzieckiem jest wszystko w porządku?  Czy powinno już mówić? Jeśli tak, to czy powinny to być wyrazy, zdania pojedyncze czy dłuższe wypowiedzi? Czy powinni iść do logopedy?

komunikacja

Te i wiele innych pytań zadają sobie rodzice niejednego dwulatka. Niestety bardzo często zdarza się, że są oni pozostawieni sami sobie ze swoimi problemami. Czasami boją się konsultacji, a niejednokrotnie słyszą, że do trzeciego roku życia dziecka nie należy się martwić brakiem mowy. Często nawet lekarze twierdzą, że i tak nic się nie poradzi, że jest jeszcze za wcześnie. Nic bardziej mylnego.

Uwaga! Reklama do czytania

Cudowne wierszyki, które przez zabawę wspierają rozwój językowy dzieci.

Logopeda

Dziecko od samych narodzin może już być konsultowane u logopedy. Na początku może on oceniać budowę oraz sprawność aparatu artykulacyjnego (budowa języka, podniebienia, ust) oraz służyć pomocą i radą, jeśli chodzi o pielęgnację oraz stymulację dziecka. Warto pamiętać, że logopeda nie pracuje tylko z dziećmi, które nieprawidłowo wymawiają głoski takie jak sz, rz, cz, dż, r itp., choć dopiero w takich wypadkach wiele dzieci trafia do tego terapeuty.

Pamiętajmy, że zajmuje się szeroko pojętą komunikacją – zarówno werbalną (słowa, zdania), jak również niewerbalną (gesty, mowa ciała). W komunikacji nie chodzi tylko o słowa, ale o umiejętność nawiązywania relacji z drugą osobą, komunikowanie własnych potrzeb, pokazywanie stanów emocjonalnych. U dzieci jeszcze niemówiących logopeda ocenia rozwój sprawności komunikacyjnej dziecka oraz może pracować nad motywacją dziecka do komunikacji.

Jak zrozumieć małe dziecko

Poradnik pomagający w codziennej opiece nad Twoim dzieckiem

Zobacz w księgarni Natuli.pl

Rozwój i komunikacja

W tym artykule chcę prześledzić rozwój komunikacji dziecka – począwszy od narodzin do drugiego roku życia, aby pokazać co i w jakim czasie powinno opanować, na co każdy rodzic powinien zwrócić uwagę, a na co można jeszcze ze spokojem czekać.

Przedstawione etapy rozwoju komunikacji jedynie w przybliżeniu ukazują kolejność oraz czas nabywania przez dziecko poszczególnych umiejętności. Każde dziecko będzie je przechodziło w swoim tempie. Zasób słownictwa w tym wieku jest ściśle związany z doświadczeniami dziecka, np. rodziną, w jakiej się wychowuje, miejscem zamieszkania.

1–3 miesiąc życia

W 1. miesiącu życia dziecka następuje wiele zmian, dlatego należy zapewnić mu należytą opiekę. Z ciepłego i bezpiecznego miejsca, jakim jest łono matki, wkracza do nowego świata, gdzie musi przyzwyczaić się do zmian temperatury, nowego sposobu oddychania oraz przyjmowania pokarmu.
Pierwsze dwa miesiące życia dziecka to czas, gdy występują u niego dźwięki krtaniowe związane z przyjmowaniem pokarmu. Jest to czas, gdy dzieci komunikują swoje potrzeby, samopoczucie oraz odczuwany dyskomfort płaczem, krzykiem, marudzeniem i pomrukiwaniem. Jest to nieświadoma forma komunikacji dziecka z otoczeniem.

W 2. miesiącu życia możemy zaobserwować głużenie dziecka, które jest spontaniczną produkcją dźwięków, składających się z samogłosek, dźwięków gardłowych, np. agu, kli, gli, bwe itp. Poza dźwiękami w tym czasie zaczyna się pojawiać uśmiech skierowany do bliskich osób, są to początki tzn. uśmiechu społecznego. W tym czasie zauważamy już również zróżnicowanie płaczu dziecka – inaczej płacze, gdy chce jeść, a inaczej, gdy zachodzi potrzeba zmiany pieluchy –
mówimy tu już o początku komunikacji dziecka z otoczeniem.
W 3. miesiącu dziecko zwraca większą uwagę, gdy się do niego mówi, jest zaciekawione osobami i uczy się poprzez patrzenie oraz słuchanie innych.

4–6 miesiąc – rozkwit głużenia, melodyjne wokalizacje

W tym czasie dziecko wydaje z siebie coraz więcej dźwięków, pojawiają się pierwsze głoski wargowe tj. m, p, b. Dzieci nabywają również umiejętność zmiany wysokości wydawanych przez siebie dźwięków. To wszystko związane jest z rosnącą sprawnością ruchową dziecka, w tym sprawnością aparatu artykulacyjnego.
Około 5. miesiąca dziecko zaczyna realizować sylaby składające się ze spółgłosek i samogłosek, pojawiają się również inne spółgłoski, np. t, g, d.

6 – 9 miesiąc

Około 6. miesiąca życia zaczyna się pojawiać gaworzenie, czyli pierwsze świadome dźwięki wydawane przez dziecko. Jest to ważny moment, ponieważ pojawienie się gaworzenia świadczy o braku poważniejszych zaburzeń słuchu oraz jest początkiem świadomego tworzenia dźwięków przez dziecko. Wsłuchuje się ono w dźwięki otoczenia oraz te wydawane przez siebie samo –
powtarza je, zaczyna bawić się swoją mową, co sprawia mu radość. Zaczyna łączyć samogłoski ze spółgłoskami tworząc sylaby. Dźwięki wydawane przez dzieci w tym okresie nie posiadają jeszcze znaczenia. Dzięki gaworzeniu niemowlę zaczyna wytwarzać skojarzenia pomiędzy dźwiękiem a obrazem przedmiotu, który się do niego odnosi.

W tym czasie dzieci zaczynają również posługiwać się gestami dwustronnymi, w które nie jest zaangażowany przedmiot, ale osoba, np. dziecko podnosi rączki do góry, ponieważ chce, aby wziąć je na ręce.

W kolejnych miesiącach dziecko doskonali gaworzenie – staje się ono coraz bardziej zróżnicowane, wzbogacone o nowe głoski. Około ósmego miesiąca naśladuje, powtarza oraz samodzielnie wokalizuje sylaby. Rozumie wypowiedzi zabarwione emocjonalnie, np. “brawo”, “pięknie”. W tym czasie możemy również zaobserwować inicjowanie dialogu przez dziecko – mówi po swojemu, jednak ważne jest to, że odnosi się do dorosłego, patrzy na niego.

W 9. miesiącu dziecko gotowe jest już do artykulacji słów, naśladuje dźwięki z otoczenia. Ważnym momentem w jego rozwoju jest wskazywanie palcem, które świadczy o gotowości do nauki języka. W tym czasie dziecko współdzieli uwagę z dorosłym, czyli pokazuje przedmiot i sprawdza, czy dorosły patrzy na to samo co ono. Wskazanie palcem jest komunikatem: „Zobacz! Tam jest coś ciekawego” lub „Daj mi to”. W ten sposób dziecko próbuje zwrócić uwagę dorosłego na przedmioty i zdarzenia lub chce, aby dorosły zrobił coś z przedmiotem.

Pod koniec 1. roku życia

W tym czasie u dzieci występują już słowa zbudowane z sylab otwartych, takie jak „mama”, „tata”, „baba”, „pa pa”, „nie”. Dzieci próbują nazywać przedmioty i osoby. W tym czasie bawią się również głosem, tworząc długie melodyjne ciągi sylab.
Pod koniec pierwszego roku życia dzieci rozumieją kilka słów, głównie rzeczowników. Reagują na nazwy często powtarzających się sytuacji, na imiona bliskich, zabawki. Nie rozumieją jeszcze zdań.

Na tym etapie rozwoju wielkie znaczenie odgrywa dążenie do kontaktu z drugim człowiekiem. To właśnie on jest najważniejszy. Dziecko odnosi swoje radości oraz smutki do mamy lub do taty. Zabawa jest fajna, jeśli włączą się w to również inne bliskie osoby, natomiast przedmioty same w sobie nie skupiają uwagi dziecka przez dłuższy czas.

Uwaga! Reklama do czytania

Seria: Niegrzeczne książeczki

Niegrzeczne dzieci? Nie ma czegoś takiego!

Wierszyki bliskościowe

Przytulaj, głaszcz, obejmuj, bądź zawsze blisko.

Tylko dobre książki dla dzieci i rodziców | Księgarnia Natuli

Po 12. miesiącu życia

U dzieci następuje intensywny rozwój mowy oraz rozumienia (rozumieją proste polecenia i pytania). Reagują na pytania o bliskich, np. „gdzie tata?” oraz na prośby takie jak „daj misia”. Wypowiedzi dziecka są jednoczłonowe i stanowią etykiety dla przedmiotów, zabawek czy osób. Dziecko w tym czasie rozumie kilka lub kilkanaście słów odnoszących się do najbliższego otoczenia. Reaguje na domowników, nazwę ulubionego pokarmu czy nazwę sytuacji, np. spacer.

Około 14. miesiąca w słowniku dziecka rzeczowniki przeważają nad czasownikami. Dzieci mogą nazywać osoby (“mama”, “tata”, “baba”), przedmioty ze swojego otoczenia (np. “mi” jako miś, “bum” jako auto), nazywać zwierzęta (“pi pi” – ptaszek). Czasowniki zazwyczaj występują w formie rozkazu lub oznajmień – „da” jako daj, „a-a-a” jako spanie, „am” jako jedzenie. Nie obserwuje się jeszcze łączenia wyrazów. Wypowiedziane słowo pełni rolę zarówno nazwania przedmiotu, jak i czynności z nim związanej (np. “buty” jako nazwa przedmiotu, ale również prośba o to, aby je założyć).

Około 18. miesiąca życia wypowiedzi dziecka składają się zazwyczaj z jednego wyrazu, rzadko dwóch. Następuje dalszy rozwój słownictwa oraz rozumienia poleceń i zakazów.

Duże znaczenie odgrywa fakt, że rozumienie znacznie wyprzedza rozwój wypowiedzi dziecka. W 2. roku życia dzieci posiadają dosyć duży zasób słownictwa biernego (rozumianego), podczas gdy słownictwo czynne (mówione) jest jeszcze niewielkie. Dwuletnie dziecko rozumie nazwy osób, przedmiotów i czynności, które związane są z jego codziennymi doświadczeniami. Jego mowa jest często jeszcze bezfleksyjna, czyli nie odmienia wyrazów. Pod koniec 2. roku życia możemy odnotować wypowiedzi dwuwyrazowe. Dzieci zazwyczaj wypowiadają wszystkie samogłoski oraz dużą część spółgłosek, choć w tym czasie są one jeszcze zmiękczane.

Czy zatem dwulatek powinien już mówić?

Jeśli dziecko nie komunikuje się z rodzicami werbalnie, to ważne, aby zaobserwować, czy robi to w inny sposób. Czy potrafi pokazać, czego chce, czy dzieli się z innymi swoimi emocjami, czy kontakt z drugą osobą jest dla niego ważny, czy też od niego stroni, oraz czy próbuje naśladować zarówno zachowania osób, jak i dźwięki.
Gdy dwuletnie dziecko jeszcze nie mówi, istotne jest także, aby sprawdzić, dlaczego.
Należy również bacznie przyglądać się, czy dziecko rozumie wypowiedzi rodziców. Chodzi tu jednak o same wypowiedzi, a nie ich połączenie z gestem, np. „daj misia” bez pokazywania na niego palcem lub wyciągania ręki.

Nie bójmy się iść do logopedy, choćby tylko po to, by porozmawiać o prawidłowym rozwoju dziecka oraz zasięgnąć porady odnośnie jego stymulacji i właściwej pielęgnacji.

Bibliografia:
Cieszyńska J., Korendo, M. (2007). Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka od noworodka do 6 roku życia. Wydawnictwo Edukacyjne: Kraków
Demel, G. (1978). Minimum logopedyczne. WSiP: Warszawa
Tomasello, M. (2002). Kulturowe źródła ludzkiego poznania. Państwowy Instytut Wydawniczy: Warszawa

Foto

Autor/ka: Karolina Cel- Łakomska

Logopeda. Pracuje w Centrum Tarapii i Rozwoju Dziecka ASYSTA

3 odpowiedzi na “Rozwój mowy dziecka do drugiego roku życia”

Mam to szczęście, że komunikacja werbalna z moim prawie 2 letnim dzieckiem jest niezwykle bogata – córeczka mówi (prawie) wszystko: buduje zdania złożone w czasie przeszłym, przyszłym i teraźniejszym, liczy, zna (prawie) cały alfabet, śpiewa około 20 piosenek, operuje słowami 4 sylabowymi. Jej komunikacja nabrała tempa gdy miała około roczku. Najpierw powtarzała jak mała 'papużka’ to co słyszała, teraz tworzy własne zdrobnienia, eksperymentuje ze słowami.

U mnie podobnie było. Do roku mój synek był małomówny, po roczku zaczął iść jak burza. Ma półtora roku, a mówi już zdaniami krótszymi, dłuższymi, czasem nawet czterowyrazowymi („Zobacz mamusiu, Fiat Uno” ;)). Cieszę się ,bo potrafi mi powiedzieć o co mu chodzi, czego chce, na co się złości i co boli… ale jeszcze rok temu byłam przygotowana, że długo nie usłyszę jak mówi ;) bardzo sporadycznie gaworzył i w ogóle się odzywał.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.