Rozwój postawy ciała, cz.3 – profilaktyka i terapia

Co zrobić, gdy wada postawy ciała zostanie potwierdzona specjalistycznym badaniem lekarskim lub fizjoterapeutycznym? Przede wszystkim należy podjąć współpracę z fizjoterapeutą pracującym z dziećmi z wadami postawy, a jeśli jest to poważna wada lub wręcz schorzenie, jakim jest np. skolioza – z osobą wyszkoloną w konkretnych problemach (np. fizjoterapeutą, który odbył szkolenia z metod pracy z dzieckiem ze skoliozą, takie jak metoda FITS czy PNF).

Jak wygląda fizjoterapia?

Fizjoterapeuta określa rodzaj, częstotliwość i długość spotkań z dzieckiem. W czasie terapii wykonywane będą różne formy aktywności ruchowej, oddziałujące korekcyjnie na zaburzony narząd ruchu oraz poprawiające wydolność układu oddechowego i sercowo – naczyniowego. Mogą być wykonywane zabiegi z zakresu terapii manualnej. Fizjoterapeuta będzie ponadto uczył dziecko przyjmowania prawidłowej postawy ciała oraz ergonomii w zakresie wykonywania codziennych czynności. Warto pamiętać jednak, że nawet najlepiej wykonywane ćwiczenia z terapeutą, to za mało. Konieczne jest respektowanie zaleceń fizjoterapeuty w codziennej aktywności, bo właśnie to będzie utrwalało efekty terapii. Niejednokrotnie zestawy ćwiczeń muszą być wykonywane także w domu, a wszelkie inne aktywności ruchowe dziecka powinny odbywać się wedle wskazówek fizjoterapeuty. Przykładowo, dzieci ze skoliozą powinny unikać skoków na twardym podłożu, noszenia ciężkich przedmiotów i sportów nadmiernie angażujących jedną część ciała.

Przeczytaj również: Rozwój postawy ciała, cz. 1 – co powinno nas zaniepokoić?

W przypadku schorzeń, wad postawy ciała o dużym nasileniu lub w przypadku dzieci, które nie współpracują z terapeutą i nie są zdolne do wykonywania ćwiczeń korekcyjnych, konieczne może być stosowanie dodatkowego wsparcia w postaci zaopatrzenia ortopedycznego: mogą to być specjalne wkładki do obuwia, dynamiczne łuski lub gorsety. Fizjoterapeuci często wspomagają się specjalnymi plastrami (kinesiologytaping), które pozwalają na dłuższe utrzymanie efektu terapeutycznego, osiągniętego podczas pojedynczej sesji ćwiczeń.

Kluczowe znaczenie dla prawidłowego przebiegu procesu kształtowania się prawidłowej postawy ciała, ma oczywiście profilaktyka. Według obowiązujących zaleceń eksperckich, do najważniejszych jej elementów należeć powinny:

codzienna, urozmaicona aktywność motoryczna o umiarkowanej i dużej intensywności dostosowana do etapu rozwoju dziecka;
ograniczenie do minimum zajęć nie wymagających żadnej aktywności ruchowej – oglądania TV, grania na komputerze;
zapewnienie dziecku ergonomicznych warunków pracy w miejscu nauczania – dostosowanie ławki do wzrostu i budowy dziecka, zadbanie o właściwe oświetlenie, właściwą odległość od tablicy;

Amerykańskie instytucje zalecają dzieciom codzienną, co najmniej godzinną aktywność o charakterze aerobowym oraz ćwiczenia wzmacniające, wykonywane przynajmniej trzy razy w tygodniu. Najnowsze rekomendacje Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), Platformy Unii Europejskiej do Spraw Żywienia, Aktywności Fizycznej i Zdrowia (European Platform for Action on Diet, Physical Activity and Health) oraz innych powołanych instytucji, zalecają dzieciom w wieku szkolnym „codzienną, godzinną, urozmaiconą aktywność motoryczną o umiarkowanej i dużej intensywności, w formie dostosowanej do etapu rozwoju dziecka, będącą źródłem radości i satysfakcji”.

Przeczytaj również: Rozwój postawy ciała, cz. 2 – wady postawy, z których się nie wyrasta

Promując aktywność fizyczną warto opierać się na zmodyfikowanej piramidzie aktywności fizycznej adresowanej do dzieci i młodzieży, która zaleca, by:

Codziennie (najczęściej jak to możliwe): wchodzić po schodach, zamiast jeździć windą, chodzić na spacery, wysiadać z autobusu o jeden przystanek wcześniej i dalej iść pieszo, chodzić po zakupy, bawić się na powietrzu i pomagać w pracach domowych.
3–5 razy w tygodniu wykonywać ćwiczenia aerobowe, trwające nie krócej niż 20 minut: jazdę na rowerze, na wrotkach lub deskorolce, szybkie marsze oraz, co najmniej 20 minut jednorazowo, uprawiać dyscypliny sportowe, takie jak piłka nożna, koszykówka, siatkówka, gra w tenisa, jogging.
2–3 razy w tygodniu uelastyczniać ciało aerobikiem, tańcem, sztukami walki, ćwiczeniami ze skłonami oraz uprawiać rekreacyjnie różne aktywności, takie jak zabawa w berka lub chowanego, chodzenie po górach, gry zespołowe w szkole lub parku, długie spacery.
Ograniczyć do minimum zajęcia nie wymagające żadnej aktywności ruchowej – oglądanie TV, granie na komputerze, siedzenie.

Wyłącz komputer i idź pobiegać z dzieckiem!

Autorzy wielu publikacji wskazują na zaobserwowaną na przestrzeni lat tendencję do wybierania przez dzieci i rodziny coraz bardziej pasywnych form spędzania czasu wolnego. Przykładowo badania Głównego Urzędu Statystycznego wskazują, że czas spędzany przez dzieci przeciętnie przed TV wzrósł z 2 godzin dziennie w roku 1996 do 2,4 godzin dziennie w roku 2009 i niestety tendencja wzrostowa stale się utrzymuje. Nowoczesne technologie – komputery, smartfony i tablety stają się bezkonkurencyjne, bo proponują niezwykle atrakcyjne dla dziecka rozrywki. Równocześnie jednak unieruchamiają dziecko na wiele godzin, przyczyniając się do powstawania nieprawidłowości w rozwijającym się ciele.

Zalecenia omówione powyżej mogą wydawać się dosyć restrykcyjne, od wielu rodziców wymagają zmiany własnych nawyków, przyzwyczajeń, czy sposobu myślenia. Niewątpliwie jednak inwestycja w zdrowy kręgosłup i sylwetkę dziecka będzie procentować w przyszłości, nie mówiąc już o innych korzyściach, jakie całej rodzinie przyniesie stosowanie się do zasad zdrowego stylu życia. Pamiętajmy, że z wady postawy się nie wyrasta – jeżeli w odpowiednim momencie nie zostaną podjęte konkretne działania profilaktyczne i terapeutyczne, wada postawy będzie rosła razem z dzieckiem.