Wody płodowe – jak wyglądają, jaką pełnią funkcję?

Pęcherz płodowy, zwany również workiem owodniowym, powstaje w pierwszym trymestrze ciąży. Zbudowany jest on z trzech warstw błon płodowych. Jedną z nich jest otaczająca płód owodnia, czyli szczelnie zamknięta, wypełniona płynem powłoka. Płyn ten nazywany jest wodami płodowymi lub płynem owodniowym.

Czym są wody płodowe?

Wody płodowe stanowią środowisko dla rozwijającego się w macicy płodu. Ilość wód płodowych zmienia się w czasie ciąży. Na początku trzeciego miesiąca to zaledwie kilkanaście mililitrów, jednak w ostatnich tygodniach ciąży objętość ta może wynieść 1,5 litra (a w niektórych sytuacjach nawet więcej, o czym napiszemy później). Płyn owodniowy składa się niemal w 99% z wody. Pozostały 1% stanowią białka, tłuszcze, sole organiczne i nieorganiczne, enzymy, hormony, witaminy, a także komórki nabłonka płodu. Skład ten wygląda nieco inaczej pod koniec ciąży – wówczas, oprócz substancji odżywczych, w wodach płodowych znajdują się również fragmenty mazi płodowej i meszku, który pokrywa skórę dziecka.

Płyn owodniowy – funkcje wód płodowych

Wody płodowe pełnią szereg bardzo ważnych funkcji. Najważniejszą z nich jest ochrona płodu – wypełniony płynem owodniowym pęcherz płodowy chroni dziecko przed urazami mechanicznymi, wahaniami temperatury oraz szkodliwymi drobnoustrojami, znajdującymi się w pochwie. Wody płodowe umożliwiają wymianę substancji odżywczych, wspierają również rozwój układu oddechowego, trawiennego i moczowego dziecka. Maluch, połykając wody płodowe, przygotowuje się do oddychania i trawienia. Dzięki tym intensywnym treningom jego narządy będą w stanie podjąć pracę tuż po porodzie.

Badanie płynu owodniowego – co ma na celu?

W drugim trymestrze ciąży przeprowadza się badanie USG, które obejmuje nie tylko ocenę budowę anatomicznej dziecka, lokalizację łożyska i ocenę sznura pępowinowego, ale również ilość wód płodowych. Badanie to jest bardzo ważne, ponieważ objętość płynu owodniowego wiele mówi nam o zdrowiu dziecka. Ginekolog mierzy wówczas głębokość wód w czterech najgłębszych kieszonkach płynowych, a następnie sumuje pobrane pomiary. W ten sposób otrzymuje się indeks płynu owodniowego (AFI). Objętość wód płodowych zmienia się wraz z każdym miesiącem ciąży – na początku rośnie, jednak w ostatnich tygodniach maleje. Prawidłowy wynik AFI powinien mieścić się w przedziale 5-25. Jeśli wartość AFI jest niższa, diagnozuje się małowodzie – większa objętość świadczy natomiast o wielowodziu.

Małowodzie – jak je rozpoznać?

Małowodzie oznacza zbyt małą objętość płynu owodniowego. Najczęściej rozwija się w ostatnich miesiącach ciąży, jednak może pojawić się również na jej wcześniejszych etapach. Małowodzie rozpoznaje się u 4% kobiet i zwykle nie wiąże się z żadnym ryzykiem dla matki i płodu. Tylko w nielicznych wypadkach zdarza się, że zbyt mała objętość wód płodowych może przyczynić się do deformacji płodu lub zaciśnięcia pępowiny. Małowodzie może również wskazywać na pewne wady rozwojowe u dziecka. Większość przyszłych mam, u których stwierdzono zbyt małą objętość wód płodowych, będzie musiała jedynie dużo odpoczywać i wypijać większą ilość płynów. Jeśli jednak okaże się, że małowodzie może zagrozić dobrostanowi dziecka, ginekolog najprawdopodobniej podejmie decyzję o natychmiastowym rozwiązaniu ciąży.

Wielowodzie – o czym może świadczyć?

Wielowodzie z kolei oznacza zbyt dużą objętość płynu owodniowego. Jest to bardzo rzadkie powikłanie, występujące zaledwie u 1% kobiet w ciąży. Może być wynikiem niektórych wad rozwojowych u dziecka, zrośnięcia przełyku, zwężenia tchawicy lub cukrzycy ciążowej. Warto jednak wiedzieć, że w większości przypadków wielowodzie ma łagodny charakter i jest oznaką chwilowego zakłócenia produkcji wód płodowych. Wówczas nie wymaga leczenia (nadmiar płynu zostanie wchłonięty). Jeśli natomiast objętość wód płodowych jest bardzo duża, lekarz może skierować nas na amniopunkcję terapeutyczną, czyli zabieg polegający na upuszczeniu nadmiaru wód płodowych z pęcherza płodowego.

^{_{Uwaga! Reklama do czytania}}

Wody płodowe – jak wyglądają? Kolor wód płodowych

Prawidłowe wody płodowe są przezroczyste, jednak pod koniec ciąży mogą być lekko mętne (przypominają wówczas wodę z mydlinami). Mają słodkawy zapach, przez co łatwo jest je odróżnić od moczu, który wydziela ostrą woń amoniaku. Sygnałem, który powinien nas zaniepokoić i skłonić do szybkiej wizyty w szpitalu, jest nieprzyjemny zapach lub ciemne zabarwienie wód płodowych. Może to oznaczać, że doszło do zakażenia lub niedotlenienia dziecka.

Odejście wód płodowych – kiedy udać się do szpitala?

Odejście wód płodowych najczęściej jest oznaką rozpoczynającego się porodu. Niezależnie od tego, czy zaobserwujemy gwałtowny, czy powolny wyciek wód płodowych, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem lub wybrać się do szpitala (zwłaszcza jeśli pęcherz płodowy pękł przed 37 tygodniem ciąży). W donoszonej ciąży pierwsze skurcze macicy najprawdopodobniej pojawią się w ciągu najbliższych 24 godzin, jednak większość specjalistów zwykle decyduje się wywołać poród wcześniej, by zapobiec ewentualnemu zakażeniu.