Kategorie
Rodzina

12 naturalnych potraw wigilijnych

12 przepisów na zdrowe i naturalne potrawy wigilijne – barszcz kiszony, zupa grzybowa, bigos z suszonymi śliwkami, pierogi z kapustą i grzybami, kutia, piernik z marchwi, chleb razowy, kapusta z grochem, sałatka warzywna, ćwikła z chrzanem, pasztet z cieciorki, tofu w sosie greckim

1. Barszcz kiszony

4-5 średnich czerwonych buraków, dokładnie umytych i pokrojonych w plasterki zalewamy w glinianym naczyniu letnią przegotowaną studzienną lub źródlaną wodą. Aby zapoczątkować fermentację, dodajemy 3 łyżki kiszonego żuru, szczyptę soli, można też wrzucić kilka ziaren ziela angielskiego i listek laurowy – całość odstawiamy w ciepłe miejsce na 3-4 dni. Ukiszony barszcz jest intensywnie ciemnoczerwony i kwaskowo-winny. Można do niego dodać łyżkę słodu zbożowego lub syropu buraczanego – wtedy stanie się lekko kwaśno-słodki. To doskonały napój regenerująco-witalizujący na wigilijny stół.

2. Zupa grzybowa

Opłukane suszone grzyby moczymy w zimnej wodzie przez klika godzin, następnie gotujemy. Gdy grzyby są półmiękkie, dodajemy pokrojone warzywa (marchew, seler, pasternak lub pietruszkę i cebulę), glona wakame (3-4 cm) i gotujemy do miękkości. Przyprawiamy solą, pieprzem ziołowym i sosem sojowym.

3. Bigos z suszonymi śliwkami

Prawdziwy bigos wymaga wiedzy kulinarnej, wytrwałości i konsekwencji.
Długotrwały proces podlewania, mieszania, duszenia, przyprawiania, schładzania (a niekiedy mrożenia) i ponownego podgrzewania sprawia, że wszystkie składniki tworzą harmonijną, dopełniającą i niepowtarzalną całość. Dlatego należy grzyby i suszone śliwki namoczyć na noc. Grzyby ugotować w wodzie, w której się moczyły (grzyby nie powinny być za bardzo rozdrobnione, mają być wyczuwalne w bigosie). Kapustę kiszoną ugotować z liściem laurowym i zielem angielskim. Kapustę słodką drobno pokroić i ugotować z namoczonymi wcześniej grzybami i pokruszonym glonem kombu, w połowie gotowania dodajemy suszone śliwki. Marchew, pasternak, pietruszkę, seler, cebulę i czosnek pokroić i podsmażyć z dodatkiem pokruszonych glonów wakame i dodać do gotowanej słodkiej kapusty i gotować do miękkości. Następnie wszystkie składniki łączymy – w sezonie dodajemy jeszcze 2-3 przetarte pomidory – i gotujemy przez jakiś czas, przyprawiamy solą, pieprzem, odrobiną bazylii lub oregano, startym imbirem, sosem sojowym. Gdy chcemy mieć bigos bardziej pikantny, dodajemy więcej świeżego lub suszonego imbiru. Bigos bardzo zyskuje na smaku, gdy przemarznie i zostanie na nowo zagotowany.

4. Pierogi z kapustą i grzybami

Ciasto na pierogi zarabiamy z mąki razowej pszennej lub orkiszowej lub pół na pół z mąką białą, które zalewamy wrzątkiem i dodawszy soli, wyrabiamy ciasto. Farsz robimy z ugotowanej kapusty kiszonej, podsmażonej cebuli z czosnkiem i wcześniej ugotowanych grzybów. Wszystko to mielimy, jeszcze raz krótko podsmażamy na dobrym oleju i doprawiamy cząbrem ogrodowym oraz szczyptą pieprzu i sosem sojowym. Wyrobione ciasto rozwałkowujemy, wycinamy krążki i na każdym krążku układamy farsz i zlepiamy pierogi. Gotujemy w lekko osolonej wodzie z dodatkiem łyżki oleju. W podobny sposób możemy sporządzać wszelkie inne pierogi: z soczewicy, cieciorki, z sera, z jagód, jeżyn, wiśni, ziemniaków, różnych warzyw itd.

5. Kutia

Ta potrawa to symbol i tradycja, ale przede wszystkim prosty i naturalny smakołyk, który powinniśmy spożywać nie tylko w Wigilię. Pszenica, główny składnik, to symbol obfitości, mak daje zadowolenie zmysłom, a miód to słodycz i radość życia. W tym celu pszenicę moczymy i gotujemy do miękkości, mak zalewamy wrzątkiem na kilka godzin, a następnie dwukrotnie mielimy go razem ze sparzonymi rodzynkami i suszonymi śliwkami. Orzechy, pestki dyni, słonecznika, migdały po podprażeniu rozdrabniamy. Wszystkie składniki mieszamy, dodajemy mieszaninę słodów zbożowych (jęczmienny, ryżowy lub kukurydziany), syrop buraczany i miód.

6. Piernik z marchwi (lub dyni)

Składniki – 3 szklanki mąki razowej grahamki przesianej przez sito, 3 szklanki startej na drobnych oczkach marchwi, 1 i 1/3 szklanki mieszanki słodów zbożowych, syropu buraczanego i miodu, szklanka dobrego oleju, 1 i 1 łyżeczki przyprawy piernikowej, którą sporządzamy własnoręcznie (8-10 goździków, 4 cm cynamonu, 3 ziarenka ziela angielskiego – mielimy w młynku do kawy), kakao – płaska łyżeczka, proszek do pieczenia – 4 płaskie łyżeczki (najlepszy jest proszek na bazie kamienia winnego), szklanka orzechów włoskich, laskowych i migdałów, 1 szklanki podprażanych ziaren słonecznika i pestek dyni, 4 jajka (białka ubijamy na półsztywną pianę ze szczyptą soli, następne dodajemy pojedynczo żółtka i dalej ubijamy). Masę piernikową sporządzamy w następujący sposób: do przesianej mąki dodajemy proszek do pieczenia, przyprawę piernikową, dokładnie mieszamy i dodajemy pozostałe składniki. Tak wyrobioną masę o konsystencji gęstej śmietany pozostawiamy na około 20 minut. Po tym czasie masę piernikową wlewamy do wysmarowanej olejem tortownicy. Pieczemy ok. 65 min. w temperaturze ok. 200 stopni C.

7. Chleb razowy na zakwasie

Składniki na dwa bochenki – 1 kg mąki razowej (550 g mąki pszennej, 200 g mąki żytniej, 150 g mąki gryczanej, 100 g mąki jaglanej), łyżka stołowa soli, ok. litra ciepłej wody, 2 łyżki mąki ziemniaczanej. Zakwas: na początek, zanim zaczniemy piec chleb, musimy wyprodukować tzw. zakis lub zakwas, który będzie nam zastępował drożdże. W tym celu bierzemy kubek świeżej mąki pszennej (można też zrobić zakwas żytni) i tyle letniej wody, aby zarobić rzadkie ciasto. By przyspieszyć fermentację, dodajemy 2-3 łyżki ukiszonego żurku i szczyptę soli. Tak zarobione ciasto przykrywamy lnianą serwetą i przez pierwszą dobę trzymamy w ciepłym miejscu, przez następną dobę w temperaturze pokojowej. Wieczorem, w przeddzień pieczenia chleba, do tak przygotowanego zakwasu dodajemy letniej wody oraz część mąki przygotowanej na chleb i wyrabiamy rzadkie ciasto. Tak przygotowany zaczyn chronimy przed światłem i zimnem, przykrywamy ściereczką i najlepiej, aby przez noc stał w ciepłym pomieszczeniu. Rankiem zaczynamy wyrabianie ciasta, ale wcześniej odkładamy porcję zaczynu do miseczki i przechowujemy w chłodzie do następnego wypieku. Natomiast do reszty dodajemy pozostałą mąkę, sól, wodę, mąkę ziemniaczaną i wyrabiamy ciasto tak długo (ok. pół godziny), aż zrobi się elastyczne. Tak wyrobione ciasto pozostawiamy do wyrośnięcia (ok. 2-3 godz.), po tym czasie jeszcze raz krótko wyrabiamy, wkładamy do form (ciasto ma sięgać do połowy) i pozostawiamy w cieple, pod przykryciem, około godziny, do wyrośnięcia. Po godzinie wkładamy je do piekarnika i pieczemy ok. godziny w temperaturze 200 stopni C. Przed włożeniem do piekarnika smarujemy chleb olejem, można posypać go np. makiem, siemieniem, sezamem itd. Po upieczeniu chleb wykładamy na deskę do krojenia i przykrywamy lnianą ściereczką.

8. Kapusta z grochem

Składniki – 1 kg kapusty kiszonej, 3-4 średniej wielkości ziemniaki ugotowane w skórkach, 400 g ugotowanego grochu, 3 cebule i 3 ząbki czosnku podsmażone na oleju. Kapustę gotujemy do miękkości i ubijamy pałką lub przepuszczamy przez maszynkę, to samo robimy z ugotowanymi ziemniakami i podsmażoną cebulką z czosnkiem. Do tych składników dodajemy ugotowany groch i wszystko razem ubijamy pałką co najmniej kilkanaście minut (lub wszystkie składniki przepuszczamy przez maszynkę i dokładnie mieszamy). Przyprawiamy solą, pieprzem i szczyptą cząbru ogrodowego.

9. Sałatka warzywna z majonezem

Krótko gotowane warzywa (pasternak, marchew, seler, pietruszka, ziemniak) kroimy w drobną kostkę, dodajemy posiekaną cebulę i drobno pokrojony ogórek kiszony, filiżankę ugotowanej fasolki (obojętnie jakiej) i cieciorki oraz 3 filiżanki podkiełkowanych nasion rzodkiewki, dodajemy sól i pieprz do smaku. Następnie przystępujemy do sporządzenia naturalnego majonezu, bez którego sałatka nie mogłaby zaistnieć w pełnej krasie. W tym celu miksujemy ugotowaną marchewkę, kawałek selera i pasternak (można go zastąpić ziemniakiem) z podsmażoną cebulką i ząbkiem czosnku, dodajemy sól, pieprz, szczyptę bazylii i suszonego imbiru oraz kurkumy, kilka łyżek dobrego oleju (np. lnianego, sezamowego, z orzechów włoskich) oraz tyle przegotowanej wody, aby majonez miał odpowiednią konsystencję. Tak przyrządzonym majonezem doprawiamy sałatkę, dodajemy jeszcze łyżkę musztardy własnej produkcji. Gdybyśmy jednak takowej nie mieli, możemy do części majonezu dodać ugotowanej gorczycy, trochę octu winnego i łyżeczkę syropu buraczanego lub miodu, a potem dodatkowo zmiksować – w ten sposób uzyskamy bardzo smaczną i zdrową musztardę.

10. Ćwikła z chrzanem

Ugotowane buraki trzemy na tarce z małymi oczkami i dodajemy do nich starty chrzan. Przyprawiamy pieprzem i solą, można dodać łyżeczkę słodu ryżowego lub jęczmiennego.

11. Pasztet z cieciorki z dodatkiem pszenicy

Składniki – 0,8 litra ugotowanej cieciorki, 1/3 litra ugotowanej pszenicy, kilkanaście suszonych i ugotowanych grzybów, 2 łyżki mąki gryczanej, 3 podsmażone cebule, 2 łyżki oleju, 1/3 szklanki wywaru z warzyw (może być woda), sól, sos sojowy. Cieciorkę, pszenicę, płatki i grzyby mielimy, dodajemy pozostałe składniki, przyprawiamy i dobrze mieszamy. Po nałożeniu do form pieczemy w piekarniku ok. 60 minut. Podobnie sporządzamy pasztety z innych zbóż i strączków.

12. Tofu w sosie greckim

Składniki – 3 średniej wielkości marchewki, trochę mniej selera i pietruszki, 2 cebule, 3 pomidory, 2-3 łyżki oleju extra virgin, łyżka stołowa słodu zbożowego (np. ryżowego, jęczmiennego), łyżka stołowa dobrego octu (ryżowego lub winnego), sól, pieprz ziołowy lub biały. Warzywa myjemy i ścieramy na tarce na grubych oczkach, cebulę siekamy. W rondelku rozgrzewamy olej i podsmażamy cebulę, dodajemy starte warzywa i jeszcze krótko je podsmażamy. Następnie dodajemy 2-4 łyżki wody, sól, obrane ze skórki i drobno pocięte pomidory i dusimy do miękkości. Pod koniec duszenia dodajemy słód, ocet, pieprz (można dodać łyżkę dobrej musztardy). Sos powinien być gęsty, słodkawo-kwaskowy w smaku. Ser tofu kroimy w grube plastry. Marynujemy w sosie sojowym (skrapiamy i rozcieramy sos z dwóch stron), solimy, posypujemy pieprzem ziołowym i skrapiamy sokiem ze świeżo startego imbiru. Po 10 minutach tofu obtaczamy w mące razowej pszennej, żytniej i kukurydzianej (3:1:1) i smażymy krótko z dwóch stron na małym ogniu. Sos i tofu podajemy osobno, łączymy na talerzu tuż przed spożyciem.

Przepisy na majonez:

  • z tofu – do pokruszonego tofu (ok. 1 filiżanki) dodajemy zmiażdżony ząbek czosnku, 1-1,5 filiżanki przegotowanej wody, 1 filiżanki oliwy lub oleju (extra virgin), łyżka soku z cytryny lub dobrego octu, szczypta soli i trochę bazylii do smaku. Wszystkie składniki razem miksujemy, jeżeli majonez byłby zbyt gęsty, dodajemy wody
  • z ziemniaka – do ugotowanego ziemniaka i marchewki dodajemy podsmażoną cebulą i czosnek, 3-4 łyżki dobrego oleju (extra virgin), trochę soli, łyżeczkę octu ryżowego lub soku z cytryny, szczyptę pieprzu ziołowego, łyżeczkę sosu sojowego i tyle wody, aby przy miksowaniu uzyskać odpowiednią konsystencję. Tak sporządzony majonez przechowujemy w lodówce.
Avatar photo

Autor/ka: Kazimierz Kłodawski

Specjalista z zakresu żywienia człowieka i szeroko pojętej promocji zdrowia. Od 20 lat wegetarianin i makrobiotyk. Z zamiłowania filozof, ekolog i przyrodnik. Autor książki „Rok z makrobiotyką” oraz licznych artykułów na temat filozofii zdrowia oraz naturalnego stylu życia i odżywiania (publikacje m.in.: „Wegetariański Świat”). Od kilkunastu lat prowadzi Szkołę Żywienia Naturalnego, promującą ideę zdrowego, naturalnego i twórczego życia.


Mądry rodzic, bo czyta…

Sprawdź, co dobrego wydaliśmy ostatnio w Natuli.

Czytamy 1000 książek rocznie, by wybrać dla ciebie te najlepsze…

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.