Moczenie nocne u dziecka objawia się brakiem kontroli nad oddawaniem moczu podczas snu. Występuje częściej u chłopców niż u dziewczynek, co tłumaczone jest szybszym rozwojem dziewcząt, zarówno pod względem fizycznym, jak i emocjonalnym. Zazwyczaj nie budzi niepokoju do ukończenia przez dziecko około 4-5 lat, lecz, jeśli utrzymuje się u sześciolatków bądź starszych dzieci, zdecydowanie wskazuje na konieczność leczenia. Zaniepokojenie powinno wzbudzić także moczenie nocne u dzieci starszych, które już nie miały tego problemu i nagle pojawił się on ponownie. Moczenie nocne może dotyczyć również nastolatków.

Przyczyny moczenia nocnego:

1. Infekcja dróg moczowych

Przede wszystkim trzeba wyeliminować takie przyczyny moczenia nocnego, które wiążą się bezpośrednio z przypadłościami układu moczowego. Po pierwsze należy sprawdzić, czy maluch nie nabawił się infekcji dróg moczowych. Takie schorzenie może bowiem powodować niekontrolowane siusianie podczas snu.

Zapalenie dróg moczowych powoduje także inne dolegliwości, takie jak bóle brzucha, pieczenie lub szczypanie podczas mikcji, zmieniony kolor i zapach moczu, a nawet gorączkę lub stany podgorączkowe. W trakcie infekcji dziecko siusia częściej w ciągu dnia, a w nocy – gdy śpi twardym snem – może po prostu nie czuć, że pęcherz jest przepełniony i dłużej nie jest w stanie utrzymać moczu.

Czasem zapalenie pęcherza moczowego nie daje żadnych innych objawów. Jeśli moczenie się nocą jest jedynym symptomem, należy najpierw wykonać ogólną analizę oraz posiew moczu w kierunku bakterii i grzybów. W przypadku pozytywnego wyniku, leczenie polega na podaniu odpowiedniego leku odkażającego drogi moczowe a problem moczenia powinien ustąpić wraz z końcem infekcji. Jeżeli jednak malec ma tendencje do częstego zapadania na zapalenie pęcherza, co z czasem może prowadzić do nieprawidłowego funkcjonowania układu moczowego, może to właśnie stanowić pierwotną przyczynę moczenia nocnego. Wówczas należy poddać dziecko odpowiednim badaniom (USG, cystografia), a następnie leczeniu pod kontrolą specjalisty.

2. Zaburzenia hormonalne

U zdrowej osoby w nocy następuje zwiększone wydzielanie hormonu wazopresyny, który odpowiedzialny jest za zagęszczenie produkowanego przez nerki moczu, a tym samym zmniejszenie jego ilości, w związku z czym pęcherz jest w stanie dłużej utrzymać mocz bez potrzeby oddawania go aż do rana. Przy zaburzeniach wydzielania tego hormonu mocz nie jest zagęszczony, a więc jest go więcej i dziecko nie jest w stanie utrzymać przepełnionego pęcherza przez całą noc. Należy wykonać badania na poziom hormonu we krwi oraz badanie ogólne moczu. Leczenie odbywa się pod kontrolą lekarza.

3. Zaburzenia czynnościowe układu moczowego

Mówimy o nich wówczas, gdy dziecko ma za mały objętościowo pęcherz w stosunku do ilości wytwarzanego moczu. Mały pęcherz moczowy wypełnia się szybko i powoduje konieczność mikcji, zanim noc się skończy lub też zanim dziecko wystarczająco się rozbudzi i uświadomi sobie potrzebę pójścia do toalety. Czasem sen jest tak głęboki, że przymus oddania moczu w ogóle nie budzi malucha. Aby prawidłowo zdiagnozować tego typu przypadłości, dobrze jest wykonać specjalistyczne badania układu moczowego. Lekarz najczęściej zleca badanie USG brzucha lub cystografię. To ostatnie badanie wiąże się z koniecznością cewnikowania pęcherza moczowego i ma ono na celu wykrycie nieprawidłowości w opróżnianiu pęcherza, jak również pozwala ocenić, czy nie następuje cofanie się moczu do moczowodów i nerek.

Moczenie nocne może być też skutkiem innych schorzeń układu moczowego, wad wrodzonych nerek czy cukrzycy. Niekiedy jego podłoże jest związane z predyspozycjami genetycznymi. Jeśli jednak żadne badania nie potwierdzą ani jednej z powyższych  przyczyn moczenia nocnego, a problem nie ustępuje, należy wziąć pod uwagę, że przyczyną tej dolegliwości mogą być zaburzenia emocjonalne.

4. Zaburzenia emocjonalne

Emocje są źródłem moczenia nocnego częściej, niż byśmy się tego spodziewali. Czasem wystarczy drobnostka, która zakłóci delikatny system nerwowy dziecka – moczenie nocne jest tylko somatyzacją problemu. W ten sposób maluch może reagować na stres, z którym nie potrafi sobie poradzić. Może to być błaha sprawa, np. niepowodzenie w szkole, nieporozumienia z rówieśnikami lub tęsknota za mamą na wakacyjnym wyjeździe, ale mogą to być poważne kwestie, jak np. rozstanie rodziców, kłótnie w rodzinie czy nawet pojawienie się młodszego rodzeństwa.

Moczenie nocne samo w sobie jest dla dziecka sprawą wstydliwą i przysparzającą zmartwień. Powoduje to powstanie błędnego koła poczucia winy i wstydu – emocje są przyczyną moczenia się, natomiast moczenie powoduje pogorszenie stanu emocjonalnego.

Jak postępować w przypadku moczenia nocnego o podłożu emocjonalnym?

Przede wszystkim nie należy dziecka karać i zawstydzać! Dziecko w tej sytuacji oddaje mocz mimowolnie i nie jest w stanie kontrolować tego procesu. Nie należy również ograniczać dziecku picia! Powinno pić tyle, na ile ma ochotę – warto natomiast dopilnować, aby przed spaniem skorzystało z toalety. Niewskazane jest podawanie dziecku napojów zawierających kofeinę ani herbat ziołowych o działaniu moczopędnym, np. z pokrzywy, brzozy, czarnego bzu czy żurawiny.

Nie powinno się wysadzać dziecka w nocy. Przepełniony pęcherz wysyła do mózgu informację o konieczności obudzenia się i oddania moczu. Jeśli budzimy malca i na siłę go wysadzamy, jego organizm nie nauczy się prawidłowego reagowania na takie bodźce. Poza tym praktyka pokazuje, że nie jest to skuteczna metoda. W ciągu dnia dobrze jest dawać dziecku dużo płynów, aby pęcherz wypełniał się szybko i aby maluch czuł, co oznacza parcie na pęcherz. Gdy zaalarmuje nas, że już chce mu się siusiu, postarajmy się, żeby wytrzymał jeszcze kilka minut i „nauczył” swoje zwieracze dłuższego trzymania moczu. Potem niech spróbuje całkowicie opróżnić pęcherz. W ten sposób pęcherz i zwieracze zaczynają należycie pracować.

Nie warto podawać dziecku leków uspokajających – zaburzenie emocjonalne należy leczyć u podstaw, docierając do ich źródła. Jeśli pozbędziemy się przyczyny, wówczas zniknie także skutek, jakim jest moczenie się w nocy. Dobre rezultaty może przynieść terapia psychologiczna. Ważne, by dziecko miało poczucie, że rodzice są jego sprzymierzeńcami w rozwiązaniu problemu.

Naturalne leki homeopatyczne wspierające terapię

Mogą być stosowane u dzieci w każdym wieku i, co ważne, są bezpieczne. Ich wyjątkową zaletą w przypadku moczenia nocnego jest to, że działają nie tylko na funkcjonowanie układu moczowego, lecz także oddziałują na aspekt emocjonalny i skutecznie pomagają uporać się z tą dolegliwością na każdej płaszczyźnie.

Leki te powinny być dobrane przez lekarza – specjalistę homeopatii. W doborze odpowiedniego leku należy zawsze uwzględnić indywidualny sposób reagowania dziecka na daną przypadłość. Wybór leku zależeć będzie między innymi od przyczyny moczenia nocnego, od sposobu zachowania się dziecka, od reakcji na upomnienia oraz od wielu innych czynników.

Jeśli na przykład moczenie nocne pojawiło się u dziecka po tym, jak na świat przyszło jego młodsze rodzeństwo, będzie tu potrzebny lek Natrium muriaticum lub Ignatia amara. Natrium muriaticum przyda się, jeśli dziecko jest zamknięte w sobie, wycofane, nieśmiałe, poważne, niekiedy z trudem nawiązuje kontakty z rówieśnikami, czuje się niepewne siebie i niedowartościowane, a jednocześnie jest bardzo zorganizowane i posłuszne. Młodsze rodzeństwo staje się czynnikiem, który sprawia, że czuje się ono całkowicie odsunięte na dalszy plan i może reagować różnymi dolegliwościami.

Tymczasem lek Ignatia amara wskazany jest dla dzieci nerwowych, nadwrażliwych, silnie emocjonalnych, które po narodzinach młodszego rodzeństwa reagują zazdrością, atakami histerii oraz są zaborcze wobec rodziców. Zazdrość może być również wskazaniem do podania leku Hyoscyamus niger. Dzieci te stają się tak bardzo zazdrosne, że może przejawiać się to wręcz agresją lub nieprzyjemnym zachowaniem w stosunku do młodszego rodzeństwa. Bywają złośliwe i napastliwe, czasem sprawiają problemy wychowawcze. W nocy budzą się zmoczone, ale też często przerażone koszmarami, które im się śnią.

Leku Stramonium warto podać w przypadku problemów ze snem wynikających z lęku przed ciemnością, kiedy dziecko budzi się często przestraszone, na wpół przytomne i nie wie, gdzie się znajduje.

Jeśli przyczyną pojawienia się problemu u dzieci jest nieśmiałość i ukryta zazdrość, wtedy pomocny może się okazać lek Pulsatilla. Takie dzieci czują się opuszczone i zaniedbane, co niekoniecznie ma odzwierciedlenie w rzeczywistości. Potrzebują one sporo uwagi i zainteresowania, uwielbiają się przytulać, chcą być ciągle głaskane i pieszczone. Są nieśmiałe i łatwo się czerwienią. Płaczą z powodu najmniejszego drobiazgu, bywają często poirytowane.

Natomiast lek Argentum nitricum może pomóc rozwiązać problem u dzieci nadpobudliwych, niespokojnych, o żywej wyobraźni i nadmiernie ulegających emocjom. U maluchów tych obserwujemy też często bóle brzucha na tle nerwowym, pojawia się biegunka i częstsze oddawanie moczu spowodowane niepokojem lub podekscytowaniem. Te same emocje dochodzą do głosu w nocy i objawiają się niekontrolowanym moczeniem w czasie snu.

Jeśli dziecko z problemem moczenia nocnego zostało poddane badaniom wymagającym cewnikowania, przydatnymi lekami w tej sytuacji będą Staphysagria i Arnica montana. Arnica zapobiegnie traumie i bólowi związanemu z nieprzyjemnym zabiegiem, Staphysagria natomiast pozwoli zapomnieć nieprzyjemne doznania, które bywają dla malca przykrym doświadczeniem zarówno fizycznym, jak i emocjonalnym.

Magdalena Wojciechowska–Budzisz