Moczenie nocne u dzieci – przyczyny, leczenie

Czasy, w których uważano, że powodem moczenia nocnego u starszych dzieci są wyłącznie problemy emocjonalne, już bezpowrotnie minęły. Dziś wiemy, że moczenie nocne u dzieci najczęściej ma podłoże organiczne. Jak pomóc dziecku, które boryka się z takim problemem? Kiedy zgłosić się do lekarza?

Do kiedy dziecko moczy się w nocy?

Prawidłowe trzymanie i oddawanie moczu w okolicznościach akceptowanych społecznie to umiejętności, które u dzieci rozwijają się wraz z wiekiem. Najczęściej pierwotne izolowane moczenie nocne, a więc takie, które utrzymuje się od urodzenia, ustępuje samoistnie. Zdecydowana większość czterolatków potrafi świadomie oddać mocz („na polecenie”), a pięciolatki najczęściej kontrolują już oddanie moczu. Nowe umiejętności w pierwszej kolejności zwykle opanowywane są w dzień, a dopiero później w nocy. Warto również zaznaczyć, że dziewczynki znacznie wcześniej kontrolują oddawanie moczu niż chłopcy. Czasami zdarza się jednak, że dziecko, które ukończyło 5. rok życia, nadal się moczy (chodzi zarówno o moczenie dzienne, jak i nocne). Może też zdarzyć się, że po uprzednim opanowaniu tej umiejętności – zaczyna moczyć się znów. Wówczas warto poszukać przyczyny takiego zachowania.

Co jest przyczyną moczenia nocnego?

Moczenie nocne może mieć wiele różnych przyczyn, dlatego warto wybrać się z dzieckiem do lekarza. Może się bowiem okazać, że u podstaw niekontrolowanego oddawania moczu leży zmniejszona pojemność pęcherza moczowego, zbyt duża ilość produkowanego w nocy moczu, zmiany organiczne lub wady anatomiczne dróg moczowych. Co ciekawe, jedynie w 15-20% przypadków mimowolne oddawanie moczu w nocy ma podłoże psychogenne. Poniżej przybliżamy najczęstsze przyczyny moczenia nocnego, towarzyszące mu objawy oraz sposoby postępowania.

Problem z oddawaniem moczu w nocy – zakażenia układu moczowego

Zakażenia układu moczowego bardzo często powodują zaburzenia oddawania moczu w nocy. Objawy zakażenia u najmłodszych dzieci to przede wszystkim bóle brzucha, brak łaknienia, wymioty i biegunka. Natomiast u nieco starszych dzieci objawami mogą być: towarzyszący oddawaniu moczu ból, częstomocz, pieczenie w okolicach cewki moczowej, a także mimowolne oddawanie moczu (zwłaszcza w nocy, gdy pęcherz jest przepełniony). Mocz dzieci, które cierpią na zakażenie układu moczowego, jest mętny, ciemny i często pachnie amoniakiem. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy jak najszybciej wybrać się do lekarza, wykonać badanie ogólne moczu i posiew moczu (ew. dodatkowo: USG układu moczowego z oceną zalegania moczu, oznaczenie poziomu kreatyniny, mocznika i glukozy w surowicy), a w razie konieczności – rozpocząć leczenie farmakologiczne. Ponieważ zakażenie układu moczowego najczęściej ma podłoże bakteryjne, niezbędne może być rozpoczęcie leczenia przyczynowego, czyli antybiotykoterapii. Jeśli to infekcja jest przyczyną moczenia nocnego, po zakończeniu terapii problem powinien ustąpić.

Moczenie nocne u dzieci – zaburzenia hormonalne

U zdrowych osób w czasie nocnego odpoczynku dochodzi do zagęszczenia wytwarzanego przez nerki moczu, a w konsekwencji do zmniejszenia jego ilości. Odpowiedzialna za to jest wazopresyna, czyli hormon antydiuretyczny wydzielany przez przysadkę mózgową. W przypadku zaburzeń wydzielania wazopresyny mocz nie jest zagęszczony. To sprawia, że dziecko nie jest w stanie utrzymać znacznej ilości moczu w pęcherzu przez całą noc. Aby potwierdzić lub wykluczyć ten problem, należy wykonać badania hormonalne z krwi, a ewentualne leczenie prowadzić pod kontrolą lekarza.

Moczenie nocne – zaburzenia czynnościowe dróg moczowych

Bardzo często zdarza się również, że u podstaw moczenia nocnego u dzieci leżą zaburzenia czynności pęcherza. Pęcherz moczowy, który ma zbyt małą pojemność, wypełnia się bardzo szybko. A to z kolei powoduje, że dziecko może oddać mocz, zanim się wybudzi. Nieprawidłowości te można zweryfikować podczas badania USG brzucha lub badania urodynamicznego (które, niestety, wiąże się z koniecznością wprowadzania cewników do pełnego pęcherza).

Moczenie nocne może mieć również wiele innych przyczyn. Wśród nich wymienić należy m.in. kamicę układu moczowego, zaburzenia elektrolitowe lub uporczywe zaparcia. Po wykluczeniu przyczyn organicznych warto wziąć pod uwagę czynniki emocjonalne.

Moczenie w czasie snu – zaburzenia emocjonalne

Zdarza się, że moczenie nocne ma podłoże psychogenne. Problem może być odpowiedzią na stresujące lub ważne wydarzenia w życiu dziecka, do których zaliczyć należy m.in. narodziny nowego członka rodziny, hospitalizację, rozwód rodziców lub śmierć bliskiej osoby. W takiej sytuacji warto udać się na konsultację psychologiczną. Pamiętajmy również, że moczenie nocne samo w sobie wiąże się z dużym stresem, dlatego wspierajmy dziecko i nie obarczajmy go winą. Nasze niewłaściwe zachowanie może doprowadzić bowiem do powstania błędnego koła – dziecko się stresuje, dlatego moczy się w nocy, a przez moczenie jego stan emocjonalny jeszcze bardziej się pogarsza.

Przyczyny moczenia nocnego – o czym warto pamiętać?

Jeśli nasze dziecko moczy się w nocy, może nam się wydawać, że najlepszym pomysłem jest ograniczenie ilości wypijanych przed snem płynów. Nic bardziej mylnego! Dziecko powinno pić regularnie, gdyż dzięki temu pęcherz będzie rozwijał się prawidłowo i osiągnie właściwą objętość. Oczywiście, większość płynów powinno wypijać się w ciągu dnia, jednak nie oznacza to, że wieczorem należy z nich zrezygnować. Dziecko powinno wypijać tyle, na ile ma ochotę. Unikajmy jednak napojów zawierających kofeinę oraz naparów działaniu moczopędnym (takie właściwości ma m.in. pokrzywa i żurawina).

Moczenie nocne bardzo często jest odpowiedzią na zbyt wczesną (lub zbyt późną) naukę higieny. Gdy tylko nasze dziecko nauczy się samodzielnie siadać, możemy czuć pokusę sadzania go na nocnik. Warto jednak pamiętać, że nauka samodzielnego siedzenia nie ma nic wspólnego z nauką kontrolowania zwieraczy. Na tę drugą będziemy musieli jeszcze trochę poczekać.

Moczenie nocne – leki homeopatyczne wspierające terapię

Jeśli u naszego dziecka pojawiły się problemy z moczeniem nocnym, bardzo ważne jest jak najszybsze znalezienie przyczyny tego problemu i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Wspomagająco warto sięgnąć również po leki homeopatyczne. Będą wspierać działanie układu moczowego, ale też pozwolą dziecku się uspokoić. Leki te powinny być dobrane przez lekarza homeopatę, który weźmie pod uwagę przyczynę moczenia, towarzyszące mu objawy, sposób zachowania dziecka i wiele innych czynników.

Konsultacja medyczna: lek. med. Alina Małmyszko-Czapkowicz