Odkrywanie, eksperymentowanie, zabawa… Dlaczego to takie ważne dla rozwoju dziecka?

Odkrywanie

Dla nowonarodzonego maleństwa wszystko jest nowe. Musi poznać, rozróżnić, zapamiętać… ODKRYĆ! Każdy dźwięk, dotyk, wyraz twarzy mamy czy własne odczucia i reakcje. To niebywałe, ile nieznanych doświadczeń przetwarza w swym umyśle ten mały człowiek każdego dnia!

Niemowlę, odkrywając świat, rozwija się fizycznie (rośnie, przybiera na wadze, robi się znacznie sprawniejsze, jego ruchy stają się coraz dokładniejsze) i psychicznie (zdobywa wiedzę o ludziach, o sobie, o przedmiotach, coraz uważniej obserwuje, rozwija pamięć i myślenie, wzbogaca życie emocjonalne, kształtuje stosunek do różnych zjawisk). To bardzo ważne, abyśmy uczestniczyli w tym doświadczaniu jakże skomplikowanego świata… Abyśmy wspierali dziecko eksponując przyjemne i (przede wszystkim) bezpieczne formy nowych doznań… Abyśmy stymulowali jego rozwój.

Rola rodzica

Stymulacją jest zwykły kontakt z dzieckiem: ubieranie, kąpiel, karmienie, dotyk, masaż, spacer.

Niemowlę żywo reaguje na różne dźwięki, na pewno zaciekawi je pobrzękiwanie kluczy, tykanie zegara, pukanie palcami w pudełko czy rytmiczne klaskanie. Ciekawość dziecka wzbudzi strojenie min, kolorowe wstążeczki, delikatne kołysanie, masaż stópek, zanurzenie maleńkiej rączki we włosach mamy czy pogładzenie zarostu taty.

Nosząc niemowlę na rękach, możemy mu udostępnić mnóstwo wspaniałości do odkrycia. Pokazujmy różne przedmioty: świecącą lampę, odbicie w lustrze. Wyjrzyjmy za okno, zwracając uwagę na śpiew ptaków, kapiący deszczyk czy warkot motoru. Włączajmy i wyłączamy światło w pokoju, używajmy latarki, a podczas spacerów pozwólmy dziecku dokładnie i spokojnie przyglądać się wszystkiemu, co spotka na swojej drodze.

Zabawa

Dziecko obdarzone jest wewnętrznym, naturalnym popędem motywującym je do podejmowania takich działań, które najwyraźniej ujawniają się podczas spontanicznych aktywności. To najczęściej niekierowana, swobodna zabawa. Wpływa ona na rozwój koordynacji ruchowej, sprawności manualnych, zdolności poznawczych i językowych. Pierwsze formy zabaw ujawniają się już u kilkumiesięcznego malca i z czasem stają się coraz bardziej skomplikowane. Każde dziecko, podążając za swoim wewnętrznym popędem, prezentuje indywidualne upodobania do rodzajów i form aktywności sprawiających mu radość. Niejednokrotnie kilkuletnie dziecko samo potrafi określić, które sposoby spędzania czasu są dla niego ciekawsze, a które mniej.

Zabawy oferują dzieciom mnóstwo radości, poczucie spełnienia, a także kształtują wytrwałość i systematyczność w dążeniu do celu. Uczą pokonywania własnych słabości i wiary w siebie, podejmowania decyzji i dokonywania wyborów. Zabawa niewątpliwie wpływa również na poczucie wspólnoty i szacunku dla innych.

Nie da się przecenić korzyści rozwojowych płynących ze spontanicznej, niekontrolowanej zabawy, która w pełni zasługuje na miano najważniejszej aktywności wieku dziecięcego.

Przeczytaj: O fantastycznej mocy swobodnej zabawy

Rola rodzica

Zapewniajmy dziecku jak najwięcej własnej inicjatywy i kreatywności. Ważne jest uświadomienie sobie, że zabawką może stać się praktycznie każdy bezpieczny przedmiot. Nie należy hamować dziecięcej spontaniczności i twórczej inicjatywy. Podchwytujmy pomysły, doprowadzając w dyskretny sposób do coraz bogatszych i bardziej złożonych zabaw (dostosowanych do wieku i możliwości).

Dobrze jest zapewnić dziecku różnorodność zabaw i zabawek. Dlatego wspólnie turlajmy się, skaczmy, tańczmy, huśtajmy, malujmy, lepmy, ugniatajmy, masujmy, grajmy, budujmy, słuchajmy muzyki, czytajmy bajki, bawmy się z wierszykami!

Eksperymenty

Dzięki eksperymentowaniu maluch ma możliwość bycia odkrywcą, ma wpływ na rezultaty swoich działań, a co za tym idzie – ma poczucie sprawstwa. Nie musimy rozumieć wszystkich działań podejmowanych przez dzieci. Często są one dla nas mało logiczne lub wręcz pozbawione najmniejszego sensu, lecz nie znaczy to, że mamy przestać szanować ich potrzebę odkrywania świata. Jeśli tylko zadbamy, by działania malucha były bezpieczne, eksperymentowanie przyniesie mu ogromne korzyści.

Dzieci uwielbiają wykonywać eksperymenty i robią je wszędzie, gdzie tylko mogą: w domu, w piaskownicy, w kałuży, na placu zabaw… Co badają? Wodę, piasek, mąkę, mydło, podłogę, pilot, swoją stopę, patyczki, kamyczki… Można wyliczać w nieskończoność! Mają mnóstwo pytań i zagadek, a do tego ogromną wyobraźnię, by próbować (na swój sposób) je rozwiązać.

Niezwykłą przygodę podczas wykonywania doświadczeń przeżywają dzieci, które posiadają już zdolność myślenia przyczynowo-skutkowego (początek tej umiejętności pojawia się w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym). Starają się one zgłębiać nieznane zjawiska i zrozumieć efekt poszczególnych etapów swojego działania. Jednak niemniej dobrze podczas eksperymentów bawią się młodsze dzieci, które czerpią radość z samego przebiegu i obserwacji końcowych rezultatów swoich działań.

Eksperymentowanie wzbogaca dziecięce umiejętności, kształtuje charakter, ujawnia zdolności i predyspozycje, a także rozwija inteligencję. Określa zdolność do organizowania swoich działań, kierowania nimi i obserwowania efektów. Dzięki temu dziecko w przyszłości staje się osobą samodzielną i niezależną.

Rola rodzica

Najważniejsze jest bezpieczeństwo dziecka i to jest główna rola rodziców. Poza tym należy nie przeszkadzać, nie negować i nie pouczać, a raczej towarzyszyć i współtworzyć. Obserwować logikę małego odkrywcy, ponieważ niejednokrotnie może nas zaskoczyć!

Podsuwajmy dzieciakom ciekawe pomysły. Cała skarbnica eksperymentów znajduje się w Internecie. Czasami wystarczą dwa–trzy składniki wykorzystywane w każdym gospodarstwie domowym, aby stworzyć coś niezwykłego.

Przeczytaj: 15 zabaw sensorycznych

Im więcej prezentujemy dzieciom ciekawych zjawisk do odkrycia, zabaw czy przykładów nowych eksperymentów, tym większy one generują głód nowych doświadczeń i pomysłów. Pragną coraz więcej doświadczać i dogłębniej poznawać. Chcą badać nowe zjawiska całym sobą, całym swoim umysłem, ciałem i wszystkimi zmysłami… Na dodatek nigdy nie mają dosyć!