Objawy zbliżającego się porodu

Gdy zbliża się termin porodu w głowach większości przyszłych mam piętrzą się pytania. Nie wiemy, czego możemy się spodziewać w okresie przedporodowym i w którym momencie mamy jechać do szpitala. Te obawy są niestety znakiem naszych czasów. Nie wierzymy już w swoje możliwości, nie słuchamy sygnałów płynących z własnego ciała. A szkoda, bo warto im zaufać.

O oznakach porodu możemy przeczytać w książce Poród naturalny autorstwa Katarzyny Oleś. To pozycja obowiązkowa dla wszystkich przyszłych mam, którym zależy na świadomym przygotowaniu się do porodu. Poniższe cytaty pochodzą właśnie z tej wyjątkowej książki.

Nie bardzo wierzymy temu, co same czujemy, a zwykle mało mamy w otoczeniu zaufanych, doświadczonych kobiet, do których mogłybyśmy się zwrócić, bo więzi społeczne są zupełnie inne niż kiedyś. Szukamy zatem profesjonalistów, ekspertów, którzy pomogą nam zinterpretować różne sygnały płynące z naszego ciała, co niejednokrotnie jeszcze bardziej zmniejsza wiarę we własny osąd. Często także najpowszechniejsze obecnie miejsce rodzenia, czyli szpital, powoduje, że w kobietach budzą się dodatkowe emocje; chcą bowiem sprostać oczekiwaniom i nie usłyszeć na izbie przyjęć: „A czemu przyszła pani dopiero teraz?!” lub odwrotnie: „Ale tutaj, kochana, jeszcze nic się nie dzieje…” [1].

Pod koniec ciąży ciało kobiety często z trudem znosi obciążenie, jakim jest pełna macica. Wystarczy uzmysłowić sobie, że jest to dodatkowe 5–6 kg noszone przed sobą, w dodatku w taki sposób, że przemieszczone są narządy jamy brzusznej i uniesiona przepona. Efektem są m.in. utrudnione oddychanie, kłopoty żołądkowe (np. zgaga), bóle kręgosłupa oraz repertuar różnych innych niewygód, które zna każda ciężarna [2].

Pierwsze objawy porodu – czy to już?

Poród to bardzo złożony proces, który w przypadku każdej przyszłej mamy przebiega indywidualnie. Mimo to można wyróżnić kilka najważniejszych oznak zbliżającego się porodu, które prawdopodobnie wystąpią u większości ciężarnych. O jakich objawach mowa?

Skurcze Braxtona-Hicksa, czyli skurcze przepowiadające

Najważniejszym zadaniem skurczy Braxtona-Hicksa jest przygotowanie mięśni macicy przed porodem. Skurcze te zwykle pojawiają się już w okolicach 20. tygodnia ciąży – na początku nie są zbyt intensywne, jednak w ostatnich tygodniach mogą być już bolesne i powodować dyskomfort. Średnio trwają 15-30 sekund (choć zdarza się, że utrzymują się dłużej – powyżej minuty). Odczuwane są jako napięcie macicy zstępujące w dół. W przeciwieństwie do skurczów porodowych, skurcze przepowiadające nie nasilają się gwałtownie, a przerwy pomiędzy nimi nie są coraz krótsze. 

Obniżenie się dziecka w kanale rodnym przed porodem

W ostatnim miesiącu ciąży dziecko wstawia część przodującą swojego ciała (najczęściej jest nią główka) do kanału rodnego, przyjmując pozycję startową. W przypadku kobiet rodzących po raz pierwszy dzieje się to średnio dwa tygodnie przed porodem. Kobiety, które już rodziły, mogą zaobserwować to zaledwie kilka dni przed rozwiązaniem, a czasem nawet na samym początku porodu. Obniżenie macicy jest zwykle bardzo wyraźne, a brzuch zmienia swój dotychczasowy kształt. Ponieważ macica nie naciska już tak bardzo na przeponę i żołądek, przyszłej mamie dużo lepiej się oddycha. Znikają również problemy z jedzeniem, takie jak zgaga czy niestrawność. Niestety, pojawiają się za to nowe dolegliwości – częstsze oddawanie moczu (z uwagi na większy nacisk na pęcherz moczowy), ból w okolicy miednicy, a także zaburzenia równowagi.

Objawy zbliżającego się porodu – dojrzewanie szyjki macicy

W ciąży szyjka macicy jest zamknięta, twarda i zwrócona ku tyłowi. W ostatnich tygodniach ciąży skraca się, rozpulchnia i rozwiera (czego konsekwencją jest odejście czopa śluzowego). Zmienia również swoje położenie, przesuwając się do przodu pochwy. Dojrzałość szyjki może stwierdzić położna lub lekarz podczas badania ginekologicznego, jednak różnicę bez problemu wyczuje też przyszła mama, która badała się samodzielnie wcześniej. Skracanie się i rozwieranie szyjki może trwać nawet kilka tygodni, choć w niektórych wypadkach cały proces przebiega w ciągu jednej nocy.

Objawy zbliżającego się porodu – obfita wydzielina z pochwy

Przed porodem wydzielina często staje się obfitsza i zmienia swoją konsystencję. U niektórych kobiet jest tak gęsta, że czasami przypomina czop śluzowy. U innych z kolei tak wodnista, że łatwo jest ją pomylić z sączącymi się wodami płodowymi. Jeśli tak jest też w naszym wypadku, wykonajmy test służący do wykrywania wycieku wód płodowych. Zmieni on kolor pod wpływem kontaktu z cieczą o pH wyższym niż 6,5 – taką wartość ma właśnie płyn owodniowy. Test warto z wyprzedzeniem kupić w aptece. Zwróćmy również uwagę na wydzielinę z pochwy o nietypowym wyglądzie lub zapachu, a każdą niepokojącą zmianę zgłośmy lekarzowi – może to oznaczać rozwój infekcji pochwy.

Objawy zbliżającego się porodu – utrata wagi

W 9. miesiącu ciąży przyrost ciała często się zmniejsza, możemy nawet zaobserwować niewielki spadek wagi (w granicach od 1 do 2 kilogramów). Utrata wagi wiąże się z wahaniami poziomu hormonów. Organizm pozbywa się nagromadzonych w ostatnich miesiącach płynów, co przekłada się na częstsze oddawanie moczu i luźniejsze stolce.

Zmiana ruchów dziecka w ostatnich tygodniach ciąży

W ostatnich tygodniach ciąży ruchy dziecka są mniej intensywne. Dziecko ma już coraz mniej miejsca na swobodne poruszanie się, kopanie i boksowanie. Teraz głównie się obraca, kręci i przeciąga. Ruchy będą jeszcze bardziej ograniczone, gdy dziecko wstawi główkę do kanału rodnego. Jeśli jednak zauważymy, że aktywność dziecka znacznie się zmniejszyła (lub nie odczuwamy jej w ogóle), skontaktujmy się z lekarzem.

Spadek nastroju kilka dni przed porodem

W dziewiątym miesiącu spada poziom hormonów nadzorujących ciążę, wzrasta za to poziom tych potrzebnych podczas porodu. Przestrajanie się układu dokrewnego przyszłej mamy sprawia, że czuje ona niepokój, boi się o dziecko, martwi się przebiegiem porodu. Jest to jednak stan przejściowy, który będzie stopniowo mijał wraz ze wzrostem oksytocyny. Przed rozpoczęciem porodu stan emocji zwykle wraca do normy.

Poród – kiedy do szpitala? Objawy rozpoczynającego się porodu

Pierwsza faza porodu (nazywana również wczesną lub utajoną), w trakcie której często występuje większość wymienionych wyżej objawów, może trwać zarówno kilka godzin, jak i kilka tygodni. Na podstawie tych symptomów trudno jest zatem stwierdzić, kiedy dokładnie nasze dziecko przyjdzie na świat. Warto jednak wiedzieć o tym, że pod koniec wczesnej fazy porodu pojawiają się już objawy, które trudno jest przeoczyć. Dzięki nim wiemy, że poród prawdopodobnie rozpocznie się w ciągu najbliższych 48 godzin.

Jak zaczyna się poród – regularne, bolesne skurcze macicy

Tuż przed porodem zmienia się charakter skurczy, są bardzo wyraźne i nie budzą już wątpliwości. Skurcze porodowe przypominają bóle menstruacyjne, towarzyszy im uczucie rozpierania. Odczuwane są przede wszystkim nad spojeniem łonowym i/lub w okolicy krzyżowej. Skurcze te są regularne i bolesne, rozpoczynają się od dna macicy (czyli górnej części brzucha) i schodzą w dół. Intensywność objawów może rosnąć przez pewien czas, a potem stopniowo opadać – zwłaszcza wtedy, gdy przyszła mama zmieni pozycję ciała lub weźmie ciepłą, relaksującą kąpiel.

Objawy zbliżającego się porodu – zgładzenie szyjki macicy

Tuż przed rozpoczęciem akcji porodowej dojrzewanie szyjki postępuje, jest ona krótka, miękka, rozciągliwa, a czasem nawet całkowicie zgładzona. Dojrzała szyjka często znajduje się w osi pochwy, dlatego jest dużo łatwiej wyczuwalna w badaniu. U mam, które już rodziły, zwykle na tym etapie pojawia się rozwarcie.

Oznaki zbliżającego się porodu – objawy gastryczne przed rozwiązaniem

Niektóre kobiety tuż przed porodem mają przyspieszoną perystaltykę jelit, powodującą częstsze wypróżnienia, a nawet biegunkę. Objaw ten, choć niezbyt przyjemny, działa jednak bardzo korzystnie – pobudza macicę do skurczów. Wiele przyszłych mam (zwłaszcza tych, u których podobne dolegliwości występowały podczas miesiączki) w ostatnich dniach przed porodem mają nudności i wymiotują.

Objawy porodu – plamienie

Kilkanaście godzin przed rozpoczęciem akcji porodowej pojawia się plamienie. Jest ono wynikiem pękania naczyń włosowatych w skracającej się i rozwierającej szyjce macicy. Może być to wydzielina zabarwiona świeżą, czerwoną krwią, brązowy śluz (przypominający ten, który występuje zwykle tuż przed miesiączką) lub kilka kropel jasnej krwi. Plamienie przed porodem – o ile nie jest obfite – nie stanowi powodu do niepokoju. W przeciwnym wypadku należy jak najszybciej jechać do szpitala.

Symptomy porodu – odejście wód płodowych

Gdy pęcherz płodowy pęka, oznacza to, że poród rozpocznie się już wkrótce. Wbrew pozorom, nie zawsze oznacza to, że niezwłocznie musimy jechać do szpitala. Jeśli wody płodowe są przejrzyste, przyszła mama nie jest nosicielką GBS (paciorkowców grupy B bytujących w drogach rodnych), a ruchy dziecka nie zmieniły się w ostatnich godzinach, nie musimy od razu jechać do szpitala i przez pewien czas możemy pozostać w domu. Jak długo? Tę decyzję najlepiej skonsultować z lekarzem prowadzącym ciążę. Większość ginekologów decyduje się na wywołanie porodu już po kilku godzinach od pęknięcia pęcherza płodowego (zwłaszcza wtedy, gdy skurcze macicy nie rozpoczną się samoistnie).

Objawy zbliżającego się porodu – syndrom wicia gniazda

Na skutek intensywnie zachodzących zmian hormonalnych większość przyszłych mam może zaobserwować u siebie zaskakujący nastrój. Kilkanaście godzin przed porodem często pojawia się nagły przypływ energii, podekscytowanie, zadowolenie i poczucie większej pewności siebie. Jeśli tak jest też w naszym wypadku, spróbujmy się zrelaksować i cierpliwie czekajmy. Aktywna faza porodu wkrótce się zacznie.
[1], [2] K. Oleś, Poród naturalny, NATULI Dzieci są ważne, 2021.