Kategorie
Edukacja

Czy jesteś ciekawy, jak się uczy Twoje dziecko?

Wsłuchaj się w potrzeby dziecka, a ono samo zajmie się swoim rozwojem. Nie potrzebuje do tego wielu narzędzi, ponieważ to, co jest dla niego naprawdę istotne, to wsparcie – rodzica, nauczyciela i otoczenia. Dla rozwoju dziecka najważniejsza jest wiara w to, że samo może zdecydować, co jest dla niego interesujące, i wie, w jaki sposób dążyć do odkrywania świata.

Sto języków dziecka

Dzieci posiadają bardzo silny potencjał rozwoju i nie ograniczają ich sztywne ramy. Mają swoją wiedzę i gromadzą doświadczenia, które są bazą do jej poszerzania. Wywodzący się z włoskiej prowincji Reggio Emilia nurt pedagogiczny o tej samej nazwie w dużej mierze opiera się właśnie na dziecięcej potrzebie oraz zdolności odkrywania otaczającego nas świata. Oddaje on dziecku stery w procesie zdobywania wiedzy i samorozwoju. Edukatorzy i opiekunowie poprzez obserwację dziecka organizują dla niego odpowiednie materiały i przestrzeń, które sprzyjają pogłębianiu interesujących tematów. Nie podają jednak gotowych rozwiązań. Pedagogika ta pozwala dziecku wyrażać siebie na wszystkie znane mu sposoby. A jak podkreślał Loris Malaguzzi – filozof, który miał największy wpływ na rozpowszechnienie podejścia Reggio Emilia – jest ich aż sto. W swoim wierszu pt. 100 języków dziecka stwierdził: „dziecko składa się ze 100 języków, rąk, myśli i sposobów, w jaki myśli, bawi się i mówi (…). Dziewięćdziesiąt dziewięć z nich jednakże zostaje mu ukradzionych przez szkołę i otoczenie”. Co zatem, jeśli dziecko mogłoby dysponować wszystkimi językami, dającymi mu pełen wachlarz możliwości? Jeśli nic (ani nikt) nie stałoby na drodze jego rozwoju?

Uwaga! Reklama do czytania

Jak zrozumieć się w rodzinie

Jak się dogadać i porozumieć

Konflikty w rodzinie

Koniec z awanturami, czas na rozwiązania

Tylko dobre książki dla dzieci i rodziców | Księgarnia Natuli

Wiedza jak… spaghetti

Istnieje popularna metafora, która porównuje wiedzę do drzewa – stałego, silnego i głęboko zakorzenionego. Co jednak, idąc tropem Lorisa Malaguzziego, jeśli przyrównalibyśmy wiedzę do czegoś bardziej plastycznego, np. makaronu spaghetti? Włosko, pysznie i niezwykle trafnie. Na samą myśl wydaje się ona bardziej przystępna w odbiorze, ale przede wszystkim wielowymiarowa. Nawijając spaghetti na widelec, nigdy nie wiemy, co się stanie – ile makaronu uda nam się zakręcić, ile spadnie ponownie na talerz lub czy będziemy mogli sięgnąć tylko po jedną kluskę, ponieważ każda wydaje się spleciona z inną. Podobnie jak porcja spaghetti, jesteśmy nieco pokręconym zbiorem naszych doświadczeń i przez ich pryzmat oceniamy otaczający nas świat. Dzieci również postrzegają rzeczywistość poprzez określony kontekst – środowisko, kulturę czy też system społeczno-polityczny, w których dorastają. Kiedy pozwolimy im na samodzielność w interpretacji tego, co widzą i czego doświadczają, gdy będziemy ich słuchać i je obserwować, zauważymy, jak niesamowity efekt przyniesie to dla ich rozwoju.

Wolność

Taką właśnie swobodę w badaniu i odkrywaniu świata daje filozofia pedagogiczna Reggio Emilia. Wspomniany wcześniej Loris Malaguzzi podkreślał wagę, jaką ma wolność w pełnym wykorzystaniu potencjału dziecka. Podejście Reggio stawia sobie za cel rozwijanie u dzieci umiejętności rozwiązywania problemów, podejmowania decyzji, współpracy oraz komunikowania się i wyrażania siebie na wiele sposobów.

Dzieci mają niezmierzone pokłady ciekawości. Uczą się i wyciągają wnioski z każdej sytuacji, w której uczestniczą. Nurt Reggio wykorzystuje te naturalne zasoby dziecka. Kluczowe jest tu podążanie za jego zainteresowaniami, towarzyszenie mu w tym, co je fascynuje, i wsłuchiwanie się w potrzeby, które komunikuje. Kiedy wspieramy dziecko w tej drodze, wzmacniamy w nim poczucie własnej wartości oraz dajemy mu sygnał, że może osiągnąć to, czego pragnie.

Niegrzeczne książeczki

Seria Niegrzeczne Książeczki to opowieści dla małych i dużych, które rozprawiają się z mitami dotyczącymi dzieciństwa. Czy dziecko zawsze powinno być posłuszne, zjadać wszystko z talerza i dzielić się swoimi rzeczami? Książeczki bez jasnego morału, dające przestrzeń na rozmowę i zrozumienie potrzeb, pisane w duchu Porozumienia bez Przemocy.

Odwiedź księgarnię Natuli.pl

Moc pytań

Inspiracja do nauki z pewnością daje lepszy i trwalszy efekt niż nauczanie. To dzieci są źródłem inspiracji. Świetnie uczą się od siebie, są swoimi własnymi nauczycielami, słuchają się nawzajem, rozmawiają i zadają pytania. A te mają wielką moc. Warto wspierać rozwój dziecka poprzez podarowanie mu możliwości poszukiwania własnej odpowiedzi na nurtujące je pytania. To bardzo cenne, aby dać dzieciom możliwość kształtowania ich własnych interpretacji oraz samodzielnego odkrywania wiedzy, mechanizmów i zależności, które funkcjonują w otaczającym nas świecie. Nawet jeśli są dalekie od „powszechnie przyjętych prawd”, to ta szansa na ich własne poszukiwania będzie budująca i ważna dla ich rozwoju. Zbudowanie w dziecku otwartości do stawiania pytań, testowania własnych hipotez i eksplorowania nawet najbardziej kreatywnych i nietuzinkowych pomysłów jest jednym z filarów pedagogiki Reggio. „Twarda” wiedza naukowa dogoni nasze dzieci, jednak dróg do jej zdobycia jest wiele.

Żywe curriculum

Na takie rozwiązanie stawia Reggio. Program nauczania tworzony jest tu wciąż od nowa i kształtowany na bieżąco, na drodze dialogu prowadzonego pomiędzy dziećmi, edukatorami oraz otoczeniem. Opiera się na tzw. cyklu dociekań, czyli pytaniach dzieci i nowych umiejętnościach. Nie ma tu kart pracy ani dni tematycznych. Inspiracją są rozmowy z dziećmi, ich pomysły i sugestie czy odkrycia, które chciałyby zgłębiać. Dziecko jest tutaj zawsze w centrum, to wokół niego funkcjonuje cykl dociekań. Dzięki obserwacji zarówno dziecko, jak i to, co dla niego ważne, jest usłyszane i zauważone. Prowokacje edukatorów, czyli intencjonalne zadawanie pytań i prezentowanie dodatkowego materiału, są odpowiedzią na nowe potrzeby podopiecznych i dają możliwość pogłębiania ich wiedzy oraz zdobywania doświadczeń. Dokumentacja, która jest swego rodzaju portfolio rozwoju dziecka, sprawia natomiast, że to, co ważne zarówno dla niego, jak i dla pedagoga, zostaje zapisane i zapamiętane oraz staje się polem do wspólnej interpretacji, a także rozmowy nad planem kolejnych aktywności. Dzieci pracują z materiałem tak, jak czują, i wtedy właśnie dzieje się „magia”. Edukator jest obok i wspiera dziecko, obserwuje, jak poprzez uważność i skupienie rozwija się w nim zaangażowanie. Dzieci w danym projekcie osiągną różne rezultaty. Niektóre będą rozwijać swoją ciekawość, inne natomiast wybiorą odmienne aktywności. Każda taka informacja jest niezwykle cenna – zarówno dla samego dziecka, jak i pedagoga czy rodzica.

Rola rodzica i trio relacji

Zaufanie do dziecka, jego potrzeb oraz umiejętności poszukiwania wiedzy są kluczowe dla nauczania w nurcie Reggio Emilia. Rola rodziców jest tutaj bardzo ważna. Są oni silnie związani z edukatorami, którzy również od nich czerpią inspirację do pracy z dziećmi. Aktywnie uczestniczą w życiu centrów edukacyjnych (żłobków, przedszkoli, szkół), integrują się oraz biorą udział w dodatkowych szkoleniach i warsztatach. Są bardzo ważnym elementem tria relacji, w którego centrum – podobnie, jak w przypadku cyklu dociekań – znajduje się dziecko. Na trio to składają się: rodzina, pedagodzy i środowisko. To dzięki ich połączeniu i współistnieniu możliwa staje się spójna i wartościowa praca z dzieckiem.

„Aby wychować dziecko, potrzeba całej wioski”

Każde dziecko ma swój własny rytm i rozwija się w swoim tempie. Każde ma swoje wspaniałe pomysły, które w wyjątkowy sposób kształtują jego rozwój. Zauważając te pomysły i wsłuchując się w nie, dajemy dziecku możliwość budowania własnego systemu doświadczeń. Każde nowe doświadczenie sprawi, że dziecko będzie bogatsze i poszerzy swoją perspektywę. Każde ma wpływ na jego rozwój i pomaga umiejscowić nowe umiejętności w kontekście tych już zdobytych. Reggio daje na to zgodę i otwartość. Podąża za dzieckiem i tym, co dla niego ważne czy ciekawe, adaptując się do uwarunkowań, w których ono funkcjonuje. Poprzez takie wsparcie uwalnia się potencjał i inteligencja najmłodszych. Dzięki temu mają do dyspozycji wszystkie spośród swoich stu języków, które mogą wykorzystywać do poznawania i badania świata.

Artykuł powstał we współpracy z The Village, organizacją której misją jest pomaganie pełnym pasji przedsiębiorczym mamom, pedagogom i edukatorom w otwieraniu własnych punktów opieki nad dziećmi.

Bibliografia:

The Hundred Languages of Children: The Reggio Emilia Experience in Transformation, ed. C. Edwards, L. Gandini, G. Forman, Santa Barbara 2012

A. Maj, Dialog dzieci i nauczycieli w żłobkach Reggio Emilia, „Wychowawca małego dziecka” 2017, t. 5, nr 2

C. Rinaldi, In Dialogue with Reggio Emilia: Listening, researching and learning, London 2021

J. Wurm, Working in the Reggio Way: A beginner’s guide for American teachers, St. Paul 2005

Avatar photo

Autor/ka: Aleksandra Kozera

założycielka The Village (Wioski) i Fundacji Wioski, organizacji, która łączy rodziców z twórcami placówek edukacyjnych opartych na filozofii Reggio Emilia, NVC i Rodzicielstwie Bliskości. Absolwentka Harvard Graduate School of Education (Mind, Brain and Education) oraz Cass Business School, London i National University of Singapore. Żona, mama, żeglarka, zakochana w ekologicznym stylu życia, pasjonatka edukacji wczesnodziecięcej, demokratycznej oraz innowacyjnej. Na Uniwersytecie Harvarda pracowała m.in. z prof. N. Nathanem i prof. T. Grotzer nad stworzeniem podwalin teoretycznych pod program nauczania dla opiekunów i dzieci w Wioskach. Obszary jej specjalizacji to nauki kognitywne w edukacji, neurodydaktyka, pedagogika Reggio i konstruktywizm w edukacji. W latach 2010–2017 zaangażowana w budowanie i rozwój Elab – Education Laboratory.


Mądry rodzic, bo czyta…

Sprawdź, co dobrego wydaliśmy ostatnio w Natuli.

Czytamy 1000 książek rocznie, by wybrać dla ciebie te najlepsze…

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.