Dobre wychowanie
Dyscyplina w procesie wychowawczym jeszcze do niedawna była słowem niemal tożsamym z samym wychowaniem. Zdyscyplinowane dziecko postrzegano jako takie, które potrafi się słuchać i podporządkować dorosłym. Aby utrzymać dyscyplinę, wobec dziecka stosowano relację władzy – bicie, krzyczenie i groźby były na porządku dziennym. Po drugiej stronie medalu stały natomiast dzieci niezdyscyplinowane – czyli takie, które nie były dobrze wychowane. Dyscyplina bezpośrednio wiązała się w tradycyjnych rodzinach właśnie ze strukturą władzy, w której mąż miał bezwzględne pierwszeństwo, a w całym wężyku wspólnych zależności najmniej do powiedzenia miało dziecko.
Techniki dyscyplinujące od lat cieszą się sporą popularnością, bo są wyjątkowo skuteczną metodą wymuszającą natychmiastową uległość, choć na dłuższą metę – kompletnie nie zdają egzaminu. Komunikowanie w ten sposób dzieciom, że jeśli będą robiły coś, co nam się nie spodoba, to wymusimy na nich zmianę zachowania, jest tożsame z zadawaniem im cierpienia i przypomina bardziej tresurę zwierząt niż… rodzinny układ.
Nowa dyscyplina. Ciepłe, spokojne i pewne wychowanie od małego dziecka do nastolatka
Jak być przewodnikiem dziecka i odpowiedzialnie orientować je w tym chaotycznym świecie.
Autor mówi: rodzice, nie warto wdawać się w negocjacje, ciągle prosić, stawiać tylu pytań. Mamy inne rozwiązania, znacznie skuteczniejsze i korzystniejsze dla naszych relacji z dziećmi. Stoi za nimi nowa dyscyplina. I wcale nie trzeba być przy tym surowym.
Z modelu autorytarnego w partnerski
Dopiero pod koniec XIX wieku zaczęliśmy interesować się dziećmi jako odrębnymi istotami, które mogą mieć własne potrzeby i… coś do powiedzenia. Uznanie praw kobiet przyszło jeszcze później, bo w latach 20. XX wieku. Wszystko to powoli wpływało na zmiany następujące w postrzeganiu rodziny, która z modelu autorytarnego zaczęła przekształcać się w model partnerski (i ten proces wciąż nie jest skończony). Struktura władzy wciąż jednak mocno daje o sobie znać. I nic dziwnego, skoro mówimy o przyzwyczajeniach zakorzenionych w nas od stuleci.
Dziś sporo już wiemy o tym, że kary, krzyk, bicie i groźby (czyli podstawowe techniki dyscyplinujące) wyrządzają sporo krzywdy. Podobnie mówi się o nagrodach, które są po prostu inną formą dyscyplinowania, nazywaną przez ekspertów odwrotnością kar. Współczesny rodzic swoje rodzicielstwo poddaje dużo większej refleksji. Zastanawia się, czy chce mieć w domu wytresowaną, podporządkowaną marionetkę, czy wolnego człowieka, który w swojej wolności potrafi uszanować granice innych?
Przeczytaj: Warunkowe rodzicielstwo – nagrody i kary
Granice, dyscyplina i rodzicielstwo bliskości
Bo dyscyplina tak naprawdę zawsze dotyczyła tego, jak zatroszczyć się o granice – zazwyczaj swoje, bo granice dziecka spychane były gdzieś na dalszy plan. W duchu rodzicielstwa bliskości, w duchu empatii myślimy raczej o tym, jak zatroszczyć się o własne granice z poszanowaniem uczuć i potrzeb innych osób, w tym dzieci. Czemu ma służyć takie podejście? Zbudowaniu w dziecku tego, co nazwać można dyscypliną wewnętrzną – przekonania, że komunikowanie własnych potrzeb czy granic z jednoczesnym dostrzeganiem i szanowaniem granic innych jest naszą moralną powinnością.
“Dyrektywność w rodzicielstwie bliskości polega raczej na jasnym pokazywaniu tego, czego chcemy i co nam się podoba lub nie, niż na wydawaniu poleceń i wyciąganiu konsekwencji w razie odmowy. Żadne „nie” w tym kontekście nie jest „buntem”, ale cenną informacją zwrotną o tym, co jest ważne dla dziecka i zachętą do szukania innych rozwiązań danej sytuacji”. – Agnieszka Stein, “Dziecko z bliska”.
Przeczytaj: Jak wychować dziecko wewnątrzsterowne, czyli pewne swoich kompetencji i umiejętności?
W tym kontekście zabawne wydaje się twierdzenie, że rodzicielstwo bliskości to inna nazwa dla wychowania bezstresowego, w którym brakuje dyscypliny, granic i wszystkiego tego, jak nauczyć/pokazać dziecku zasady panujące we współczesnym świecie. W rzeczywistości w duchu rodzicielstwa bliskości dyscyplina ogrywa równie ważną rolę, ale jest zupełnie inaczej postrzegana. W podejściu tym chodzi bardziej o współpracę i porozumienie, a nie egzekwowanie swojej woli.
Przeczytaj: Bezstresowe wychowanie a Rodzicielstwo Bliskości?
Rodzicielstwo bliskości w rzeczywistości jest więc drogą empatii. Przełamując tradycję rodziny autorytarnej oddaje dzieciom kompetencje i pokazuje, jak ze sobą współdziałać. Tu nie ma prostych recept i jedynych słusznych dróg postępowania, ale jest duża chęć budowania relacji opartych na miłości i wzajemnym zaufaniu.
