Przejdź do treści
NATULI – dzieci są ważneNATULI - dzieci są ważne
  • Spis treści
  • O nas
  • Wydawnictwo NATULI
  • Księgarnia NATULI
  • Spis treści
  • O nas
  • Wydawnictwo NATULI
  • Księgarnia NATULI

Adaptacja szkolna

Krok 1: diagnoza

Najlepiej zacznijmy od diagnozy. Możliwe, że zauważyliśmy, że nasza pociecha różni się w swoim funkcjonowaniu od rówieśników, lub dostaliśmy takie sygnały z zewnątrz. Warto udać się na konsultację do psychologa czy psychiatry dziecięcego albo od razu rozpocząć proces diagnostyczny w poradni, aby sprawdzić, co się dzieje i jakie potrzeby będzie miało nasze dziecko, m.in. w obszarze edukacji.

Pierwszym krokiem jest złożenie wniosku do publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej lub umówienie się w prywatnej placówce, która ma uprawnienia do wydawania diagnoz. Warto pomyśleć o tym odpowiednio wcześniej, ponieważ czas oczekiwania na spotkanie może wynosić ponad rok.

Kiedy proces diagnostyczny się zakończy, w naszych rękach powinny się znaleźć orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego oraz opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju. Powinniśmy otrzymać również informacje, co możemy zrobić, by pomóc naszemu dziecku w kolejnych etapach zdobywania doświadczeń. 

Jak zrozumieć się w rodzinie
Kup w NATULI
Jak zrozumieć małe dziecko
Kup w NATULI
Kiedy szkoła jest problemem
Kup w NATULI

Diagnoza i co dalej?

Często spotkanie, na którym dowiadujemy się o wynikach diagnozy, jest na tyle stresujące, że zapominamy, co właściwie zostało powiedziane. Warto pomyśleć, co taka diagnoza zmienia w naszym życiu na lepsze, i zacząć działać. Jeśli trudno nam sobie poradzić z nowymi informacjami – warto poszukać grup wsparcia dla rodziców w podobnej sytuacji lub zdecydować się na pomoc psychologa. Zatrzymanie się na chwilę i skupienie na sobie pomoże również w realizacji obowiązków wobec rodziny.

Kiedy już wiemy, że nasze dziecko ma specjalne potrzeby, warto udać się do ośrodka pomocy społecznej, gdzie na podstawie zaświadczenia lekarskiego możemy otrzymać wsparcie asystenta rodziny. Do jego zadań należy praca z rodziną, pomoc w przezwyciężaniu trudności, w poprawie sytuacji życiowej czy choćby przy składaniu wniosków do wybranej fundacji. Tam też możemy ubiegać się o świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania (SUO) – mogą to być zajęcia z psychologiem, logopedą lub fizjoterapeutą – a także o zapewnienie specjalistycznego transportu do szkoły.

Czym jest kształcenie specjalne?

Dokumenty, które otrzymujemy po odbytym procesie diagnostycznym, dają wiele możliwości naszemu dziecku. Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego dostarcza informacji, co jest konieczne, aby usprawnić uczestnictwo dziecka w systemie edukacji pomimo posiadanej niepełnosprawności. Kształcenie specjalne to:

  • realizacja zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego,
  • warunki do nauki, sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne,
  • zajęcia specjalistyczne,
  • integracja uczniów ze środowiskiem rówieśniczym (w tym z uczniami pełnosprawnymi),
  • inne zajęcia, w szczególności rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne,
  • przygotowanie uczniów do samodzielności w życiu dorosłym.

Według prawa oświatowego za realizację zaleceń wynikających z orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego ucznia odpowiada dyrektor szkoły/placówki, do której uczęszcza dziecko (niezależnie od tego, którą ze ścieżek edukacyjnych wybraliśmy). Uczniowie z niepełnosprawnością mają możliwość nauki w różnych rodzajach placówek edukacyjnych. Polski system oświaty zapewnia to niezależnie od rodzaju i stopnia niepełnosprawności. Opieka systemu edukacji polega na umożliwieniu realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych.

Seria Edukacyjna

Nowa szkoła

Książka dla nauczycieli i rodziców, która z pewnością przyczyni się do zmiany polskiej szkoły.

Kup w NATULI

Wybór szkoły

Czy to oznacza, że nie jest istotne, jaką placówkę wybierzemy dla naszego dziecka? Czym różnią się od siebie poszczególne typy szkół i na który się zdecydować?

Mamy do wyboru cztery ścieżki edukacyjne dla naszego podopiecznego: terapeutyczną/specjalną, integracyjną, masową oraz nauczanie indywidualne/domowe. Opisujemy je poniżej.

  1. Ścieżka terapeutyczna/specjalna

Przedszkole terapeutyczne/specjalne realizuje program dydaktyczno-wychowawczy oraz podstawę programową określoną przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Kładzie również szczególny nacisk na następujące kwestie:

  • praca terapeutyczna, 
  • niwelowanie deficytów, 
  • modelowanie zachowań, 
  • skuteczne rozwijanie komunikacji, 
  • indywidualne podejście do potrzeb i możliwości każdego dziecka,
  • intensywna współpraca z rodziną. 

Podstawowym celem oddziaływań jest doprowadzenie do takiej poprawy stanu dziecka, żeby mogło ono w przyszłości samodzielnie lub z minimalnym wsparciem funkcjonować w szeroko rozumianym środowisku społecznym, w tym w grupie integracyjnej lub masowej. Zazwyczaj zajęcia odbywają się w małych grupach z indywidualnym podejściem do każdego dziecka. Możemy liczyć na regularne konsultacje oraz propozycje zajęć specjalistycznych. 

Placówki terapeutyczne koncentrują się głównie na jednej jednostce diagnostycznej (np. ASD), tworząc w ten sposób wyspecjalizowane środowisko opiekunów. Może się to jednak wiązać w niektórych przypadkach ze skupieniem się na sprawnym eliminowaniu u podopiecznych tzw. zachowań trudnych (które bywają nieraz jedynym sposobem dziecka na samouspokojenie i samoregulację), np. stimów, zamiast na tym, by dziecko czuło się dobrze i mogło funkcjonować w świecie ze swoją odmiennością. Wtedy potrzeby emocjonalne przedszkolaka/ucznia są marginalizowane.

  1. Ścieżka integracyjna

Kształcenie integracyjne polega na organizacji wspólnego kształcenia dzieci normotypowych z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych:

  • niepełnosprawnych ruchowo, 
  • niewidzących i niedowidzących, 
  • niesłyszących i słabosłyszących, 
  • niepełnosprawnych umysłowo, 
  • z autyzmem,
  • niedostosowanych społecznie,
  • z niepełnosprawnością sprzężoną. 

Poza realizacją podstawy programowej w tych placówkach główny nacisk położony jest na włączenie dzieci z deficytami rozwojowymi w życie grupy rówieśniczej oraz poleganie na obustronnych oddziaływaniach podczas naturalnych sytuacji występujących w takiej grupie. Dzieci neurotypowe oraz z różnymi rodzajami niepełnosprawności mogą w naturalnych warunkach szkolić swoje podstawowe umiejętności społeczne i komunikacyjne. W integracyjnej grupie rówieśniczej opiekunowie pomagają dzieciom kształtować zachowania empatyczne oraz wyrażanie emocji w sposób społecznie akceptowany. Oczekiwanymi korzyściami z przebywania w zróżnicowanej grupie rówieśniczej są współpraca dzieci niepełnosprawnych z normotypowymi i rozwijanie osobowości w duchu życzliwości, zrozumienia i akceptacji. 

Niegrzeczne Książeczki

Pakiet Niegrzeczne Książeczki

Emocje i granice

Seria Niegrzeczne Książeczki to opowieści dla małych i dużych, które rozprawiają się z mitami dotyczącymi dzieciństwa. Czy dziecko zawsze powinno być posłuszne, zjadać wszystko z talerza i dzielić się swoimi rzeczami? 

Kup w NATULI

Głównymi przeszkodami w edukacji integracyjnej mogą być brak gotowości psychofizycznej dziecka w nabywaniu umiejętności w bardzo różnorodnej grupie i wykształcenie w związku z tym obniżonej samooceny. Może zdarzyć się też tak, że uczeń/przedszkolak, który potrzebuje pracy indywidualnej, absorbuje całą uwagę nauczyciela, co pociąga za sobą niechęć rówieśników i ich odsunięcie się od niepełnosprawnego dziecka.

  1. Ścieżka masowa

Szkoła masowa i sposób jej funkcjonowania są nam zazwyczaj znane z własnych doświadczeń. Tym, co może zaoferować taka placówka osobie z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego oraz z opinią o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju, jest obowiązkowy nauczyciel wspomagający. 

Taki nauczyciel nie jest jednak przyznawany do pomocy tylko naszemu dziecku. Jeśli w klasie bądź grupie przedszkolnej będzie więcej osób ze specjalnymi potrzebami, liczba nauczycieli się nie zwiększy. Taka osoba jest oddelegowana do klasy jako wsparcie nauczyciela prowadzącego. Dodatkowe osoby zatrudnia się z uwzględnieniem realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu. Specjaliści prowadzą wtedy zajęcia dodatkowe, poza lekcjami.

Szkoła masowa jest dobrym rozwiązaniem dla dzieci tzw. wysoko funkcjonujących, czyli tych, które będą potrafiły względnie łatwo wdrożyć się w szkolne środowisko i panujące w nim zasady. Jest to też okazja do edukacji rówieśników o swojej wyjątkowości.

  1. Nauczanie indywidualne/domowe

Bywa, że placówki oświatowe doradzają rodzicom nauczanie indywidualne/domowe. Nie zawsze jest to najlepsze rozwiązanie, zwłaszcza jeśli stoi za nim dążenie do izolacji dziecka od rówieśników, by nie konfrontować się z jego niepełnosprawnością czy innością. Ważne, by dziecko miało możliwość kontaktu z innymi i socjalizacji. 

Jest to możliwe także w edukacji domowej, o ile w domu dziecko ma styczność z dorosłym pomagającym mu w samoregulacji (czyli radzeniu sobie ze stresem, napięciem i emocjami) oraz z rówieśnikami podczas zajęć organizowanych przez niektóre szkoły prowadzące edukację domową. W takiej sytuacji bardzo istotny jest wybór placówki, która nie tylko dopełni formalności i zorganizuje egzaminy – pozostawiając rodzicom odpowiedzialność za proces edukacji i socjalizacji – ale także zapewni możliwość spotkań, mentoring, dostęp do materiałów itd.

Na co jeszcze zwrócić uwagę?

Dodatkowe aspekty, którym warto się przyjrzeć, to:

  • kwalifikacje nauczycieli i specjalistów, którzy pracują w danej szkole czy przedszkolu,
  • rodzaje oferowanych zajęć dodatkowych – jest to szczególnie przydatne, jeśli chcemy, by dziecko rozwijało swoje zdolności lub po prostu wartościowo spędziło czas, zanim zdążymy je odebrać z placówki,
  • odpowiednie i sprawne wyposażenie placówki oraz infrastruktura budynku i okolicy, czyli jakie rozwiązania są proponowane, aby dziecko w pełni korzystało z oferty szkoły (zwłaszcza jeśli ma problem z poruszaniem),
  • dodatkowe kwestie, takie jak rodzaj oferowanych posiłków, możliwość ich modyfikacji (zależnie od rodzaju diety) lub długość przerwy, podczas której dziecko może zjeść we własnym zakresie.

W procesie edukacyjnym naszych dzieci oraz na co dzień należy zastanowić się, co jest dla nas jako rodziców najważniejsze. Czy to, żeby dziecko wykazywało jak największą samodzielność w świecie, który nie potrafi dostosować się do jego indywidualnych potrzeb? Czy też żeby akceptowało i rozumiało siebie oraz umiało szukać wspierającego środowiska? By rozwinęło się całościowo takie, jakie jest, zamiast udawać, że jest takie samo jak pozostali? Może warto zastanowić się, które środowisko i jakie działania przez nas podejmowane wspierają dziecko jako jednostkę, niezależnie od jego potrzeb wynikających m.in. z niepełnosprawności. Każdy z nas jest inny i każdy pragnie, żeby jego potrzeby były zaspokajane oraz żeby świat choć trochę się do nas nastroił i nas wysłuchał. Warto mieć to na uwadze – również wtedy, gdy wybieramy ścieżkę edukacyjną naszego dziecka. 

BIBLIOGRAFIA

  1. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U.2021.1082, akt obowiązujący, tj. wersja od 1 lipca 2021 r. do 31 sierpnia 2022 r.), art. 35.
  2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. z 2017 r. poz. 703), w szczególności § 4 i § 8.
  3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1578).
  4. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2020 r. poz. 1327).
  5. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, dz. cyt., art. 68 ust. 1.
  6. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. z 2018 r. poz. 1878), art. 8 i 9.
  7. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2018 r. poz. 1508, z późn. zm.), art. 18 ust. 1 pkt 3, art. 50 ust. 1 i 2 oraz ust. 7.
  8. Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz.U. z 2005 r. nr 189, poz. 1598, z późn. zm.).
  9. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz.U. z 2019 r. poz. 1149 z późn. zm.), art. 47 ust. 1 pkt 5 oraz art. 127 ust. 19, a także Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, dz. cyt., art. 7 ust. 3.
  10. Portal Gov.pl.
Ewelina Skotnicka |

Szkoła z diagnozą – jak wybrać szkołę, gdy nasze dziecko jest nieneurotypowe

Izabela Surmacz |

Twoje dziecko nie może się skupić i ma trudności w szkole? Przyczyną może być kłopot z przetwarzaniem słuchowym

Monika Koziatek |

Wsparcie dziecka w szkolnej edukacji

Marta Szperlich-Kosmala |

Czy oceny są ważne? To od nas zależy, jaki będą mieć wpływ na dzieci

Monika Koziatek |

„SOS! Dziecko rusza w świat!” Adaptacja szkolna

Teresa Ulanowska |

Kto się boi bardziej? Rodzic i adaptacja

Monika Szczepanik |

Wracamy do szkoły i co teraz…

Teresa Ulanowska |

(Re)adaptacja, czyli czego potrzebujemy, by wrócić na właściwe tory?

Jagoda Sikora |

Adaptacja szkolna – jak wesprzeć dziecko, które rozpoczyna przygodę ze szkołą?

Katarzyna Mitschke |

Jak szkoła wpływa na życie rodziny, czyli co jest dla nas ważne?

NATULI dzieci są ważne |

Czym jest “kultura błędu” i dlaczego nie warto wytykać błędów uczniom? Fragment książki “Nowa szkoła”

Magdalena Boćko-Mysiorska |

Jak uczy się mózg i jak szkoła może wspierać naturalne procesy uczenia się?

Magdalena Boćko-Mysiorska |

Dzieci uczą się przez działanie i swobodną zabawę. Jaka powinna być więc dobra szkoła?

Magdalena Boćko-Mysiorska |

Dlaczego szkoła nie uczy dzieci?

Kinga Pukowska |

Szkoła nie uczy tego, czego powinna!

  • O nas
  • Reklama
  • Kontakt
NATULI – dzieci są ważne
Magazyn świadomych rodziców